Morgunblaðið - 27.09.1988, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 27. SEPTEMBER 1988
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
ÁrniJörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágús.t ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 70 kr. eintakið.
Sundrung
vínstri manna
Raunir Steingríms Her-
mannssonar og Jóns Bald-
vins Hannibalssonar í viðleitni
þeirra til þess að koma á fót
nýrri vinstri stjórn eru vísbend-
ing um hvemig því stjómarsam-
starfí verður háttað, ef það verð-
ur að veruleika. Fyrir nokkmm
dögum var vakin athygli á því
í forystugrein Morgunblaðsins,
að svo mikill grundvallarágrein-
ingur ríkir á milli þeirra flokka,
sem að jafnaði standa að vinstri
stjómum að samstarf þeirra
endar alltaf með ósköpum.
Langt er síðan tilraun til stjóm-
armyndunar hefur endað í slíku
öngþveiti og upplausn og gerðist
nú um helgina.
Það er til allrar hamingju
sjaldgæft, að formenn stjóm-
málaflokka telji sig ekki geta
treyst upplýsingum hvers ann-
ars í viðræðum um stjómar-
myndun. Nú virðist nokkum
veginn ljóst, að því hefur verið
haldið leyndu fyrir Steingrími
Hermannssyni hver afstaða eins
þingmanns Alþýðubandalagsins
var til stjómarmyndunartilraun-
ar hans. Formaður Framsóknar-
flokksins tók því lykilákvarðanir
á röngum forsendum. Þetta er
að sjálfsögðu ekkert gamanmál,
þar sem um samskipti við for-
seta íslands er að ræða. Ólafur
Ragnar Grímsson, formaður Al-
þýðubandalagsins, hefur ekki
gefíð fullnægjandi skýringar á
þessum þætti málsins. Það er
hins vegar skylda hans að gefa
þær.
Sú mynd, sem blasir við af
Alþýðubandalaginu eftir þátt-
töku forystumanna þess í við-
ræðunum í síðustu viku og um
helgina, er af flokki, sem er í
upplausn. Það fer ekki á milli
mála, að í forystusveit Alþýðu-
bandalagsins ríkir sundmng.
Deilumar, sem náðu hámarki á
landsfundi flokksins fyrir tæpu
ári, hafa bersýnilega ekki verið
settar niður. Hinn nýi formaður
Alþýðubandalagsins, Ólafur
Ragnar Grímsson, á í vök að
verjast gagnvart þeim hópum,
sem urðu undir á landsfundin-
um. Verði ný vinstri stjóm að
veruleika mun þetta sundurlyndi
innan flokksins marka mjög
starf þeirrar ríkisstjómar.
Viðræðumar, sem fram fóm
á milli þessara flokka fyrir og
um helgina, sýndu líka enn einu
sinni, hversu óraunhæfar hug-
myndir þeirra Alþýðubandalags-
manna em. Það er náttúrlega
fáránlegt, að Hjörleifur Gutt-
ormsson, sem hefur kostað
þessa þjóð mikla fjármuni vegna
afturhaldsstefnu í stóriðjumál-
um, skuli enn einu sinni vera
kominn á kreik og tala um það
sem sjálfsagðan hlut að horfið
verði frá byggingu nýs álvers í
Straumsvík nú þegar undirbún-
ingur er kominn vel á veg. Það
er líka furðuleg tímaskekkja,
þegar þessi flokkur reynir einu
sinni enn að hafa áhrif á stefnu
þjóðarinnar í utanríkis- og ör-
yggismálum.
Hvað sem framsóknarmenn
og Alþýðuflokksmenn kunna að
segja nú eiga Alþýðubandalags-
menn eftir að hafa neikvæð
áhrif á þessa málaflokka báða,
komist þeir í ríkisstjóm. Þá er
á það að líta, að djúpstæður
ágreiningur ríkir milli formanns
Alþýðubandalagsins og Ás-
mundar Stefánssonar, forseta
ASÍ, sem getur leitt til þess, að
verkalýðshreyfíngin verði jafn-
vel enn erfíðari í samskiptum
við nýja vinstri stjóm heldur en
fráfarandi ríkisstjóm.
Þegar á allt þetta er litið verð-
ur erfítt að skilja rök þeirra
Steingríms Hermannssonar og
Jóns Baldvins Hannibalssonar
fyrir því að leggja slíka áherzlu
á að leiða Alþýðubandalagið til
vegs í íslenzkum stjómmálum.
Þau atkvæði, sem þeir vinna
með því í þinginu geta orðið
þeim báðum dýrkeypt.
Grímu-
klæddir
ræningjar
að vakti óhug á sunnudag,
þegar fréttir bámst af því
að þrír grímuklæddir menn
hefðu mðst inn á heimili aldr-
aðra hjóna á Seltjamamesi. Þar
létu þeir greipar sópa eftir að
hafa misþyrmt húsráðendum.
Þegar þetta er ritað síðdegis á
mánudag ganga misindismenn-
imir enn lausir.
Allt bendir til að ódæði þetta
hafí verið unnið að vel yfírlögðu
ráði. Erlendis tengja menn slíka
glæpi einatt við kaup á eiturlyfj-
um. Vissulega hafa verið ýmsar
vísbendingar um það á undan-
fömum ámm að ofbeldi sé að
aukast í samskiptum fólks hér
á landi. Ránið á Seltjamamesi
verður ekki minna óhugnanlegt
við það. Er ástæða til að hvetja
lögregluyfírvöld til að ganga
rösklega fram við að upplýsa
þetta mál. Jafnframt þurfa opin-
ber yfírvöld með tiltækum ráð-
um að leitast við að stemma
stigu við því að menn gerist jafn
bíræfnir og í þessu tilviki. Það
verður best gert með virku eftir-
liti.
STJORNARMYNDUNARVIÐRÆÐURNAR:
Osamlyndið í Alþýðu
bandalaginu stöðv-
aði framgang mála
- segir Albert Guðmundsson
formaður Borgaraflokksins
„ERU ekki alþýðubandalags-
menn og sérstaklega Ólafur
Ragnar Grimsson búnir að segja
það að þeir hefðu ekki viljað
semja við Borgaraflokkinn og
allra síst við mig vegna þess að
ég hefði hafnað þáttöku í rót-
tækri vinstri stjóra?", sagði Al-
bert Guðmundsson formaður
Borgaraflokksins þegar leitað
var álits hans á slitum stjórnar-
myndunarviðræðna undir for-
ystu Steingríms Hermannssonar
um helgina.
Albert sagði einnig: „Mér sýnist
að ósamlyndið innan Alþýðubanda-
lagsins og mjög langir fundir þeirra
bæði nætur og morgna hafi stöðvað
Albert Guðmundsson.
framgang mála. Þeir stóðu ekki
allir að baki flokknum. Þegar þetta
lá fyrir var Ijóst að ekki væri mögu-
legt að mynda stjómina án Borg-
araflokksins en ekki vilji hjá Al-
þýðubandalaginu að semja við
Borgaraflokkinn."
Aðspurður um viðræður fulltrúa
Borgaraflokkinn við Steingrím Her-
mannsson sem hófust á laugardags-
kvöldið sagði Albert: „Ég fór fram
á það að við okkur yrði ekki endan-
lega talað fyrr en flokkamir þrír
hefðu náð saman og málefnasamn-
ingur lægi fyrir. Það kom hins veg-
ar ekki til þessa og þegar okkur
var farið að leiðast þóflð á laugar-
dag sendum við Steingrími bréf
með skilyrðum okkar fyrir þáttöku
í stjóm. Þessu svöruðu þeir með
formlegum viðræðun og var það
skilningur okkar að komið væri
samkomulag við Alþýðubandalagið
að rætt væri við okkur — sem síðar
kom í ljós að ekki var.
í viðræðum okkar kom í ljós að
það var fátt sem stóð í vegi fyrir
því að við næðum saman um mál-
efnasamning. Skilyrði okkar voru
að vissu leyti hörð, og þeir gátu
ekki tekið undir þau öll en höfnuðu
þeim ekki heldur.
Flokkurinn setti eftirfarandi skil-
yrði fyrir stjómarþátttöku: Lækkun
eða niðurfelling matarskattsins.
Afnám lánskjaravísitölunnar.
Skattar verði ekki lagðir á sparifé,
sem ávaxtað er í bönkum eða spari-
sjóðum á venjulegum sparisjóðs-
bókum. Önnur stefnumál flokksins
á lista sem afhentur hafði verið
verði rædd og afgreidd við gerð
málefnasamnings. Flokkurinn fái
minnst tvö ráðherraembætti í
stjóminni, þ.á.m. utanríkisráðu-
neytið, svo og embætti forseta Sam-
einaðs Alþingis."
Aðspurður um vænlegustu
stjómarmyndunarkostina nú sagði
Albert: „Eg sagði það strax þegar
þessi stjóm féll að líklegasta niður-
staðan yrði viðreisnarstjóm. Ég hef
ekki breytt um skoðun. Það finnst
mér vera sú stjóm sem auðveldast
ætti að vera að koma á með góðum
vilja. Það helgast meðal annars af
því að minni ágreiningur virðist
vera á milli Alþýðuflokks og Sjálf-
stæðisflokks en Framsóknarflokks
og Sjálfstæðisflokks. Ágreiningur-
inn á milli Framsóknarflokks og
Sjálfstæðisflokks er djúpstæður og
á sér langan aðdraganda."
□okks hlutleysi.
í samþykkt þingflokks Alþýðu-
bandalagsins var samstarfi við
Borgaraflokkinn hafnað og einnig
vom ítrekaðar ítmstu kröfur
flokksins um kjara- og samninga-
mál. Steingrímur sagðist vilja
minna á að einn þingmanna Al-
þýðubandalagsins, Skúli Alexand-
ersson, hefði lýst því yfír að hann
styddi ekki ríkisstjóm Alþýðu-
flokks, Alþýðubandalagsins,
Framsóknarflokks og Stefáns Val-
geirssonar, og þá væm stuðnings-
mennimir ekki nema 31 en ekki
32 af 63 eins og hann hafði skýrt
forseta frá á föstudag þegar hann
fékk stjómarmyndumarumboð sitt
endumýjað.
Steingrímur sagði að sér hefði
síðan komið mjög á óvart yfírlýs-
Steingrímur Hermannsson forma
Vigdís Finnbogadóttir forseti íslai
ur skilaði stjómarmyndunarumbo
ing Geirs Gunnarssonar þing-
manns Alþýðubandalagsins á Stöð
2 á laugardagskvöld um að hann
myndi tala gegn þessari ríkisstjóm
þótt hann myndi fara að vilja
meirihluta flokksins yrði stjómin
mynduð. Steingrímur sagðist eftir
þetta hafa lýst því yfír í vitna við-
urvist í tumherberginu í Borgart-
úni 6 að hann ætti ekki annan
kost en að leita eftir stuðningi hjá
Borgaraflokknum og á þeim fundi
hefði formaður Alþýðubandalags-
ins óskað eftir því að það yrði
ekki gert fyrr en formenn hinna
flokkanna í stjómarmyndunarvið-
ræðunum hefðu farið yfír stjómar-
sáttmálann og hann hefði orðið
við því. Formlegar viðræður hefðu
hafíst við Borgaraflokk á laugar-
Alþýðubandalaj
frá fyrri samþykl
- segir Jón Baldvin Hannibalsson formaði
„ÓLAFUR Ragnar Grímsson
kom með bréf af fundi mið-
stjórnar Alþýðubandalags á
sunnudag sem mátti skifja á
þann veg að Alþýðubandalagið
væri fallið frá fyrri samþykkt
sinni, þegar það hafði sam-
þykkt bæði stefhuyfirlýsingu
og bráðabirgðaaðgerðir og
vildi nú fá eitthvað annað og
meira,“ sagði Jón Baldvin
Hannibalsson, formaður Al-
þýðuflokksins um slit stjórnar-
myndunarviðræðnanna á
sunnudag.
„Hann fékk svar á stundinni
um að við værum ekki til viðræðu
um neinar breytingar á fyrra sam-
komulagi. Ef þeir treystu sér ekki
til þess að standa að framkvæmd
þess, hvort sem það væri vegna
klofnings í þingflokki eða mið-
stjóm þá stóð það sem við höfðum
sagt fyrr að þessir tveir flokkar
væru reiðubúnir að mynda minni-
hlutastjóm til að hrinda þessum
nauðsynlegu aðgerðum í fram-
kvæmd. Minnihlutastjóm yrði
hins vegar ekki mynduð nema að
fyrir lægi staðfesting á stuðningi
Samþykkt Alþýí
kom í veg fyrir s
- segir Steingrímur Hermannsson f<
STEINGRÍMUR Hermannsson formaður Framsóknarflokksins
gekk á fund forseta íslands í Stjórnarráðinu ldukkan 16.30 á sunnu-
daginn og skilaði umboði sínu til myndunar meirihlutastjórnar.
Ástæðuna sagði hann vera þá að samþykkt þingflokks Alþýðu-
bandalagsins fyrr um daginn hefði komið í veg fyrir myndun
meirihlutastjórnar. Steingrímur sagði forseta að Alþýðuflokkur
og Framsóknarflokkur væru tilbúnir til að mynda minnihluta-
stjórn til að framkvæmda efhahagsaðgerðir og á sunnudagskvöld-
ið kannaði hann hug Alþýðubandalags, Kvennalista og Borgara-
flokks til að veita minnihlutastjórn Alþýðuflokks og Framsóknar-