Morgunblaðið - 18.11.1993, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. NÓVEMBER 1993
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
ENDURNÝJAÐUR áhug-i er á
kajakróðri hér á landi. Áhuga-
menn ferðast með ströndum og
um straumvötn á kajökum.
Kajakmynda-
sýning
KAJAKKLÚBBURINN efnir
til myndakvölds í samkomusal
ÍSÍ í Laugardal, að kvöldi
fimmtudagsins 18. nóvember,
kl. 20.00.
Sýndar verða litskyggnur og
sagt frá leiðangri á kajökum og
slöngubáti um Jökulfirði og Horn-
strandir sl. sumar. Einnig verða
sýndar myndir frá róðrarferðum í
íslenskum straumvötnum.
Allir eru velkomnir á meðan
húsrúm leyfir.
MMC Pajero stuttur, V-6,
'90, blásans, ek. 51 þ. km.,
upphækk., 31" dekk, króm-
felgur, brettakantar. Verð
1650 þús.
Peugeot 450 GR station,
'89, brúnsans, ek. 56 þ. km.
Verð 890 þús., sk. á ód.
Subaru 1800 st. 4x4 ’90,
grásans, ek. 66 þ. km. Verð
920 þús.
Hyundai Pony GLSi '94, 4ra
dyra, sjálfsk., rauður, ek. 1
þ. km., upphækk. Verð 1100
þús. stgr.
Daihatsu Applause 4x4
'91, grásans, ek. 41 þ. km.
Verð 1050 þús., sk. á 4-500
þús kr. bíl.
Nissan Micra GL ’87, blár,
ek. 55 þ. km. Verð 300 þús.
VANTAR, VANTAR
Höfum kaupendur að
jeppum og öðrum fjór-
hjóladrifnum bílum.
■ Ah.
i
KOSIÐ UM SAMEININGU SVEITARFELAGA 20. NOVEMBER
Landfræðilegar aðstæður ráða
skiptingunm á Austurlandi
SAMKVÆMT tillögum umdæmanefndar Austurlands er gert ráð fyrir
að sveitarfélögum í Austfirðingafjórðungi fækki úr 30 í átta. I 28 af
þessum sveitarfélögum verður kosið um sameiningu 20. nóvember, en
í einu þeirra, Seyðisfirði, verður skoðanakönnun. í Djúpavogshreppi
verður hvorki kosið né höfð skoðanakönnun, en þar sameinuðust þijú
sveitarfélög í eitt á síðastliðnu ári. Samtals eru um 13 þúsund ibúar
í sveitarfélögunum 30 á Austurlandi, og samþykki íbúar fjórðungsins
tillögur umdæmanefndar um sameiningu verða sex af átta sveitarfélög-
um í fjórðungnum með yfir eitt þúsund íbúa.
í tillögum umdæmanefndarinnar
er gert ráð fyrir að Skeggjastaða-
hreppur með 132 íbúa og Vopna-
fjarðarhreppur með 888 íbúa samein-
ist í eitt sveitarfélag á Norðursvæði
með samtals 1.020 íbúa. Á Héraðs-
svæði .er gert ráð fyrir sameiningu
11 sveitarfélaga með samtals 3.093
íbúa, en sveitarfélögin sem um ræðir
eru Hlíðarhreppur með 88 íbúa, Jök-
uldalshreppur með 152 íbúa, Fljóts-
dalshreppur með 113 íbúa, Fella-
hreppur með 431 íbúa, Tunguhrepp-
ur með 92 íbúa, Hjaltastaðahreppur
með 81 íbúa, Borgarfjarðarhreppur
með 201 íbúa, Skriðdalshreppur með
103 íbúa, Vallahreppur með 163
íbúa, Egilsstaðabær með 1.508 íbúa
og Eiðahreppur með 161 íbúa.
Þriðja sveitarfélagið yrði Seyðis-
fjarðarsvæði með 898 íbúa, en ekki
er gert ráð fyrir að Seyðisfjörður
sameinist öðru eða öðrum sveitarfé-
lögum. í stað þess var samþykkt að
höfð yrði skoðanakönnun á Seyðis-
fírði samhliða kosningum annars-
staðar um vilja íbúa byggðarlagsins
til að sameinast sveitarfélögum á
Héraðssvæði.
Þijú sveitarfélög
á Norðfjarðarsvæði
Á Norðfjarðarsvæði gerir um-
dæmanefnd tillögu um að þijú sveit-
arfélög sameinist í eitt með samtals
1.761 íbúa, en það eru Mjóafjarðar-
hreppur með 36 íbúa, Neskaupstaður
með 1.635 íbúa og Norðfjarðar-
hreppur með 90 íbúa. Á Reyðarfjarð-
arsvæði er lagt til að Eskifjörður
með 1.060 íbúa og Reyðarfjarðar-
hreppur með 742 íbúa sameinist t
eitt sveitarfélag með 1.802 íbúa. Á
Suðurfjarðasvæði er lagt til að fjögur
sveitarfélög sameinist í eitt með
1.463 íbúa, en það eru Fáskrúðs-
fjarðarhreppur með 95 íbúa, Búða-
hreppur með 720 íbúa, Stöðvar-
hreppur með 313 íbúa og Breiðdals-
hreppur með 335 íbúa.
Sjöunda sveitarfélagið á Aust-
flörðum yrði Djúpavogssvæði með
590 íbúa, en á grundvelli þess að
nýafstaðin er sameining Berunes-
hrepps, Búlandshrepps og Geit-
hellnahrepps var umdæmanefndin
sammál um að ekki yrði gerð tillaga
um frekari sameiningu hjá íbúum
Djúpavogshrepps.
Á svokölluðu Suðursvæði er gert
ráð fyrir að sex sveitarfélög samein-
ist í eitt með samtals 2.431 íbúa.
Þar er um að ræða bæjarhrepp með
51 íbúa, Nesjahrepp með 321 íbúa,
Höfn með 1.744 íbúa, Mýrahrepp
með 85 íbúa, Borgarhafnarhrepp
með 109 íbúa og Hofshrepp með 121
íbúa.
Einhæfni í atvinnu
og skortur á þjónustu
í greinargerð umdæmanefndar
Austurlands kemur fram að þótt
eðlileg fjölgun íbúa og jafnvel fjölgun
langt yfir landsmeðaltal hafi orðið í
örfáum sveitarfélögum á Austur-
landi, þá liggi fyrir að íbúum fjórð-
ungsins hefur ýmist fækkað á und-
anförnum árum eða fjölgun ekki
verið í samræmi við landsmeðaltal.
Mestan hluta þessa tímabils hafi
atvinna víðast hvar ekki verið minni
en í öðrum landshlutum, en einhæfn-
in, skortur á þjónustu ýmisskonar
og fleiri þættir hafi valdið því að
þróunin hafí orðið sú sem raun ber
vitni. Telur umdæmisnefndin að
sameining sveitarfélaga geti verið
vænleg leið til að styrkja byggð,
gera atvinnulífið fjölbreyttara, auka
þjónustu við íbúana og draga þar
með úr búferlaflutningum úr fjórð-
ungnum.
Ótti við samþjöppun valds
Að sögn Alberts Eymundssonar,
formanns umdæmanefndar Austur-
lands, hefur borið nokkuð á ótta
íbúanna í kjördæminu við það sem
þeir hafa kallað samþjöppun valds
samfara fækkun á sveitarstjómar-
mqnnum nái tillögur nefndarinnar
um sameiningu fram að ganga. Þá
hefur orðið vart ótta við það að skól-
ar verði lagðir niður í hagræðingar-
skyni, og einnig væri algengt að
menn teldu sig ekki hafa nægilega
vitneskju til dæmis um hvaða verk-
efni ætti að flytja til sveitarfélag-
anna, jafnvel þó að upplýsingum þar
að lútandi hefði ítrekað verið komið
á framfæri.
„Á þeim stöðum þar sem okkur
er sagt að andstaðan við sameiningu
sé hvað mest hafa jafnframt komið
fram hörðustu talsmenn sameining-
ar. Þetta á til dæmis við í Fellabæ
þar sem menn töldu að ekki einn
einasti væri meðmæltur sameiningu,
en þar komu mjög harðir sameining-
armenn fram á kynningarfundi sem
haldinn var,“ sagði Albert.
Lítil gagnrýni á skiptinguna
Albert sagði að ekki hefði komið
fram nein hörð gagnrýni á tillögur
umdæmanefndanna um skiptingu
sveitarfélaganna, en þó hefði komið
fram áherslumunur í því sambandi
bæði í nefndinni sjálfri og í umræð-
um.
„Þetta eru fyrst og fremst land-
fræðilegar aðstæður sem stjórna
þessu, þannig að ekki þurftu að vera
nein sérstök átök um þessar tillögur.
Það eina sem skiptar skoðanir voru
um var hvort gera ætti tillögur um
þessa stærð sveitarfélaga eða skipta
þeim meira niður heldur en við ger-
um. Þá var það ofan á að byija á
stærsta möguleikanum sem ekki
þótti óraunsær, en byrja ekki á litlum
möguleika og loka þar með hugsan-
lega fyrir stærri möguleikann, því
sá möguleiki er alltaf fyrir hendi að
vinna sig niður á við,“ sagði hann.
Albert sagði að í ljós hefði komið
að andstæða við sameiningu væri
Eitt öflugt sveitarfélag verði á
Arborgarsvæðinu í framtíðinm
UMDÆMANEFND Sambands sunnlenskra sveitarfélaga leggur til að
sveitarfélögum í Suðurlandskjördæmi verði fækkað úr 30 í sjö. Nefnd-
in leggur til að greidd verði atkvæði um að tvö sveitarfélög verði í
hvorri sýslu, Rangárvallasýslu og Árnessýslu, en ekki er gerð tillaga
um breytingar í Vestur-Skaftafellssýslu þar sem eru tvö sveitarfélög.
Samtals yrðu þá sex sveitarfélög á félagssvæði Sambands sunnlenskra
sveitarfélaga, en að auki eru Vestmannaeyjar í Suðurlandskjördæmi
þannig að samtals yrðu sveitarfélögin í kjördæminu sjö talsins.
Umdæmanefndin leggur til að
Skaftárhreppur sem hafði 627 íbúa
1. desember 1992 haldist óbreyttur,
en hreppurinn varð til við sameiningu
fímm hreppa milli Sanda í Vestur-
Skaftafellssýslu 10. júní 1990. Þá er
ekki gerð tillaga um að Mýrdalshrepp-
ur með 596 íbúa sameinist öðrum
sveitarfélögum, en hreppurinn varð til
við sameiningu Dyrhólahrepps og
Hvammshrepps 1. janúar 1984.
Lagt er til að hreppar í austan-
verðri Rangárvallasýslu, það er aust-
an Eystri-Rangár, sameinist í eitt
sveitarfélag, en á svæðinu eru sex
hreppar með samanlagt 1.750 íbúa.
Hreppamir sem um ræðir eru Aust-
ur-Eyjafjallahreppur með 191 íbúa,
Vestur-Eyjafjallahreppur með 206
íbúa, Austur-Landeyj ahreppur með
201 íbúa, Vestur-Landeyjahreppur
með 170 íbúa, Fljótshlíðarhreppur
með 221 íbúa og Hvolhreppur með
761 íbúa. í Rangárvallasýslu vestan
Eystri-Rangár leggur umdæ-
manefndin til að fjórir hreppar myndi
eitt sveitarfélag. Hrepparnir sem um
ræðir eru Rangárvallahreppur með
784 íbúa, Holtahreppur og Landsveit
með 375 íbúa, Ásahreppur með 140
íbúa og Djúpárhreppur með 241 íbúa,
eða samtals með 1.540 íbúa. Einn
nefndarmanna í umdæmanefndinni,
Guðjón Ólafsson, oddviti Vestur-
Eyjafjallahrepps, lagði til í séráliti
sínu að Rangárvallasýslu yrði skipt
í fjögur sveitarféiög en ekki tvö eins
og nefndin lagði til. Hann sat hjá
við afgreiðslu á tillögu nefndarinnar
um Árnessýslu.
Eitt sveitarfélag
á Árborgarsvæðinu
í tillögum nefndarinnar er gert ráð
fyrir að í neðri hluta Árnessýslu, á
Árborgarsvæðinu svokallaða, sam-
einist níu sveitarfélög í Flóa og Ölf-
usi í eitt sveitarfélag með samtals
8.679 íbúa. Þau sveitarfélög sem
gert er ráð fyrir að sameinist á þessu
svæði eru Selfoss með 3.977 íbúa,
Gaulverjabæjarhreppur með 139
íbúa, Stokkseyrarhreppur með 546
íbúa, Eyrarbakkahreppur með 544
íbúa, Sandvíkurhreppur með 111
íbúa, Hraungerðishreppur með 199
íbúa, Villingaholtshreppur með 201
íbúa, Hveragerði með 1.669 íbúa og
Ölfushreppur með 1.600 íbúa. í efri
hluta Árnessýslu er lagt til að átta
hreppar með samtals 2.302 íbúa
sameinist. Þeir eru Skeiðahreppur
með 243 íbúa, Gnúpveijahreppur
með 310 íbúa, Hrunamannahreppur
með 638 íbúa, Biskupstungnahrepp-
ur með 506 íbúa, Laugardalshreppur
með 245 íbúa, Grímsneshreppur með
264 íbúa, Þingvallahreppur með 49
íbúa og Grafningshreppur með 47
íbúa.
Sjöunda sveitarfélagið í Suður-
landskjördæmi yrði síðan Vest-
mannaeyjar með 4.870 íbúa.
Áhyggjur af skólamálum
Það sem mestum áhyggjum hefur
valdið varðandi sameininguna á Suð-
urlandi er, að sögn Steingrims Ing-
varssonar, formanns umdæma-
nefndar á Suðurlandi, það sem lýtur
að framtíðarskipan skólamála. Þá
hefur borið á ákveðnum ótta íbúa í
Þingvallasveit til dæmis að þar verði
afskekkt jaðarbyggð eftir samein-
inguna og vart hefði orðið óvissu
með það hvernig málefnum félags-
heimila og alls kyns félagastarfsemi
yrði háttað ef af sameiningu yrði.
„Fólk virðist oft ekki átta sig á því
að sameiningin nær eingöngu til
stjórnsýslunnar og þess vegna geta
til dæmis verið eins mörg búnaðarfé-
lög í hinu nýja sveitarfélagi eins og
vera vill,“ sagði hann.
Vilji fyrir að Árnessýsla
verði eitt sveitarfélag
Steingrímur sagðist telja að
mönnum þætti tillögur um samein-
ingu sveitarfélaga í Rangárvallasýslu
vera að stærstum hluta eðlilegar
burtséð frá því hvort menn væru
sammála sameiningunni eða ekki.
Hann sagði að í Arnessýslu hefðu
rökin fyrir sameiningartillögunum
verið þau að Árborgarsvæðið væri
þegar atvinnuleg og að sumu leyti
félagsleg heild og því hefði þótt eðli-
legt að sameina sveitarfélögin þar.
„Rökin í uppsveitunum voru þau
að sveitarfélögin þar hafa staðið
saman bæði austan og vestan Hvítár
um atvinnuuppbyggingu og þar er
einnig sameiginlegur byggingarfull-
trúi og samstarf um heilsugæslu og
fleira. Það þótti því eðlilegt að hafa
þetta saman, en hins vegar höfum
við bent á að til þess að samtenging
væri góð vanti brú á Hvítá við Flúð-
ir. Eftir að tillögurnar voru lagðar
fram hefur það sjónarmið hins vegar
heyrst á öllum kynningarfundum að
það hefði átt að sameina Árnessýslu
í eina heild og þá hefur réttilega
verið bent á að það er enginn einn
þjónustukjarni í uppsveitunum, held-
ur er Selfoss þjónustukjarni allrar
sýslunnar. Þetta sjónarmið fór hins
vegar ekki hátt upp meðan við vorum
að gera tillögurnar og kannski má
segja að áræðið hafi ekki verið nógu
mikið,“ sagði Steingrímur.
Hann sagði að á Árborgarsvæðinu
hefði það verið talinn mikill styrkur
að hafa fjölbreytni í atvinnulífi, þ.e.
sjávarútveg, þjónustu, iðnað og land-
búnað, og það ætti að geta orðið til
þess að öflugt sveitarfélag þar gæti
staðið af sér ýmis áföll. „Þetta á
auðvitað ekki víð hin sveitarfélögin
þijú sem tillaga er gerð um, en þar
er fyrst og fremst um að ræða land-
búnað og þjónustu við landbúnað. Á
Flúðum og í Reykholtshverfinu hefur
reyndar verið reynt að byggja upp
iðnað með þátttöku sveitarfélaga i
kring og fyrir vikið hefur það orðið
til þess að þau hafa haldið miklu
betur sínum hlut en aðrar sveita-
byggðir.“
Otal spurningum ósvarað
íbúar á Suðurlandi hafa, að sögn
Steingríms, sett sig inn í málin varð-
andi sameininguna að svo miklu leyti
sem það væri hægt, en hins vegar
væri ótal spurningum ósvarað sem
viðkomandi sveitarstjórnir yrðu að
semja um í tímans rás ef af samein-
ingu verður. Hann sagði að menn
hefðu almennt ekki treyst sér til
þess að gera tillögur varðandi til
dæmis ijármál sveitarfélaganna eftir
hugsanlega sameiningu, en það
hefðu þó einstaka sveitarfélög gert.
„Héraðsnefndirnar höfðu áður látið
taka saman fjárhagsdæmi og kostn-
að við að taka upp þjónustu, en þar
var að vísu miðað við allt önnur skipti
og miklu minni sveitarfélög heldur
en gert er ráð fyrir. Þetta er engu
að síður hægt að hafa til hliðsjónar
ef til kemur þó ekki sé hægt að nota
það alveg hrátt,“ sagði Steingrímur.