Morgunblaðið - 18.11.1993, Blaðsíða 54

54
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. NÓVEMBER 1993
„Nú, ef þe£ta.er rcmgt núme.r, af
runCfi
Ú. cw £
hi/erju /Corebu þd á£> St/anx. i Sir/idfm.,
oiuiinn þinnl Nú missti ég t/kau-inn.
Ást er...
11-21
uppbyggjandi
TM Reg. U.S Pat Ofl.—all rights reserved
® 1992 Los Angeles Times Syndlcate

Höfum ekki efni á að kaupa
fugl i búrið ...
Ég ætlaði að sleppa þér. Úr
því verður ekki. Fóturinn
er undir framhjólinu!
BRÉF TIL BLAÐSINS
Kringlan 1 103 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 691329
Fáein orð til þingmanna
að gefnu tilefni
Frá Stefáni G. Sveinssyni:
ÉG HLUSTAÐI á þingmálaþáttinn
á laugardagsmorguninn eins og ég
geri ávallt. Þar tóku til máls fjórir
þingmenn og var umræðuefnið til-
laga um búfjárhald og slysahættu
sem af því skapast á þjóðvegum
landsins. Fyrsti flutningsmaður,
Steingrímur J. Sigfússon, talaði
fyrstur en þrír aðrir þingmenn tóku
til máls. Allir þekkja þeir til þessa
máls þó að þá greini nokkuð á um
það.
Ég er búinn að aka bíl í hartnær
fjörutíu ár og hef verið svo lánsam-
ur að ég hef aldrei ekið á skepnu
þar til í sumar að ég ók á kind
og gat ekkert að því gert; var á
hægri ferð því að ég keyri ávallt
hægt, er sem sagt aldrei að flýta
mér þó að það muni kannski 15
mínútum á leiðinni. Að vísu er
ekki gott að fá gijóthríðina á sig
við framúrakstur annarra. En ég
var svo lánsamur í sumar að kind-
in meiddist ekkert og bíllinn að
sjálfsögðu ekki heldur. En þetta
var nú útúrdúr.
Ég er fæddur og uppalinn í
Vopnafirði og dvaldi þar til fullorð-
insára en flutti til Akureyrar
haustið 1960. Faðir minn var bóndi
þar lengi, bjó að sjálfsögðu með
sauðfé en hestar voru auðvitað til
og notaðir sem þarfasti þjónninn
eins og í gegnum aldir. Nú er þetta
breytt, vélarnar tóku við, hesturinn
aðeins notaður í göngum og þó
ekki alls staðar; menn fara á alls
konar farartækjum og sumir gang-
andi og ekki einu sinni skylda leng-
ur að hafa hund til aðstoðar smala-
mennskunni, en góðir fjárhundar
smöluðu á við marga menn.
Nú heitir þetta „hestasport“ og
þó að ég hafi aldrei verið gefinn
fyrir hesta (sá aldrei nema sauðfé
sem ég hafði glöggt auga fyrir)
er ég síður en svo á móti þeim. Ég
á meira að segja þijá hesta sjálf-
ur, eða ijölskyldan, og fer dálítið
á bak þó að ég hafi ekkert gaman
af því, en það er gaman að sitja
góðan hest. Ég hef aftur á móti
gaman af því að hirða þá vel og
hugsa um þá; gæla við þá.
Þá vík ég að efninu: Það vill svo
til að ég þekki nokkuð vel til í
Þistilfirði. Ég átti viðskipti við kyn-
bótabúið í Holti og þótt faðir minn
ætti gott fé langaði mig til að
gera betur og með aðstoð þeirra í
Holti, svo og Halldórs Pálssonar,
sem var ráðunautur hjá okkur um
langt árabil, þá tókst mér þetta.
Mér líst nokkuð vel á tillöguflutn-
ing Steingríms J., fyrrverandi ráð-
herra, og er honum sammála í
flestu, eins Valgerði Sverrisdóttur
sem líka er þingmaður okkar. Nú,
Páll Pétursson hafði mikið til síns
máls, eins og hans var von og vísa,
en ég var alveg í andstöðu við
háttvirtan þingmann Ólaf Þórðar-
son, og fer ekki meira út í það.
Nú spyr ég háttvirta þingmenn:
Er ekki kominn tími til að setja
kvóta á hrossaeign bænda, eins
og á aðrar búgreinar? Það er verið
að útrýma sauðfé vegna ofbeitar.
Sumir telja uppblásturinn á Hóls-
fjöllum stafa af því, sem er tóm
vitleysa að margra mati, en það
þýðir ekki að deila við dómarann.
Víða á landinu er auðvitað ofbeit
í stórum stíl en ekki á Norðaustur-
landi. En af hveiju stafar þá ofbeit-
in; er hún eingöngu sauðfénu að
kenna? Hvernig skyldi vera með
hrossastóðin, bæði sunnanlands og
norðan, gera þau engin spjöll? Mér
er kunnugt um það að margir
bændur eiga stóð svo hundruðum
skiptir. Þetta gengur sjálfala oft
árið um kring; ekki til hús fyrir
þennan fjölda, fleygt í þetta úti
þegar jarðbönn eru. Og ég hef séð
svo horuð hross að vorinu á leið-
inni frá Akureyri til Reykjavíkur
að mér brá. Hvað gera dýravernd-
unarfélög, ekki neitt?
Það var kona tekin hér um árið
fyrir að svelta hross við eða í húsi.
Hvað var að lokum gert? Mig
minnir að hún slyppi nokkuð vel,
a.m.k. var hún ekki sett í steininn;
oft fínnst mér þó að menn séu
settir inn fyrir minna brot. Er aI-
veg sama hvernig farið er með
þessa blessaða málleysingja? Er
ekki kominn tími til að taka á þess-
um málum, hvort sem eru úti-
gönguskepnur eða í húsi? Til hvers
að vera með þessi stóð sem menn
hafa ekkert með að gera og lítið
sem ekkert upp úr? Björn á Löngu-
mýri sagði eitt sinn við talningu á
skepnum, sem fram átti að fara
og var víst kák eitt, enda neitaði
Björn að láta telja hjá sér, að hann
ætti 200 kindur (og ég veit ekki
hvort hann hefur átt hænu eða
hund!) en hann sagðist aldrei hafa
vitað hvað hann ætti mörg hross,
og svo er sjálfsagt um fleiri. Svo
mörg voru þau orð.
Ég heyrði í Þjóðarsálinni um
daginn (þessi mál hafa komið mik-
ið við sögu þar síðustu daga) til-
lögu frá manni sem spurði hvort
ekki ætti að banna lausagöngu
búfjár í skammdeginu. Hann tiltók
nú að vísu hálft árið. Ég veit að
þingmenn hljóta að vita þetta, sem
og bílstjórar og raunar allir skyni-
bornir menn, þ.e. að hættan er
mest í svartamyrkri þegar hross
hlaupa upp á vegkanta. Bílstjórar
geta ekkert gert þótt þeir séu á
hægri ferð, en þeir eru samt látnir
borga brúsann.
Góðir þingmenn! Hugsiði nú
þessi mál. Ég treysti ykkur alveg
til að leysa þau á viðunandi hátt.
Vilji er allt sem þarf.
STEFÁN G. SVEINSSON,
fyrrverandi bóndi og fram-
kvæmdastjóri.
HÖGNI HREKKVÍSI
Víkveiji skrifar
Víkveiji er sannkallaður orða-
bókaormur. Fáar bækur
vekja honum meiri gleði en
orðabækur.
I nokkrum starfsgreinum á Is-
landi hafa verið gefnar út
orðabækur og sú nýjasta, sem Vík-
veiji hefur undir höndum er Orða-
bók prentiðnaðarins. í formála
kemur fram, að þegar námsefnis-
gerð hófst á vegum Prenttækni-
stofnunar haustið 1991 var megnið
af námsefninu þýtt úr erlendum
tungumálum. Og þótt prent bygg-
ist á orði, þá er orðanotkun í grein-
inni mjög á reiki, erlendar slettur
algengar og íslenzk orð skortir
yfir fjölmörg hugtök.
Hjá Prenttæknistofnun ákváðu
menn að leysa vandann með því
að hafa þá meginstefnu að nota
íslenzk orð og þá búa til nýyrði
eftir þörfum. Og eftir því sem
námsgagnagerðinni miðaði áfram
fjölgaði prentiðnaðarorðunum og
þá fæddist sú hugmynd að safna
þeim saman og gefa út. Tekið er
fram, að Orðabókin komi nú út sem
handrit og er lýst eftir athuga-
semdum og ábendingum. Á næsta
ári er svo ætlunin að bókin komi
út í handhægri útgáfu.
Nú er prentiðnaðurinn næsti
bær við blaðamennskuna svo Vík-
veiji gladdist eilítið aukalega við
Orðabók prentiðnaðarins. Og svo
tengd sem þessi störf eru, fer ekki
hjá því, að bók prentiðnaðarins
geymi orð, sem einnig eru blaða-
manna. En blaðamennskan á líka
sín sérstöku orð og finnst Víkveija
löngu tímabært að safna þeim
saman í einn stað og fara að for-
dæmi prentara í þeim efnum.
xxx
Orðasmíð hefur alltaf verið list
með íslendingum. Ungur
hreifst Víkveiji af þeirri list sem
býr í orði eins og Vaðlaheiðarvega-
vinnuverkfærageymsluskúr.
Færeyskur maður, Jógvan við
Ánna, var listfengur orðasmiður
og einlægur andskoti erlendra
tökuorða í færeysku máli. Hann
lagði allan sinn metnað í að fær-
eyska orð með sínu lagi og minn-
ist Víkveiji í fljótheitum tveggja,/
sem hér fljóta með að íslenzkum
hætti. Barnavagn heitir í orðabók
Jógvans ástarleikjaafleiðingarí-
leggingartæki og skellinaðra er
ekkert annað en steinolíuskvettitól.
xxx
Og sem Víkveiji hugleiðir örlög
orða er sagt í fréttum út-
varps, að margir menn hafi lagt
hart að sér við að forða tjóni af
völdum óveðurs. Hvert tjóninu var
forðað fylgdi ekki. En auðvitað
hafa mennirnir bjargað tjóninu
fyrir horn og í skjól fyrir veðri og
vindum. Mikið hlýtur tjónið af hafa
verið mönnunum þakklátt!
En hvað með fólkið, sem gat
ekki forðað sér og varð erigu að
síður fyrir tjóni, sem þó var búið
að forða? Voru þá tvö tjón á ferð-
inni? Eða fleiri?- Þetta var víst af-
skaplega vont veður.
Og vont mál.