Morgunblaðið - 20.03.1997, Blaðsíða 32

32 FIMMTUDAGUR 20. MARZ 1997
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Vánská lofaður fyrir
Sibeliusar-túlkun
VINNA finnska stjórnandans
Osmo VánskS við að koma verk-
um landa síns Jeans Sibeliusar
á framfæri, hefur vakið verð-
skuldaða athygli. í Financial
Times birtist nýverið viðtal við
Vánska, sem
stjórnar
skosku BBC-
útvarpshljóm-
sveitinni á sex
tónleikum í
Bretlandi þar
sem flutt verða
verk Sibeliusar
í upprunaleg-
um útgáfum.
Fyrstu tónleik-
arnir voru um
liðna helgi en
tónleikahaldið
heldur áfram
fram í maí.
Vánská tók
við sem stjóm-
andi hljóm-
sveitarinnar sl.
sumar og segir
í FT að hann
hafi sýnt það
og sannað að
hann sé meist-
ari sin-
fónískrar dra-
matíkur, tón-
list Sibeliusar
virðist þrungin
spennu, tján-
ingarrík, áköf
og óblíð, og
hafi jafnmik-
inn kraft til að
deyða, og til að
gefa líf. Túlk-
un Vánskás
neyði menn til
að rétta sig í
sætunum og
hlusta.
í viðtalinu er hann sagður
eitt besta dæmið um þá grósku
sem hafi verið ríkjandi í finnsku
tónlistarlífi. Sjálfur þakkar
Vánská það þeirri áherslu sem
lögð sé á tónlistarkennslu í
Finnlandi en leggur jafnframt
á það áherslu að hann sé enginn
sérfræðingur í tónlist hins
finnska Sibeliusar. Fáir stjórn-
endur hafa þó haft jafngreiðan
aðgang að handritum Sibeliusar
ogjafnmikinn tíma til að gera
tilraunir með mismunandi túlk-
un á verkum hans, þökk sé út-
gáfusamningi hans og BIS-
útgáfunnar.Vánskásegirað
hver kynslóð verði að finna nýjar
víddir í tónlistinni sem hún hljóti
í arf. „Endurflutningur á tilbún-
um lausnum er
án listræns til-
gangs og gerir
ekkert annað
en að senda
listrænan
flutning á
safn,“ segir
Vánská.
Hann segir
að hefðin í
tengslum við
flutninginn á
verkum Sibel-
iusar sé svo yf-
irþyrmandi, að
hún hafi dregið
kjarkinn úr
mörgum. Sjálf-
ur hóf hann að
endurskoða
túlkun sina á
Sibeliusi þegar
hann sökkti sér
á kaf í takt-
merkingar í
fjórða þætti
fimmtu sinfó-
níunnar. Hann
komst að því að
ekki voru til
upptökur á
nokkrum
minna þekkt-
um verkum Si-
beliusar og að
í nokkrum til-
fellum var til-
mælum tón-
skáldsins ekki
fylgt þegar
nótur verka
hans voru
prentaðar. Vánská segist þó
ekki svo fastur fyrir að hann
sé ekki reiðubúinn að breyta
túlkun sinni. „Ég reyni að kom-
ast að því hvað meistarinn skrif-
aði en engu að síður er frelsi
til túlkunar. Aðalatriðið er:
hvemig má fá tónlistina til að
draga andann og tala til áheyr-
enda. Það stoðar ekkert ef við
fylgjum nótunum nákvæmlega
og tónlistin er dauð. Ég vil ekki
vera farisei. Það er lífið að baki
nótunum sem við leitum að.“
Osmo Vánská
Ég
Og
þú flytur
og heldur meiriháttar
rýmingarsölu í nokkra
daga til að rýma fyrir
nýjum vörum.
Þú mátt ekki
missa af þessu.
SSs''?*
ns*r- 500,
r- f 990,
r 1490,
1-990.
VERSLUNIN
ÉG&ÞÚ
Laugavegi 66, sími 551 2211.
Ath. allt nýlegar vörur.
Grípið þetta einstaka tækifæri
sem býðst bara einu sinni
í nokkra daga.
Voldugir vormenn
TONLIST
Langholtskirkja
KÓRTÓNLEIKAR
Ýmis þjóðlög og smáverk eftir Niel-
sen, Béen, Brahms, Palestrina, Mor-
ley, Schubert, Haley, Lennon/McC-
artney, Lloyd-Webber, Wagner o.fl.,
þ. á m. ný lög eftir Fjölni Stefánsson
og Pál P. Pálsson. Rannveig Fríða
Bragadóttir mezzosópran, Ingólfur
Sigurðsson tenór, Anna Guðný Guð-
mundsdóttir, píanó, og Karlakór
Reykjavikur undir stjóm Friðriks
S. Kristinssonar. Langholtskirlqu,
þriðjudaginn 18. marz kl. 20.
EINHVERN veginn finnst manni
í það snemmsta að efna til vortón-
leika meðan enn er hvítt yfir öllu og
varla tekið að hefja
úr malbiki, en kon-
ungur íslenzkra
karlakóra lét lurkst-
íðina ekki á sig fá,
heldur hóf árlegu vor-
verkin með pompi og
prakt að forsetahjón-
um viðstöddum í
Langholtskirkju í
fyrradag, og sneisa-
fylltu tónleikagestir
ekki aðeins guðshús-
ið, heldur farkostir
þeirra einnig bíla-
planið, svo til vand-
ræða horfði.
Karlakór Reykja-
víkur var fjölmennari
en nokkru sinni, hart-
nær 80 söngmenn, og hafi erlendir
áheyrendur áður fölnað af óttabland-
inni hrifningu við voldugt brimsog
íslenzkra karlaradda á útopnu, var
nú hætt við að sumir hefðu farið að
dæmi Mökkurkálfa forðum, þegar
þessi dýnamískasti sönghópur lýð-
veldisins gaf í svo undir tók. A.m.k.
minnist undirritaður þess ekki í svip
að hafa upplifað annan eins mun á
veiku og sterku í rödduðum hópsöng.
Að því sögðu verður þó að skjóta
inn, að sú aðdáunarverða fylgispekt
sem kórfélagar sýndu stjómanda sín-
um var ekki einhlítt til blessunar.
Stundum vildi nefnilega brenna við,
að sveiflumar upp og niður styrk-
leikastigann yrðu í sneggra lagi, og
hefði stjórnandinn þar að skamm-
lausu mátt temja sér meir silalega
hægð Moby Dikks, þess er um sæinn
svam í kvæði Megasar, enda svipt-
ingamar - þegar mest lét - allt að
því lostgefandi. Einnig hefði á til-
teknum stöðum mátt brýna hæðar-
skerpu, ekki sízt 1. tenórs, sem átti
stöku sinni til að dofna, enda ætti
kómum ekki að verða skotaskuld úr
því með slíku einvalaliði söngmanna.
Athyglivert var þó, að langminnst
kvað að slíkum fegurðarblettum í
„gömlu lummunum," hefðbundnu
karlakórslögunum, þar sem söngur-
inn varð áreynslulausastur og undir-
tektir áheyrenda heitastar. Af því
mætti álykta, að ekki sé aðeins við
íhaldssemi kórfélaga að eiga, þá
reynt er að endurnýja viðfangsefni
karlakórmiðilsins, heldur muni mörg-
um áheyranda ekki síður hin fomu
minnin kær.
Annars var varla hægt að væna
dagskrá kórsins um fábreytni.
Verkasvið sem nær frá Adam de la
Halle og Palestrina til Bítlanna og
listmúsíkur samtímans ætti að þykja
flestum yfrið breitt. Ekki var heldur
annað að sjá en að áheyrendur kynnu
að meta fjölbreytnina, og andrúms-
loftið var að sama skapi jákvætt og
frísklegt.
Eftir hressilegt „ísland ísland, ég
vi' syngja" tóku við tvö nýsamin
verk í tilefni af sjötugsafmæli kórsins
í fyrra, „í júní,“ strófískt og fremur
rómantískt lag við Ijóð Þorsteins
Valdimarssonar eftir Fjölni Stefáns-
son og „Vor borg,“ öilu nútímalegri
gegnsamin smíð eftir Pál Pampichler
við karlmennskulegan ljóðatexta
Guðmundar Böðvarssonar, þar sem
kraftur karlakórsins naut sín til
fullnustu.
„Aftenstemning" eftir Nielsen
lýsti látlausri kvöldkyrrð, og kom þar
fram sem víðar afar áferðarfallegur
pianissimo-tónn kórsins. Þjóðlaga-
jarknasteinn Svía, „Uti vor hage“
lýttist svolítið af fyrrgetnum ann-
mörkum í tónhæð og styrkbeitingu,
og svo var einnig um samlendu lögin
„Vorsöngur“ og „Jómfrúin og kæ-
rastinn" í sérkennilegri útsetningu
Alfvéns, þar sem kórinn gjammaði
hraustlega undir á orðunum Pang!
Pang!
Um verðleika hinnar döpru en
dýrðlegu Alt-rapsódíu Brahms þurfti
ekki að spyija. Var innlifaður ein-
söngur Rannveigar Fríðu með kórn-
um sannur yndisauki, og einnig
píanóleikur Önnu Guðnýjar, enda
þótt píanóumskriftin verði aldrei
meira en föl skuggamynd af hljóm-
sveitarútgáfunni. Slagharpan stóð
alla tónleikana á hálfopnu, en hefði
víða mátt fullopna, t.a.m. í fyrsta
aukalaginu, Brennið þið vitar, þar
sem glæsilegur undirleikur Önnu
Guðnýjar drukknaði að miklu leyti í
úthafsholskeflum karlakórsins. Hefði
KKR þar að iíkindum getað keyrt
100 manna hljómsveit í spað án telj-
andi fyrirhafnar.
Eftir hlé kom upp sjaldheyrt við-
fangsefni hjá íslenzkum karlakór:
stutt a cappella verk eftir ítalska
endurreisnarmeistarann Giovanni da
Palestrina, Bone
Jesu. Túlkunin var
óþarflega rómantísk
með miklum styrk-
rænum tilþrifum og
tæplega í anda tilurð-
artímans. Sömuleiðis
vantaði nokkuð upp á
léttan elísabezkan
„balet“-anda Morieys
í „Now is the month
of maying" i ramm-
gerðri kósakkaút-
færslu karlakórsins,
og þótt yndislegur
Sanctus-messukafli
Schuberts hafi oftast
nær hljómað fallega
í pianissimo-söng
kórsins, voru snögg
styrkskipti stjórnandans sízt fallin
til að ljá verkinu kyrrlátan höfga.
Tuttugufaldur rakarakvartett
kórsins í „While strolling through the
park“ kom hins vegar skemmtilega
út, og kórfélaginn Ingólfur Sigurðs-
son opinberaði efnilega bjarta tenór-
rödd, þótt enn væri fremur ómótuð,
í einsöngshlutverki í „Yesterday"
Lenað nons/McCartneys við undir-
söng KKR. „Memory," aðallagið úr
söngleiknum Cats eftir Lloyd-Web-
ber, heppnaðist einnig vel og hefði
líklega notið sín enn betur, hefði
stjómandinn gætt jafnara styrkvæg-
is þegar laglínan færðist milli radda.
Um Söng norsku hásetanna úr Hol-
lendingnum fljúgandi eftir Wagner
(„Steuermann! Lass die Wacht!“)
þurfti hins vegar ekki að fara í graf-
götur. Hann „steinlá," eins og sagt
er, og eftir að hafa veitt ekki færri
en fímm aukalögum dynjandi undir-
tektir yfírgáfu tónleikagstir sam-
kunduna í sannkölluðu vorskapi.
Ríkarður Ö. Pálsson
Frumskógarlög-
mál í dýragarði
KYIKMYNPIR
Bíóborgin
KOSTULEG KVIKINDI
„FIERCE CREATURES"
★ ★'/2
Leikstjórí: Robert Young og Fred
Schepisi. Handrit: John Cleese. Aðal-
hlutverk: John Cleese, Jamie Lee
Curtis, Kevin Kline, Michael Palin,
Ronnie Corbett. Universal 1997.
EINHVER albesta gamanmynd
síðustu ára var Fiskurinn Wanda þar
sem gamansamir fjórmenningar fóru
á kostum í kostulegum hlutverkum.
Það væri að ætlast til of mikils að
búast við einhveiju jafngóðu, hvað
þá einhveiju sem er betra, en fjór-
menningarnir John Cleese, Michael
Palin, Jamie Lee Curtis og Kevin
Kline, sem koma saman aftur í gam-
anmyndinni Kostuleg kvikindi eða
„Fierce Creatures", gera hvað þeir
geta með nokkuð viðunandi árangri.
í fyrri myndinni snérist verulega
safaríkur söguþráðurinn um þjófstol-
ið fé en nú er sagan öllu einfaldari
og gerist í dýragarði í Bretlandi, sem
ástralskur auðkýfíngur hefur eign-
ast. Sonur hans er fullkominn aum-
ingi og eltir nýráðna og glæsilega
vaxna starfskonu föður síns til Bret-
lands að taka við dýragarðinum. Þar
fyrir er John Cleese sem forstjóri
dýragarðsins og Michael Palin, eins-
konar talsmaður starfsmanna og
skelfilega leiðinlegur „besservisser".
Eitthvað gekk erfiðlega að koma
myndinni á koppinn og eftir prufu-
sýningar í Bandaríkjunum var hóað
í nýjan leikstjóra, engan minni mann
en Fred Schepisi, til að auka skemmt-
anagildið. Maður mun aldrei komast
að því hvemig fyrri útgáfan var en
vitleysan í þeirri síðari kemur manni
a.m.k. í gott skap. Léttkynferðislegt
tjallagrínið í henni minnir helst á
„Carry On“-myndirnar gömlu en
handritið er meinlaus farsi.
í Fiskinum Wöndu skipti kvartett-
inn bitastæðu hlutverkunum nokkuð
jafnt á milli sín og voru þau hvert
öðru skemmtilegra. I Kostulegum
kvikindum er það Kevin Kline sem
stelur senunni í tvöföldu hlutverki
sonarnefnunnar og harðstjórans föð-
urins. Kline ofleikur soninn lítillega
þótt hann dragi um leið fram aum-
ingjaháttinn í honum en virðist
skemmta sér best þegar hann glímir
við gamla karlinn, ástralska mógúl-
inn, sem er í raun dýrlega ómerki-
legt mannkerti og frábærlega ástr-
alskur í meðförum leikarans; hreim-
urinn einn fær mann til að hlæja.
Cleese gerir það sem hann gerir best
í enn einu hlutverki manns er hefur
misst fullkomlega þá litlu stjórn sem
hann taldi sig hafa á hlutunum en
stendur og gapir í miðju óreiðunnar
þar til hann veit ekki lengur hvað
snýr upp og hvað niður. Palin fellur
mjög í skuggann af þeim í lítt skil-
greindu og fremur ófyndnu hlutverki
starfsmanns í dýragarðinum, sem
allt þykist vita best. Loks er Jamie
Lee nokkurn veginn óbreytt frá fyrri
myndinni, sexí og sæt og eina mann-
eskjan með fullu viti í allri myndinni.
Myndin er farsi um misskilning á
misskilning ofan, dulbúning, leyni-
makk, ást og afbrýði og leikstjórarn-
ir keyra hann áfram á góðum hraða.
Það eru nokkrir góðir brandarar í
handritinu en það vantar meira kjöt
á beinin svo myndin nái að komast
á stall með Fiskinum Wöndu. Hún
skemmtir manni þó ágæta vel nú
þegar daginn er tekið að lengja svo
um munar.
Arnaldur Indriðason