Morgunblaðið - 18.11.1993, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. NÓVEMBER 1993
45
Pétur Þorsteins-
son - Minning
Andlátfregn berst frá erlendri
borg. Látinn er eftir hjartaáfall góð-
ur vinur og kollega Pétur Þorsteins-
son sýslumaður Dalamanna um ára-
bil, mannkostamaður og höfðingi.
Pétur Þorsteinsson var fæddur á
Óseyri í Stöðvarfirði 4. janúar 1921.
Foreldrar hans voru Þorsteinn Þor-
steinsson Mýrmann, útvegsbóndi og
kaupmaður, ættaður af Mýrum í
Austur-Skaftafellssýslu. Móðir hans
var Guðríður Guttormsdóttir hús-
freyja, dóttir séra Guttorms Vigfús-
sonar prófasts á Svalbarði í Þistil-
firði, síðar á Stöð í Stöðvarfirði.
Pétur var Austfirðingur, af merk-
um ættum, og bar þess einkenni.
Hann var allt sitt líf bundinn Aust-
urlandi tryggðar- og átthagabönd-
um. Pétur var settur til mennta, svo
sem það kallaðist á þeirri tíð, fór í
Menntaskólann á Akureyri og varð
stúdent þaðan vorið 1943. Síðan lá
leiðin í lagadeild Háskóla íslands
þaðan sem hann lauk embættisprófí
vorið 1950. Með námi sínu í Reykja-
vík vann Pétur sem þingritari í Al-
þingi við Austurvöll. Enginn varð
þingritari, sem ekki var bæði glögg-
ur á málflutning, hafði næmt minni
og ritaði auk þess gott mál. Á árun-
um 1950-1963 vann Pétur margvís-
leg lögfræðistörf, svo sem að mál-
flutningi o.fl. Jafnframt því sem þau
Björg unnu að uppbyggingu nýbýlis
í Mosfellssveit er þau nefndu Dal-
land. Pétur var ávallt mikill bóndi í
sér, hafði ánægju af skepnum, hey-
skap og þeim verkum er til sveitar-
starfa heyrðu. Hann átti gæðinga
fram á síðustu ár og sótti gleði og
heilsubót í samskipti við hestana.
Kennarastörf lagði Pétur og fyrir
sig með öðru, bæði í Kópavogi og
Mosfellssveit árin 1963-1967. Hann
var sumurin 1965 og 1966 fulltrúi
sýslumanns á Seyðisfirði, einkum við
sakadóm, en þessi árin var síld við
Austfirði og marglitt mannlíf á höfn-
unum, er leiddi af sér á stundum
væringar og pústra. En frá 1967-
1974 vann Pétur sem fulltrúi sýslu-
manns í Hafnarfirði einkum við
þinglýsingar. Frá því í maí 1974 til
jan. 1991 var Pétur sýslumaður í
Dalasýslu, með aðsetur í Búðardal.
Þá fluttust þau hjónin á ný í Mos-
fellssveit, áttu þar hús og undu vel
hag. Pétur var félagslega sinnaður,
tók að sér ýmis trúnaðarstörf. Má
nefna forustu í Ungmennafélaginu
heima í Stöðvarfirði, einn af hvata-
mönnum að stofnun Ungmenna- og
íþróttasamb. Austurlands 1940. Hér
syðra formennska í Austfírðingafé-
lagi og ýmis önnur störf á þess veg-
um. A námsárum, í stúdentaráði
HÍ og vann þá að þeim stórmálum
að koma á Lánasjóði stúdenta svo
og félagsheimili stúdenta.
Ég hef vísast gerst langorður hér
að framan um störf og áhugamál
ERFIDRYKKJUR
^ Verð frá kr. 850-

P E R L A N sími 620200
Erfidrykkjur
Glæsileg kaíli-
hlaðborð fidlcgir
salirogmjiig
gc>ð þjónusta.
Upplýsingar
ísíma22322
FLUGLEIDIR
HllTEL LtFTLKIBIR
Péturs Þorsteinssonar en ég tel þau
vera grundvöllinn að því ágæta starfi
er hann síðar vann sem sýslumaður
í Dölum og verður að vikið.
Pétur var tvíkvæntur. Fyrri kona
hans var Margrét S. Jónsdóttir, ætt-
uð úr Fáskrúðsfírði. Þau gengu í
hjúskap 1943, en Margrét lést 1947.
Þau áttu saman eina dóttur, Jónu
Láru skrifstofustjóra, f. 1944.
Síðari kona Péturs, er lifír mann
sinn, er Björg Ríkarðsdóttir, Jóns-
sonar myndhöggvara, ættaður frá
Strítu í Berufirði, en starfaði í
Reykjavík, þjóðþekktur maður. Móð-
ir María Olafsdóttir húsfreyja.
Börn þeirra Péturs og Bjargar
eru: Rikarður Már, f. 1952, rafiðn-
fræðingur, vinnur við hjálparstörf í
Júgóslavíu; Þorsteinn, f. 1953 lög-
fræðingur og fulltrúi hjá sýslumanni
í Keflavík; Þórhildur, f. 1960 MA,
BA í frönsku og bókmenntum, starf-
ar við kennslu. Áhugamál átti Pétur
Þorsteinsson mörg, en þau hnigu
flest í farveg tengdan menningu og
sögu þjóðar, eflingu landsbyggðar
með forgöngu um uppbyggingu
stofnana og undirbúningi og könnun
atvinnumöguleika í dreifbýlin.
Pétur Þorsteinsson var vel lesinn.
Hugþekkust voru honum án efa hin
íslensku fornrit. Þar í fyrsta sæti
var Laxdæla. Hann var glöggur á
merkingu þess er birtist í bók-
menntaperlum okkar og lagði út af
lesmálinu á þann hátt að ekki gleym-
ist.
Innsæi hans var óvenjulegt. Ég
er í engum vafa um það að Pétur
Þorsteinsson var vel tii þess fallinn
að taka að sér störf sýslumanns í
landbúnaðar- og söguhéraði.
Áhugi hans á héraðsmálum var
mikill. Hann hafði góða þekkingu
og reynslu til að veita sýslunefnd
virka forystu, og gerði það af skör-
ungskap. Hann var einnig laginn
samstarfsmaður og fékk traust og
stuðning sýslunefndarmanna.
Virkar sýslunefndir voru héruð-
unum afar mikilvægar. Þær voru
gott stjórntæki, samvirk forusta í
héraði með einfaldri og virkri yfir-
stjórn, sem hafði allt í hendi sér, ef
vel var á haldið.
Á þessum vettvangi nutu hæfi-
leikar Péturs Þorsteinssonar sín
einkar vel og hann sparaði sig
hvergi, þegar góð héraðsmál voru
annars vegar. Vil ég geta helstu
mála er Pétur kom að vestur í Döl-
um. Hann sat í stjórn Dvalarheimilis
aldraðra, Fellsbæ í Miðdölum
1974-91. Hann var formaður og
helsti drifkraftur nefndar er endur-
vakti sumarhátíðir í Dölum, Jörfa-
gleði 1977 og um árabil. Hann
gegndi formennsku í náttúruvernd-
arnefnd Dalasýslu 1978-81. Sat
skólanefnd Staðarfellsskóla
1981-91. Vann að undirbúningi
leikverksmiðju í Búðardal og könnun
á jarðhita í Reykjadal. Hafði einnig
forgöngu um rannsóknir á sjávarbú-
skap og lífríki Hvamnisfjarðar og
samdi ritgerð í tengslum við það
birt í Náttúrufræðingnum 1980
(ásamt öðrum höfundi).
Pétur og Björg undu vel hag með
Dalamönnum, og vildu veg héraðsins
sem mestan svo og velferð íbúa. Það
var Pétri ekki sársaukafullt síðustu
árin í sýslumannsembætti að sjá
traust fyrirtæki fara í þrot og verða
vitni að þrengingum bænda. Honum
fór líkt og fleirum að þykja þróun í
héraðsmálum, ekki síst er sýslu-
nefndir voru aflagðar 1989, horfa
til tæpra heilla, svo ekki sé nú orðuð
sú hin nýja stefna að leggja niður
þjónustu og embætti sýslumanna,
m.a. í Dalasýslu.
Leiðir okkar Péturs lágu saman
allt frá 1974, m.a. í stjórn Sýslu-
mannafél. íslands, en þar sat hann
í stjórn árin 1978-1986.
Pétur var ekki málskrafsmaður á
mannfundum, en hafði einarðar
skoðanir, og setti þær þannig fram
að eftir var tekið. Pétur var glað-
sinna og húmorinn var ávallt á næsta
leyti, ekki síst er hann brá sér í hlut-
verk sögumannsins. Allmikil kyn-
slóðaskipti urðu í röðum sýslumanna
hér um miðjan áttunda áratuginn.
Pétur Þorsteinsson var nýr í starfi
sýslumanns á þessum tíma, en eldri
en við flestir. Ég merkti aldrei þenn-
an aldursmun, enda féll Pétur og
einnig og hans ágæta kona Björg,
afar vel inn í okkar hóp. Hann var
svo sannarlega opinn fyrir því sem
var að gerast í þjóðfélaginu, og í
hópi kollega, alltaf glaðbeittur og
lífgaði uppá andrúmsloftið, hvort
heldur farið var í rútuferð að Nesja-
völlum, en þá sagði Pétur sögu svæð-
is og rakti örnefni, eða gengið til
veislu og gleðskapar. Þar var sómi
að þeim hjónum Pétri og Björgu, er
þau komu fram í opinberum móttök-
um. Pétur var ekki aðeins áhuga-
maður um sögu og staðfræði, með
lestri bóka og fræðirita. Hann var í
eðli sínu athafnamaður sem vildi sjá
og skoða landið og þá ekki síst öræf-
in, hálendisferðir voru honum lífs-
nautn.
Hann var hugmaður og lagði
ótrauður út í erfiðar fjallaferðir jafnt
á sumri sem vetri. Hann kunni að
taka áhættu, án þess að um glanna-
skap yrði að ræða. Á þessum vett-
vangi voru þau hjón afar samstiga,
eins og raunar í lífshlaupinu öllu.
Pétur Þorsteinsson var gæfumað-
ur í einkalífi sínu, og Björgu konu
sína virti hann að verðleikum. Heim-
ili þeirra var í senn menningarlegt
og vel búið, svo og var gestrisni og
hlýja þeim báðum eðlislæg. Með
þeim var gott að vera og er það allt
þakkað. Með Pétri Þorsteinssyni er
genginn góður drengur, sem gott
er að minnast.
Við Ingunn sendum þér, Björg,
börnum þínum og venslamönnum
okkar innilegustu samúðarkveðjur.
Friðjón Guðröðarson.
Þegar ég frétti skyndilegt fráfall
föðurbróður míns, Péturs Þorsteins-
sonar fyrrverandi sýslumanns, kom
það mér á óvart, áð hann, sem ég
hafði síðast hitt á heimili hans seinni
partinn í ágúst síðastliðnum hressan
og frískan, skyldi ekki vera lengur
í lifenda tölu.
Við andlát Péturs eru nú fallin frá
fjögur af sjö systkinum, börnum
hjónanna Guðríðar Guttormsdóttur
og Þorsteins Þorsteinssonar Mýr-
manns. Áður eru látnir Björn, Skúli
og Halldór, en eftir lifa Pálína, Frið-
geir og Anna.
I þessum fátæklegu orðum mun
ég ekki rekja æviferil Péturs eða
ættir svo nokkru nemi þar sem ég
veit, að það verður gert af öðrum.
Pétur gekk hefðbundinn mennta-
veg og lauk lögfræðiprófi um miðja
öldina, sinnti síðan ýmsum lögfræði-
og kennslustörfum uns hann var
skipaður sýslumaður í Dalasýslu
vorið 1974. Hann fetaði einnig í fót-
spor margra ættmenna sinna, en
hann var í móðurætt kominn af
embættismönnum, prestum og
sýslumönnum, langt aftur í aldir.
Má þar meðal annarra nefna feðg-
ana og sýslumennina Þorstein Sig-
urðsson á Víðivöllum í Fljótsdal, son
hans Pétur Þorsteinsson á Ketils-
stöðum á Völlum og hans syni, Guð-
mund Pétursson í Krossavík og Sig-
urð Pétursson skáld, sýslumann á
Kjósarsýslu. Þess má geta, að Sig-
urður Þorsteinsson silfursmiður í
Kaupmannahöfn var sonur fyrr-
nefnds Þorsteins sýslumanns, en
hann var frá Jörfa í Dalasýslu, sem
Jörfagleðin er kennd við, en Pétur
átti frumkvæði að því að endurvekja
hana. Enn má nefna séra Stefán
Árnason á Valþjófsstað, dótturson
Péturs á Ketilsstöðum. Þá má og
nefna Jón Sigurðsson sýslumann í
Einarsnesi og afkomendur hans,
séra Guttorm Pálsson í Vallanesi,
áður rektor Latínuskólans, og séra
Guttorm Vigfússon latínuklerk í
Stöð í Stöðvarfirði, sem var afi Pét-
urs.
í föðurætt hans eru hins vegar
fjölmargir kunnir rithöfundar og
skáld, en hann var af hinni kunnu
Skálafellsætt, út af Þórdísi systur
Jóns Eiríkssonar konferensráðs, en
Einar Benediktsson skáld var af-
komandi Önnu systur þeirra. Þór-
bergur Þórðarson og faðir Péturs
voru þremenningar. Séra Gunnar
Benediktsson og Pétur voru fjór-
menningar. Einar Bragi og faðir
Péturs eru fimmmenningar.
Fyrstu kynni okkar Péturs urðu
þegar á fyrsta degi ævi minnar
vegna þess, að hann dvaldi á heim-
ili foreldra minna á Eskifirði þegar
ég fæddist. Þennan vetur, 1940-41,
las hann utan skóla og fékk þá leið-
sögn í þýsku hjá móður minni, Önnu
Sigurðardóttur, og í latínu hjá Lúð-
vík Ingvarssyni sýslumanni.
Síðan bar fundum okkar saman
alltaf öðru hvoru, en þó oftar eftir
að ég fluttist til Reykjavíkur. Þegar
ég var í lagadeild Háskólans leitaði
ég til Péturs vegna danskrar
kennslubókar í samningarétti, sem
mig vanhagaði um, en var torfengin.
Pétur átti ekki bók þessa, en hann
fylgdi mér til séra Bjarna á Mos-
felli, sem einnig var lögfræðingur,
og léði hann mér bókina.
Um ellefu ára skeið frá ársbyrjun
1978 vorum við samtíða í sýslu-
mannafélaginu, og hitti ég hann oft
á þessum árum, bæði á fundum
sýslumannafélags og dómarafélags
og einnig heimsótti ég hann í Dala-
sýslu. Ætíð var tekið vel á móti mér
og mér ekið um sveitir og ég frædd-
ur um sögu lands og lýðs. Einkum
voru íslendingasögur sagðar og
tengdar umhverfinu, en Pétur var
sérstaklega vel að sér í þeim og vel
máli farinn. Ég leitaði stundum til
Péturs með ýmis mál, og reyndust
mér ráð hans vel, enda var hann
rökvís og kunni vel að fara með hinn
mannlega þátt.
Að lokum þakka ég Pétri frænda
mínum samfylgdina og votta fjöl-
skyldu hans samúð mína.
Þorsteinn Skúlason.
+ Ástkær faöir okkar, tengdafaðir og afi, + Móðir okkar,
HALLDÓR BÁRÐARSON, UNNUR ÞORSTEINSDÓTTIR,
andaðist í Sjúkrahúsi Húsavíkur þriðjudaginn 16. nóvember. Vatnsskarðshólum,
Jarðarförin auglýst síðar. Mýrdal,
Börn, tengdabörn og barnabörn. lést í Landspítalanum þriðjudaginn 16. nóvember.
Börnin.
t
Elskulegur faðir okkar, tengafaðir, afi
og langafi,
BJARNI JÓNSSON,
Faxaskjóli 12,
verður jarðsunginn frá Neskirkju föstu-
daginn 19. nóvember kl. 13.30.
Adolf Bjarnason, Ásta Jóhannesdóttir,
Kristinn Bjarnason, Kristín Pálmadóttir,
Bjarni G. Bjarnason, Sigrún Gunnarsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Föðursystir okkar og vinkona mín,
SVAVA GUÐMUNDSDÓTTIR,
Ölduslóð 7,
Hafnarfirfti,
lést í Borgarspítalanum 15. nóvember.
Svanhvit Reynisdóttir, Guðrún Reynisdóttir,
Guðrún Högnadóttir.
t
Ástkær móðir mín, tengdamóðir, systir og amma,
GUÐRÚN ÁRNA SIGURÐARDÓTTIR
frá Vestara-Landi,
Öxarfirði,
sem andaðist í Fjórðungssjúkrahúsinu á Akureyri mánudaginn
15. nóvember, verður jarðsungin frá Skinnastaðakirkju laugardag-
inn 20. nóvember kl. 14.00.
Freygerður A. Baldursdóttir, Lárus Hinriksson,
Guðrún Elva Lárusdóttir, Baldur Lárusson,
Valgerður K. Sigurðardóttir, Margrét F. Sigurðardóttir,
Sigrfður G. Sigurðardóttir, Andrés E. Sigurðsson,
Jón Sigurðsson, Anton Sigurðsson.
+
Faðir okkar og tengdafaðir,
GUÐJÓN GUÐBJARTSSON
frá Látrum,
Háaleitisbraut 26,
Reykjavík,
sem lést 12. nóvember, verður jarð-
sunginn frá Fossvogskirkju föstudaginn
19. nóvember kl. 15.00.
Kristinn J. Guðjónsson, Sigurlín Skaftadóttir,
Sigurberg Guðjónsson, Bjarney Njálsdóttir,
Guðmundur S. Guðjónsson, Sigrfður Bjarnadóttir,
Ólafur G. Guðjónsson, Sigríður Sigurbjörnsdóttir.