Sjómannadagsblað Snæfellsbæjar - 01.06.2016, Qupperneq 46

þurftir að líta aftur fyrir þig þá horfðir þú bara beint inn í hettuna,
og þeir myndu aldrei ná vinsældum. En öll vitum við hvernig það
fór. Sjóhattar og vírvettlingar eru ekki algengir á sjónum í dag, bara
hettur og gúmmívettlingar.
Út í einum haug
Já, mönnum þótti oft nóg um þessa gífulegu hröðu og miklu
þróun. Sumir voru opnari en aðrir fyrir nýjungunum og gaman
er að rifja upp ýmsar skemmtilegar sögur þessa tíma. Til er saga
af því er keyptur var bátur með netauppstillingu frá Keflavík til
Vestmannaeyja. Það fyrsta sem menn gerðu þar var að henda
uppstillingunni í land og greiddu svo fiskinn úr á lestarlúgunni.
Svona hefðu menn alltaf gert og skyldu gera það áfram.
Eins og ég sagði ergaman að rifja liðna tíma. Fyrstu netavertíðina
mína var ég á Pétri Thorsteinssyni frá Bíldudal og rérum við hingað í
Breiðafjörðinn. Við vorum með 15 trossur og sumar allt að 25 neta
langar, hampteinar með glerkúlum og netasteinum. Pétur sem var
austur-þýskurtappatogari valt svakalega og saup mikið inn á sig. Ef
það reis alda á Breiðafirði kom hún um borð til okkar, svo það voru
ófáar trossurnar sem fóru út í einum haug.
í dag eru komnir flot- og blýteinar og hægt að draga netin
í gegnum rör aftur á rassgat. Þessu hefði engin trúað á þessum
árum.
Þama flaug baujan
Baujuvaktir gátu oft verið erfiðar. Ef slokknaði á baujuljósinu í
brælu og snjókomu gat tekið langan tíma að finna hana á ný. Þá gat
maður reyndarfengið auka kríu á meðan leitað var þ.e.a.s. ef maður
týndi ekki baujunni sjálfur. Það kom líka fyrir að menn sáu Ijós og
sigldu í áttina að því þar til að þeir sáu að þetta var viti.
Það eru til margar skondnar sögur af týndum baujum. Ein slík
segir frá því er verið var að leita að bauju að skipstjórinn kallar
„þarna er baujan". Hásetinn sem var á útkíkki með honum segir þá
„nei, þetta er bara fugl". Skipstjórinn varð þá alveg grautfúll, eins
og von var ef bauja týndist, leit á hásetann og sagði „ef ég segi að
þetta sé bauja þá er það bauja!" Stuttu seinna heyrðist í hásetanum
„þarna flaug baujan".
Sjanghæjaðir um borð
Síðutogararnir voru merkilegur kafli í sögunni og í upphafi
slógust menn um plássin á þeim. Þóttu þessir karlar miklir
harðjaxlarog færðu þjóðinni auð eins og segir í textanum. Síðustu
ár síðutogaranna snérist þetta við og erfitt var að manna skipin. Til
að fá rétta hausatölu, svo hægt væri að halda til veiða, voru menn
sjanghæjaðir um borð, eins og það var kallað. Það var hlutverk
1. stýrimanns að ná í menn. Fór hann í leigubíl með kassa af
brennivíni og leitaði að þyrstum mönnum, sem síðan voru keyrðir
um borð þegar þeir voru búnir drekka slatta af brennivíninu. í
sumum tilfellum lá togarinn úti á ytri höfninni og lóðsbátur sigldi
þá gjarnan á milli með mennina til að þeir kæmust ekki í aftur land.
Þetta myndi trúlega kallast mannrán í dag.
Hörkusjómenn
En það var nú samt ekki svo að það væru bara lassarónar á
síðutogurunum, þarna voru hörkukarlar eða eins og maður segir
sjómenn. Þegar siglt var með aflann á Bretland eða Þýskaland
var siglingaleiðin fram hjá Færeyjum, en á þessum árum voru
margir Færeyingar á íslensku síðutogurunum. Sumir fóru í land
í Færeyjum, sem kom sér vel fyrir fjölskyldumenn, og voru síðan
teknir um borð aftur á bakaleiðinni. En hinir komu með okkur
í fjörið í útlandinu. Færeyingarnir komu líka mikið á vertíð allt í
kringum landið, bæði í verkanirnar og á bátana. Þetta voru eins og
fslendingarnir hörku sjómenn og margir hverjir ílengdust hér eins
og við þekkum. Trúlega væri ég einhleypur ef tengdapabbi hefði
ekki komið á vertíð til íslands. Sjómennskan hefur alltaf verið erfið
og er það enn, þó svo að margt hafi breyst til betri vegar. Þetta
er eilíf barátta við veðurguðina sem hafa verið okkur erfiðir síðasta
vetur. Því segi ég eins og einn góður maður sagði, þið eruð hetjur
hafsins og hermenn þjóðarinnar.
Ég vil að lokum þakka sjómannadagsráði þann heiður að fá að
vera hér í dag. Sjómenn og ykkar fylgifiskar til hamingju með
daginn.
Spurningar til sjómannskvenna
Nafn og starf? Margrét Síf
Sævarsdóttir, námsmaður.
Hefur þú farið á sjó og á
hvaða bát? Já, ég hef farið út
á sjó en ekki til þess að vinna,
fór stundum með afa Snorra
á trillunum sem hann átti og
svo ef það má kalla að fara
á sjó, skemmtisiglingarnar á
sjómannadaginn.
Varstu sjóveik? Nei, ég hef
ekki orðið sjóveik í þessi skipti
sem ég hef farið á báti út úr
höfninni.
Hlustar þú á óskalagaþátt sjómanna? Nei,
það geri ég ekki.
Vildir þú fara í rallý með manninum
þínum? Já, ég myndi vilja það, treysti honum
fullkomlega.
Hver ætti að keyra? Klárlega Oddur ef við
ættum að vinna rallýið því hann er betri bílstjóri
en ég.
Uppáhalds sjónvarspþáttur?
Eins og staðan er í dag þá á
ég mér engan uppáhalds en
mérfinnst Scandal mjög góðir
þættir.
Ertu búin að sjá Mamma Mia?
Já og hún er æði, ég er búin að
horfa á hana oft og syng með.
Hvernig væri draumafríið þitt
? Að fara með fjölskyldunni
minni í gott veður og afslappað
umhverfi, það er draumurinn.
Hver er munurinn á báti og
skipi? Bátur myndi ég segja að væri eins og
dagróðrabátur en skip er stærra og lengur út á
sjó í einu.
Ertu á facebook eða tvitter og hvað áttu
marga vini? Ég er á facebook og ég á 358
vini.
Hver er uppáhaldsliturinn þinn? Ég á tvo
uppáhalds liti og þeir eru rauður og bleikur. En
svo elska ég Víkings bláa litinn.
Gefur maðurinn þinn þér blóm á
konudaginn? Nei, hann hefur ekki gert það,
kannski fæ ég blóm næst.
I Hvaða starfi væri maðurinn þinn ef hann
væri ekki sjómaður? í inni kósý vinnu eins og
hann talar sjálfur um.
Hvert er uppáhalds lagið þitt? Ég á mér ekki
eitthvað eitt uppáhalds lag, ég hlusta mikið á
tónlist og þá á tónlist sem er ný í dag. Islensk
tónlist er samt alltaf best.
Hver er aðal kosturinn að eiga sjómann?
I mínu tilviki eru það góð frí eins og hvernig
róðramennskan á Steinunni SH 167 er.
En ókosturinn ? Haustin, því þá fara þeir á
Vestfirði og eru svo lengi í burtu. Það er mjög
leiðinlegurtími og ekki má gleyma áhættunni
sem fylgir sjómennskunni.
Færði koss frá bóndanum áður en hann fer á
sjóinn? Já, hann kyssir mig alltaf áður en hann
fer út á sjó.
Mottóið mitt er: Hreyfðu þig og hugsaðu um
heilsuna. Þú átt bara einn líkama og farðu vel
með hann.
44