Morgunblaðið - 27.09.1988, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 27. SEPTEMBER 1988
17
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir ÍVAR GUÐMUNDSSON
Bandaríkin hefja
geimferðir á ný
NASA, geimrannsóknastofiiun Bandaríkjanna, hefir tilkynnt,
að geimskutlunni Discovery verði skotið í 4-5 fimm daga ferð
um geiminn fimmtudaginn 29. september nk. kl. 9 f.h. að banda-
riskum meðaltíma (kl. 1 e.h. að íslenskum tíma) frá John F.
Kennedy-geimflugstöðinni á Canaveral-höfða í Flórída, „ef veður
leyfir“, eins og Arnold D. Aldrich, forstjóri flutningadeildar
NASA, sagði blaðamönnum hér í Washington í dag. Það er nú
liðið rúmlega hálft annað ár frá þvi að geimskutlan Challenger
sprakk i janúarmánuði 1986 57 sekúndum eftir flugtak, þar sem
áhöfri skutlunnar, 7 manns, fórst, þar á meðal fyrsta konan, sem
tekið hafði þátt í geimflugi Bandaríkjamanna.
Rammlega treyst skutla
Geimskutlan Discovery sem
notuð verður til þessarar ferðar
er ekki ný. Skutlan var valin til
geimflugs, sem átti að verða næst
á eftir geimferð Challenger og
fyrsta geimskutlan, sem skotið
yrði á loft frá Vandenberg-flug-
stöðinni í Kalifomíu. En ekkert
varð af þeirri geimferð sökum
Challenger-slyssins. Síðasta
geimflug Discovery var í ágúst-
mánuði 1985, sem var sjötta
geimferð skutiunnar, frá því að
hún kom í geimskutluflotann árið
1983. Síðan í febrúarmánuði 1987
hefir Discovery verið undir
ströngu eftirliti og endurbætt. Svo
að segja hver ró og skrúfa hefir
verið skoðuð og reynd í skrokkn-
um að innan og utan, alls um 200
breytingar, en flutningsrýmið
endurbyggt til að flytja hinn um-
fangsmikla svokallaða TDRS-
Qarskiptagervihnött, sem verður
aðalflutningur skutlunnar og hinn
þýðingarmesti. Fjarskiptagervi-
hnötturinn er talinn einkar mikil-
vægur fyrir geimferðir framtíðar-
innar og samband við jarðstöðvar.
Gervihnötturinn verður losaður og
settur í geimstillingu sína 6
klukkustundum og 6 mínútum
eftir að fimmtu umferð um jörðina
er lokið. En til viðbótar þessu
mikilvæga atriði verða gerðar
rannsóknir á samtals tíu öðrum
vísindalegum verkefnum á rúm-
lega fjórum dögum, sem er
minnsti tími, sem skutlan verður
í geimferðinni, ef allt gengur að
óskum. Meðal vísindalegra verk-
efna eru áhrif á framleiðslu
ýmissa lyfja í þyngdarleysi, áhrif
á ljós og ljósaskipti, gróður jarðar
og ótalmargt fleira.
Discovery lendir á Edwards-
flugvellinum í Kaliforníu. Þá verð-
ur skutlan reyrð á bak Boeing
747-þotu og flogið aftur til
Flórída.
Stöðugt sjónvarp
firá Discovery
Sjónvarpað verður frá skutl-
unni meðan á fluginu stendur og
geta sjónvarpsstöðvar og útvarps-
stöðvar beðið um að fá samband
við áhöfnina og rabbað við þá af
áhöfninni, sem hafa til þess tíma.
Ef íslenskar útvarps- eða sjón-
varpsstöðvar hafa áhuga á sam-
tölum við áhöfn Discovery þá má
hringja í síma 202 269 6572 til
að panta samtal. Upplýsingadeild
Discovery á skotpallinum i
ágústmánuði síðastliðnum. Þá
var hætt við að gangsetja
hreyfla geimskutlunnar vegna
ofhitunar i einum af þremur
hreyflum hennar.
NASA mun skýra frá gangi flugs-
ins frá degi til dags og verða átta
klukkustunda vaktir allan sólar-
hringinn í upplýsingamiðstöðinni.
Ráðstafanir til
nauðlendingar
Kæmi til þess, að nauðlending
yrði nauðsjmleg til að bjarga
áhöfn og skutlunni sjálfri eru
gerðar eftirfarandi ráðstafanir:
Yrði bilun í einni vélinni væri
hægt að halda fluginu áfram og
jafnvel Ijúka því og lenda á Ed-
wards-flugvellinum i Kalifomíu.
Ef bilaða vélin stöðvaðist væri
samt hægt að lenda á Edwards-
flugvellinum, White Sands Space
Harbor í Nýju Mexíkó, eða við
Kennedy-geinistöðina í Flórída.
Ef bilun yrði í tveimur vélum á
miðri hringferð yrði lent á Ben
Guerir-vellinum í Marokkó, Moron
á Spáni, eða Banjul í Gambíu. Ef
til þess kæmi, að bilun yrði í einni
eða tveimur vélum í byijun flugs
og ekki væri nægjanlegt flugþol
til að lenda á Ben Guerir er gert
ráð fyrir að snúa aftur til
Kennedy-flugvallarins í Flórída.
Varúðarráðstafanir
eftir lendingu
Þegar Discovery hefír lent að
geimferðinni lokinni á Edwards-
flugvellinum í Kalifomíu verða
gerðar ráðstafanir til að tryggja,
að skutlan hafi ekki flutt neitt
hættulegt úr geimnum, sem gæti
skaðað menn eða gripi. Strax eft-
ir lendingu kemur hópur sérfræð-
inga, sem klæddir em hvítum
sótthreinsuðum fötum, til að
ganga úr skugga um, að skutlan
hafí ekki borið með sér neitt óheil-
næmt. Þegar Discovery er komin
aftur til Flórída, flutt á baki Bo-
eing 747-þotu, verður hún sett inn
í skýli sitt þar sem hún hefír ver-
ið undanfarið. Þar fer fram ná-
kvæm rannsókn á skutlunni til
undirbúnings næstu geimferð.
Ef allt gengur að óskum gera
forustumenn NASA ráð fyrir, að
á næstu ámm verði famar 14
geimferðir á ári hveiju.
Fimm manna áhöfn
reyndra geimfara
Áhöfn Discovery er skipuð
fimm manna áhöfn, sem allir em
þaulvanir og reyndir geimfaran
Frederick H. Hauck er fyrir-
liðinn. Hann er 57 ára, skipherra
í Bandaríkjaflotanum. Hann var
valinn til geimferða í janúar 1978,
Hauck hefír verið flugmaður í
nokkmm geimferðum, m.a. var
hann í Challenger í sjöundu geim-
ferðinni 1983. Hann hefir dvalið
rúmlega 333 klukkustundir í
geimnum.
Richard O. Covey er flugmað-
ur, 42 ára. Hann er ofursti í flug-
liði Bandarílqanna. Hann var
flugmaður í geimfluginu 51-1 á
Discovery í ágúst-september
1985. í þeirri ferð vora settir þrír
gervihnettir í geimstöðu og gert
var við gervihnöttinn IV-F3, sem
hafði bilað. Covey hefír dvalið 170
klst. í geimnum.
John M. Lounge er 38 ára.
Hann var í síðustu geimferð Dis-
covery 1985 og hefir verið 170
klst. í geimnum.
David C. Hilmers er 38 ára,
ofursti í landgönguliði flotans (US
Marines). Hann var valinn til
geimferða 1980 og flaug í geim-
ferð Atlantis 1985. Hann hefir
dvalið 98 klukkustundir i geimn-
um.
George D. Nelson er 38 ára.
Hann flaug með flórðu ferð Chall-
engers í april 1984 og hefir verið
í fleiri geimferðum. Hann hefir
verið alls 314 klukkustundir í
geimnum.
Heiður Bandaríkj anna
sem geimrannsóknaveldis
íhúfi
Bandaríkjamönnum hefir verið
legið á hálsi fyrir slælega fram-
göngu í geimrannsóknum síðustu
árin og era jafnvel af sinum eigin
mönnum taldir standa illa að vigi
gagnvart Sovétmönnum, sem
hafa unnið hvert afrekið á eftir
öðm í geimnum. Núna um helgina
var langur sjónvarpsþáttur hér í
Bandaríkjunum, þar sem deilt var
hart á forystumenn Bandrílqanna
fyrir áhugaleysi á geimferðum og
geimrannsóknum. M.a. var full-
yrt, að þrír og jafnvel sá fiórði
af síðustu forsetum Banda-
ríkjanna hefðu haft lítinn sem
engan áhuga á geimrannsókna-
málum eða skutluferðum. Það var
í fyrstu stjómartíð Nixons að
Bandaríkjamenn sendu menn til
tunglsins og vora þá óumdeildir
forystumenn í geimmálum og
geimferðum. Sovétmenn höfðu að
vísu skotið fyrsta gervihnettinum
— Sputnik — út í himingeiminn,
en Bandaríkjamenn, með John F.
Kennedy í broddi fylkingar, hrifs-
uðu fljótt til sín forystuna í geim-
ferðum. Nixon virtist lítinn sem
engan áhuga hafa á geimferðum
og Ford var svo stutt í forseta-
stólnum, að það kom ekki fram
hvort hann hafði áhuga á þeim
málum. Jimmy Carter sýndi eng-
an áhuga á geimnum. Reagan
hefir heldur ekki s'núið sér að
geimnum af neinum krafti, en
hefir þó talað um, að það væri
nauðsynlegt, að Bandaríkjamenn
kæmu sér upp geimstöð innan 10
ára, og við það situr er hann fer
úr forsetastóli eftir nokkra mán-
uði. Forsetaframbjóðendumir
tveir, sem nú heyja baráttu um
hylli bandarískra kjósenda, hafa
ekki látið neitt í ljós um þessi mál.
Höfiindur er fréttaritari
Morgunblaðsins í Washing-
ton.
MáHð er svo einfalt
að þegar við kaupum leðursófa-
sett veljum við alltaf gegnumlit-
að leður og alltaf anilínsútuð
(krómsútuð) leður og leðurhúðir
af dýrum frá norðlægum slóð-
um eða fjallalöndum — og
yfírleitt óslípaðar húðir (sem
eru endingabestar).
Ef þú ert í einhverjum vafa um
hvort þú ert að kaupa góða
vöru eða ekki skaltu bara biðja
okkur um 5 ára ábyrgð.

í{
húsgagna-höllinB
reykjavIk