Morgunblaðið - 20.03.1997, Blaðsíða 28

GS ?eer xham .02 hudagutmmih
28 FIMMTUDAGUR 20. MARZ 1997
njn b r<4T/TTr>ciOT'/!
MORGUNBLAÐIÐ
.
LISTIR
Jafnvægi augnabliksins
SIGRÚN Ólafsdóttir: Án titils. 1996.
Sýning í
Úrbaníu
SÝNING á
verkum
Steingríms
Eyfjörð verð-
ur í verzlun-
inni Úrbaníu,
Laugavegi
37, í dag
fimmtudag
og stendur til
20. apríl.
Sýndar verða
ellefu teikn-
ingar unnar 1979 - 95.
Orðsýn Undir
pari
ÍRIS Ósk Albertsdóttir opnar
sýningu í Undir pari í dag,
fimmtudaginn 20. mars, kl. 20.
íris Ósk Albertsdóttir út-
skriftarnemi í grafíkdeild MHI
sýnir orð og texta. Verkin eru
gerð með þurrnálsaðferð. Einn-
ig verður á sýningunni innsetn-
ing eða „Töfraheimur". íris fer
óhefðbundnar leiðir í framsetn-
ingu verkanna.
Undir pari, Smiðjustíg 3, er
opin fimmtudaga-laugardaga
frá 20 til 23.
Síðasta sýning
á Fögru
veröld
FAGRA veröld eftir Karl Ág-
úst Úlfsson og Gunnar Reyni
Sveinsson er afmælissýning
Leikfélags Reykjavíkur og var
frumsýnd á 100 ára afmæli
þess hinn 12. janúar sl. Sýð-
asta sýning verður föstudag-
inn 21. mars kl. 20.
Fagra veröld er byggð á ljóð-
um Tómasar Guðmundssonar.
Tónlistin er eftir Gunnar Reyni
Sveinsson. Söngstjóri: Jóhanna
V. Þórhallsdóttir. Lýsing: Lár-
us Bjömsson. Leikmynd og
búningar: Sigurjón Jóhannsson
og leikstjóri er Brynja Bene-
diktsdóttir.
Rússneskir
kvik-
myndadagar
FÉLAGIÐ MÍR efnir til rúss-
neskra kvikmyndadaga í fé-
lagsheimilinu Vatnsstíg 10,
dagana 20.-23. mars.
I dag fimmtudag kl. 20.30,
mun Olga Súrkova kvik-
myndafræðingur segja nýjustu
tíðindi af rússneskri kvik-
myndagerð. Að erindi Olgu
Súrkovu loknu verður sýnd
kvikmyndin „Rússneska hug-
myndin", sem fjallar um þróun
kvikmyndagerðar i Rússlandi
og tengsl hennar við þjóðfé-
lagsgerðina þar í landi hveiju
sinni. Handritshöfundur er
Kavalov, en leikstjóri er Sergei
Siljanov.
Fleiri nýjar rússneskar kvik-
myndir kynnir svo Olga
Súrkova um helgina. Á laugar-
dag, 22. mars kl. 16 verður
kvikmyndin „Varúlfar" sýnd.
Leikstjórar eru hjónin
Túmajev. Sunnudaginn 23.
mars kl. 14. verður myndin
„Rússneska sinfónían" sýnd.
Handritshöfundur og leikstjóri
er Lapúsjanskí, sem var nem-
andi Tarkovskís. Kl. 16 sama
dag, 23. mars fellur áður aug-
lýst kvikmyndasýning niður,
en í staðinn verður sýnd ný
mynd, „Átakanlegar lífsregl-
ur“. Handritshöfundar og leik-
stjóri er Súkhotsév. Enskur
texti er með öllum myndunum.
Mál Olgu Súrkovu verður
túlkað á íslensku.
MYNPLIST
Listasafn Kópavogs
— Gcrðarsafn
IIÖGGMYNDIR
Sigrún Ólafsdóttir
Opið alla daga (nema mánud.) kl.
12-18 til 31. mars; aðgangur 200
kr. (gildir á allar sýningar safnsins).
Á NEÐRI hæð safnsins hefur
Sigrún Ólafsdóttir komið fyrir átta
höggmyndum svo og nokkrum
tússteikningum, sem tengjast í
sumum tilvikum höggmyndunum
með beinum hætti. Raunar sýndi
listakonan ýmsar þessara teikn-
inga í Galleríi Sævars Karls á liðnu
hausti, en hér eru þær loks komn-
ar í það samhengi sem þær þurfa
enda vísa þær sterklega til þeirrar
könnunar í formi og rými sem er
sterkasti þáttur höggmyndanna.
Sigrún stundaði framhaldsnám
í list sinni í Þýskalandi 1990-94,
og er raunar búsett þar enn. Hún
átti verk sem vakti nokkra eftir-
tekt á samsýningu um íslenska
afstraktlist á Kjarvalsstöðum fyrir
tveimur árum og má segja að hún
fylgi hér eftir þeim þáttum sem
þar komu fram. Tilvísunin í konkr-
et-hreyfinguna í höggmyndalist á
fyrri hluta aldarinnar er vissulega
nærtæk eins og kemur fram í sýn-
ingarskrá enda vísa ýmis heiti hér
í þá átt.
Sé litið til höggmyndanna
sjálfra er hér þó einn munur á. í
verkum konkret-listamanna er
jafnvægið yfirleitt meðal sterkustu
þáttanna, þar sem þau standa föst-
um fótum á grunni sínum. I högg-
myndum Sigrúnar eru sveiglínur
og holrými ríkjandi fremur en föst
form og því er fremur rétt að tala
um óstöðugt, tifandi jafnvægi
augnabliksins, sem getur raskast
á hverri stundu, heldur en varan-
lega festu. Þetta kemur einna best
fram í verkum eins og „Tengsl"
(nr. 2) og verki nr. 8, sem raunar
TONLIST
Listasafn Kópavogs
KAMMERTÓNLEIKAR
Verk eftir Head, Hindemith,
Kalliwoda, Doráti, Nielsen og Saint-
Saens. Eydís Franzdóttir, óbó; Bryn-
hildur Ásgeirsdóttir, píanó. Lista-
safni Kópavogs (Gerðarsafni), mánu-
daginn 17. marz kl. 20.30.
ALDREI þessu vant var óbó ný-
verið í forgrunni á íslenzkum kamm-
ertónleikum, eða nánar tiltekið á tón-
leikum Eydísar Franzdóttur og Bryn-
hildar Ásgeirsdóttur í Gerðarsafni í
vesturbæ Kópavogs á mánudags-
kvöldið var.
Af einhveijum torskýrðum ástæð-
um hefur óbóið, eins ómissandi og
það nú ér í sinfóníuhljómsveitum og
tréblásturskvintettum, haft sig ótrú-
lega lítið í frammi undanfarið á „rec-
ital“-tónleikum með píanóundirleik í
annars blómlegu stórreykvísku tón-
listarlífí. Varla verður það einungis
rakið til upphafsins; forverar óbósins
voru anzi rómstyrkir skrattar, eins
og franska nafnið bendir til [hautbo-
js = hátt (hávært) tréjog m.a. notað-
ir í hemaði. Litli stríðsgarpurinn var
hins vegar síðar taminn af franska
hljóðfærasmiðnum Hotteterre á 17.
öld og gerður svo húsum hæfur, að
þegar á síðbarokktíma var hljóm-
blístran orðin meginburðarstoð hinn-
ar flæðandi laglínu í jafnt tríósónötu-
sem hljómsveitarsamleik, og hefur
hún haldið því aðalhlutverki í sinfó-
níuhljómsveitum fram á þennan dag.
Hitt er kannski líklegri skýring á
fjarveru óbósins utan téðra vett-
vanga, að tónbókmenntir fyrir óbó
og píanó munu enn af sorglega
eru tveir aðskildir hlutir úr stáli.
Listakonan hefur tekið það ráð
í sýningarskrá að fá annan aðila
til að skrifa eins konar leiðarvísi
um höggmyndirnar, sem er
óvenjulegt, og bæði kostur og
galli í senn. Kostur vegna þess að
þá gefst gestum möguleiki á að
fá nokkra innsýn í hvaða hugsun
býr að baki verkunum, en galli
vegna þess að það kann að stýra
skomum skammti miðað við það sem
skrifað hefur verið fyrir tvíleik slag-
hörpu og flestra annarra tréblásturs-
hljóðfæra, og verður aðeins getum
af því leitt hvers vegna; e.t.v. út af
tiltölulega þröngu dýnamísku sviði
hljóðfærisins, eða þá út af afar per-
sónulegum tóni þess, er blandast
ekki nándar nærri eins vel í sam-
hljómi og t.d. sáttfús tónn klarínetts-
ins, en hann gengur sem kunnugt
er nánast viðstöðulaust í efnasam-
band við hvaða samsetningu sem
hugsazt getur.
Stundum glæsilegt
Það var því viss tilbreyting að
viðamikilli og krefjandi dagskrá
þeirra stallna frá vanalegustu hljóð-
færauppákomum í konsertsölum höf-
uðborgarinnar. En úr því minnzt er
á sali verður að segjast, að í hlustum
þeirra sem aftast sitja í Gerðarsafni
era skilyrði til heilbrigðrar hljómsam-
blöndunar sízt ákjósanleg, og hlýtur
að mega kenna ljósbrannum loftsins
um. Hin snjalla húsagerðarlausn á
birtuveitingu til myndlistar reyndist
um leið Akillesarhæll hljómlistar.
Ekkert mátti út af bera til að píanó-
ið færi ekki að glamra óþægilega,
og hljómpípan mjóslegna fríkkaði
sömuleiðis sáralítið í eyrum hjá því
sem vænta má af góðum tónleikasal.
í slíku umhverfi veitir píanista
ekki af dúnþófum á fíngram og blás-
ara af silkimýkt. Brynhildur lék
framan af fremur harðhent miðað
við aðstæður, en lagaðist þegar á
leið (eða þá að hlustir tóku að sætta
sig við akústískar staðreyndir), en
það var eiginlega ekki fyrr en undir
lokin að breiður og stundum svolítið
hrár óbótónn Eydísar tók að mildast
til móts við andsnúið umhverfið.
skynjun og eigin túlkunarmögu-
leikum hvers og eins. Þetta er þó
vissulega áhugaverð tilraun, sem
gaman er að sjá framkvæmda með
þessum hætti.
Á þessari sýningu sinni kemur
Sigrún Ólafsdóttir fram sem
þroskuð listakona sem vert er að
veita fulla athygli í framtíðinni.
Annars var flutningur yfirleitt
góður og stundum glæsilegur. Litlu
stykkin eftir enska söngvatónskáldið
Michael Head (d. 1976), Gavotte,
Elegiac dance og Presto, sóru sig í
ætt við síðrómantíska brezka nátt-
úralýrík í víða fallegum samleik
þeirra félaga, og Sónótu Hindemiths
frá Tyrklandsdvölinni 1938 - síður
en svo „brúkunarmúsík" við hæfi
sauðsvartra viðvaninga, þrátt fyrir
stefnuyfirlýsingu tónskáldsins um að
músík ætti að vera fýrir alla - vant-
aði ekki nema hársbreidd upp á að
mega kallast mögnuð.
Innihald „Salon-stykkisins“ Op.
228(!) eftir bæheimska sprellikarlinn
Kalliwoda stóðst eins og vænta mátti
ekki alveg samanburð við þýzka
meistarann, þó að ekki skorti virtúós-
íska spretti í þessari hálfgerðu sirk-
usdansasyrpu, þar sem m.a. kváðu
við kunnugleg hljóðföll mazúrku og
pólóneisu, en allt rann þetta liðlega
niður, enda hraðatækni beggja flytj-
enda í góðu lagi.
Hringöndun hefði
komið sér vei
Eftir hlé var Cinq Piéces Pour le
Hautbois án undirleiks eftir ung-
versk-ameríska hljómsveitarstjórann
Antal Dorati (d. 1988), sem þrátt
fyrir stórbrotinn feril á hljómsveitar-
palli náði að semja nokkur tónverk,
þ.á m. eina sinfóníu. Sykkin fimm
voru engin „Kapellmeistermusik,"
heldur meitlaðar litlar tónsmíðar,
enda ekki samdar fyrir neinn auk-
visa; frumflytjandinn var enginn
annar en óbósnillingurinn Heinz
Holliger. Margt var ágæta vel flutt,
en nægja verður að minnast á þrí-
radda Fúguna, þar sem Dorati leysti
vandann við að kljúfa eitt laglínu-
Sýningxi Krist-
jáns að ljúka í
Gallerí Ingólfs-
stræti 8
SÝNINGU Kristjáns Guð-
mundssonar í Gallerí Ingólfs-
stræti 8 lýkur sunnudaginn 23.
mars.
Verk Kristjáns Guðmunds-
sonar er að fínna á söfnum víða
um heim. Á þessari sýningu era
fjögur ný verk.
Gallerí Ingólfsstræti 8 er
opið fimmtudaga til sunnudaga
frá kl. 14-18 og er aðgangur
ókeypis.
Sýningu Soffíu
í Galleríi Fold
að ljúka
MÁLVERKASÝNINGU Soffíu
Sæmundsdóttur í baksal Gallerís
Foldar við Rauðarárstíg lýkur
sunnudaginn 23. mars. Sýning-
una nefnir Soffía „Ferðalang-
ar . . . könnuðir tímans".
Á sama tíma lýkur kynningu
á tréristum Drafnar Friðfinns-
dóttur í kynningarhomi gallerís-
ins.
Gallerí Fold er opið daglega
frá kl. 10-18, laugardaga kl.
10-17, og sunnudaga 14-17.
Nýjar bækur
• Hringjarinn í Notre Dame er
í bókaflokknum Ævintýraheimur-
inn. Þetta er myndskreytt ævintýri
sem byggir á hinni sígildu sögu
og samnefndri kvikmynd frá Di-
sney.
Utgefandi er Vaka-Helgafell.
Sigrún Árnadóttir þýddi söguna.
Hringjarinn íNotreDame varbók
mánaðarins íjanúar íBókaklúbbi
barnanna - Disneyklúbbnum. Hún
fæst aðeins íklúbbnum ogkostar
895 krónur með sendingargjaldi.
Klúbbfélagar fá að auki blað
kiúbbsins, Gáska, með hverri bók.
hljóðfæri í þrennt með stall-dýnamík,
Vöggusönginn innilega með enduróm
af ungverskum barnagælum og fjör-
ugan lokaþáttinn, „Léttur morgunn,"
þar sem Eydís kieif léttilega fertugan
hamarinn með linnulítilli nótnahríð á
efsta mögulega tónsviði hljóðfæris-
ins. Þetta verk sýndi þó, að þrátt
fyrir góða hraða- og hæðartækni
flytjandans hefði víða komið sér vel
að kunna hringöndun, því stundum
var á mörkunum að tækist að losna
við aukaloftið án þess að rjúfa hend-
ingar á áberandi hátt.
Hvað hendingamótun óbóleikar-
ans varðar - það bar að vísu minna
á því hér í öðram verkum, kannski
mest í Saint-Saéns - varð stundum
vart við tilhneigingu til „afturreig-
ingar,“ ef svo mætti kalla, þ.e. bratt
ris og hnig í enda tóns, sem minnt
gat á iðulega ýkta klukkudýnamík
upphafshyggjusinna í fornmúsík.
Væri að smekk undirritaðs oftast
nær fallegra að móta heldur hægar
og jafnar í styrk.
Elegant aukalag
Eftir vel fluttar æskuperlur Carls
Nielsens, To Fantasistykker Op. 2
fyrir óbó og píanó, luku þær Eydís
og Brynhildur auglýstri dagskrá með
Sónötu eftir Saint-Saéns sem ég
heyrði ekki betur af kynningu en að
væri samin á dánarárinu 1921. 111-
kvittnir hafa fullyrt, að Saint-Saéns
hafi verið eina stórtónskáldið sem
ekki væri séní, en hvað sem því líð-
ur, þá var sónatan tilkomumikil
áheyrnar og kröfuhörð fyrir báða
flytjendur, kannski ef undan er skilið
hið arkadíska upphaf og niðurlag,
þar sem angurvær panflautustemn-
ing svífur yfír nafnlausum skógi líkt
og í lífskveðjuskyni. Þess á milli gekk
ekki lítið á, sérstaklega í lokaþætti,
en flest var fallega af hendi leyst,
og aukalagið var virkilega elegant.
Ríkarður Ö. Pálsson
Eiríkur Þorláksson
Heyrið vella úr háu tréi