Morgunblaðið - 20.03.1997, Blaðsíða 42

42 FIMMTUDAGUR 20. MARZ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREIIMAR
Leikskólarekstur hjá
Reykjavíkurborg
I GREIN sem fram-
kvæmdastjóri Dagvist-
ar barna hjá Reykja-
víkurborg ritaði undir
heitinu „Staðreyndir
um rekstur leikskóla
Rey kj avíkurborgar",
ber hann á borð upplýs-
ingar um rekstur leik-
; skóla borgarinnar og
segir jafnframt að ég
fari fijálslega með upp-
lýsingar og sé að reyna
að sýna fram á að leik-
skólarnir séu illa reknir
undir stjórn R-listans.
Upplýsingar úr
árbók sveitarfélaga
Siguijón
Haraldsson
Þær upplýsingar sem ég hafði við
útreikninga mína voru úr árbók
sveitarfélaga fyrir rekstrarárin 1994
og 1995. Hér var ekki verið að fara
fijálslega með upplýsingar nema að
það teljist fijálslegt að opinbera þær
tölur sem eru í árbókunum. Þarna
var eingöngu teknar breytingar á
leikskólum Reykjavíkurborgar á
milli ára og samanburður við önnur
sveitarfélög. Samkvæmt úrteikning-
um úr árbókunum hefur þróun
rekstrarkostnaðar orðið meiri á ein-
ingu hjá Reykjavíkurborg heldur en
landsmeðaltal. Það geta legið ýmsar
skýringar á bak við það sem ekki er
í mínum verkahring að útskýra.
Gæði þjónustunnar gætu t.d. hafa
aukist meira hjá Reykjavíkurborg
en að meðaltali hjá öðrum sveitarfé-
lögum. Það má einnig vel vera að
upplýsingarnar í árbók sveitarfélaga
séu rangar og er það ekki við grein-
arhöfund að sakast ef svo er. Við
ritun greina minna hef ég notast við
upplýsingar úr ýmsum áttum s.s.
fréttir dagblaða, árbækur sveitarfé-
laga og ýmsa aðra miðla. Út frá
þessum upplýsingum hlýt ég að
draga ályktanir um stöðu og rekstur
leikskóla í ýmsum sveitarfélögum.
Það er ánægjulegt ef einhver eins
og framkvæmdarstjóri Dagvistar
barna kemur með þá ánægjulegu
staðreyndir (eins og hann orðar) að
leikskólarekstur hjá Reykjavík-
urborg sé í mjög góðu lagi. Það er
einmitt markmið mitt með greinar-
skrifum um leikskólamál að draga
fram sjónarmið sem flestra. Það
þarf ekki að vera að allir séu sam-
mála um alla hluti. Það
sem einum finnst gott
getur öðrum fundist
slæmt. Það eru margir
leikskólar hjá Reykja-
víkurborg sem eru vel
reknir, en svo eru aftur
aðrir sem eru illa reknir
og ekki að sjá að staða
þeirra hafi batnað milli
ára, ef bornar eru sam-
an tölur úr árbók sveit-
arfélaga fyrir rekstrar-
árin 1994 og 1995.
Ánægjuleg þróun?
Samkvæmt grein
Bergs Felixsonar er
stöðugt verið að bæta
þjónustu leikskólanna og er ekkert
annað en gott um það að segja. Þó
hefur ýmsum atriðum úr fyrri grein
minni ekki enn verið svarað og
stangast á við grein Bergs. í frétt
Dags-Tímans frá því fyrr í haust og
nú síðast í Helgarpóstinum eru frétt-
Hæft starfsfólk vantar
tilfínnanlega við leik-
skólana og ástæðan er
m.a. léleg laun.
Því dregur Signrjón
Haraldsson í efa að
gæði þjónustunnar
hafi aukist.
ir um gífurlega vöntun á starfsfólki
við leikskólana í Reykjavík. Borið
er við verulegri hreyfingu á starfs-
fólki og lélegum launum. Af þessum
upplýsingum verð ég að draga í efa
að gæði þjónustunnar hafi aukist.
Stöðug umskipti á starfsfólki hljóta
að veikja uppeidisþjónustu eins og
Ieikskólarnir eru og auka líka rekstr-
arkostnað þeirra. En framkvæmda-
stjóri Dagvistar barna hlýtur að
hafa staðreyndir um þetta mál eins
og um rekstrarkostnað leikskólanna.
Sjálfsagt er þessi fréttaflutningur
dagblaðanna fijálslegur, orðum auk-
inn og því ekki svaraverður. Fram-
kvæmdastjóri Dagvistar barna svar-
ar heldur ekki þeirri fullyrðingu
minni hvers vegna rekstrarkostnað-
ur 14 dýrustu leikskólanna hækkar
hlutfallslega meira heldur en rekstr-
arkostnaður annarra leikskóla hjá
Reykjavíkurborg. Ekki minnist hann
heldur á til hvaða aðgerða stjórn
Dagvistar barna hefur gripið til að
snúa þessari þróun við.
Léleg framleiðni í leikskólum
Það er við sama vandamálið að
eiga í leikskólarekstri eins og í öðr-
um rekstri hér á íslandi þ.e.a.s.
framleiðni er allt of lítil. Við getum
tekið sem dæmi hjá Reykjavíkurborg
voru á árinu 1995 samtals 3.524
heilsdagspláss og 976 heil stöðu-
gildi. Út úr þessu fáum við 3,61
heilsdagspláss á starfsmann. Ef við
svo breytum þessum 3,61 heilsdags-
plássi í barngildi og gerum ráð fyrir
að það sé jöfn dreifíng í aldurshópum
frá 1 til 5 ára þá gerir þetta 5 bam-
gildi á starfsmann að meðaltali.
Samkvæmt reglugerð þá er gert ráð
fyrir 8 barngildi á starfsmann. Þarna
má sjá að töluvert vantar upp á að
hámarksframlegð leikskóla Reykja-
víkurborgar sé náð. En Bergur hefur
sjálfsagt staðreyndir um þetta mál,
hvers vegna ekki næst meiri fram-
leiðni. En hvernig má auka fram-
leiðni í leikskólum? Það er t.d. hægt
með því að fækka töpuðum vinnu-
stundum og með minni veltuhraða
starfsmanna. Með því að taka upp
mætingabónus má t.d. hækka laun
og fækka fjarvistum eða brottfalli
starfsmanna. Það gengur t.d. ekki
upp að greiða fólki léleg laun í krefj-
andi og metnaðarfullum störfum á
leikskólum. Ef við ætlum að byggja
upp sambærilegt skólakerfi og á
hinum Norðurlöndunum þá verðum
við að greiða sambærileg laun. Það
þarf því engan að undra þó skóla-
kerfíð hjá okkur sé eins og það er
þegar fyrsta skólastiginu er ekki
sinnt sem skyldi. Það eru líka ýmsar
aðrar leiðir til, en rekstur leikskóla
á sjálfsagt (eins og framkvæmda-
stjóri Dagvistar barna segir) ekkert
skylt við rekstrarfræði, þar sem hér
er um félagslegt úrræði að ræða og
þessi þjónusta kostar bara það sem
lagt er í hana.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Leikráðs ehf. rekstrarráðgjöf á
sviði leikskólamála.
Er kvennadeild
Landspítalans að-
eins fyrir „veniu-
legar konur‘7
EIGA hreyfihamlað-
ar konur ekki sama
rétt á að eignast börn
og aðr&r konur? Þetta
var spurningin sem
skaust upp í huga mér
þegar ég varð vitni að
aðgenginu að kvenna-
deild Landspítalans.
Ég er hreyfihömluð
í fótum, vegna vöðva-
rýrnunarsjúkdóms sem
greindist á unglings-
aldri og því um tölu-
verða skerðingu á
hreyfigetu að ræða,
sérstaklega þegar um
er að ræða stiga, háa
þröskulda og þrep.
Ég vissi að sökum
Kolbrún Dögg
Kristjánsdóttir
fötlunar
minnar yrði ég að vera í hjólastól
síðustu mánuði meðgöngunnar. Við
fyrstu mæðraskoðun á Landspítal-
anum gerði ég mér svo grein fyrir
því að erfitt yrði fyrir mig að kom-
ast inn í hjólastól fyrir of háum
þröskuldi og þungri útihurð. Ekki
er fræðilegur möguleiki á að koma
hjólastól inn á klósettin vegna þess
að hurðirnar eru of þröngar, svo
eru engar salernisstoðir til að styðja
sig við.
Vigtin, sem notuð er, er það há
að ég hef ekki með góðu móti kom-
ist uppá hana, og núna síðustu
skiptin hef ég alls ekki komist upp
á vigtina. Þá hafa þær sótt tölvuvog
sem er mun lægri og betri að öllu
leyti, en hvernig eru þær konur
vigtaðar sem eru alveg bundnar við
hjólastólinn, ég bara spyr?
Svo er það nú blessaður skoðun-
arbekkurinn sem er notaður til að
skoða konur að neðan ef þess þarf
með. Hann er einnig mjög óað-
gengilegur þar sem stíga þarf á
háan skemil sem ég treysti mér
ekki að fara uppá vegna hættu á
að detta og skaða mig og jafnvel
saklaust barnið. Ég talaði við ljós-
móðurina um þetta slæma aðgengi
fyrir hreyfihamlaðar konur og
spurði hvernig þær færu að því að
vigta þær og koma þeim á skoðun-
arbekkinn. Svörin voru
á þessa leið: „Þeim er
bara lyft einhvern veg-
inn til og frá.“ í mínu
tilfelli, þegar þær
reyndu að aðstoða mig,
kunnu þær hreinlega
ekki til verka. Þannig
að ég upplifði mig sem
niðurlægða við allt
umstangið. Á sjöunda
mánuði fór ég að nota
hjólastól og ég spurði
náttúrulega um hjóla-
stólaklósett svo ég
gæti tekið þvagprufu
og svarið var: „Nei, því
miður er ekkert svo-
leiðis klósett hér.“ Og
Borgin og óréttlætið
HVAÐA réttlæti er í
því að við sem byggðum
húsin okkar eftir ’83
þurfum nú að greiða
sérstakt holræsagjald
til Reykjavíkurborgar?
Árið 1983 sótti ég
ásamt mörgum öðrum
um lóð undir einbýlis-
. ; hús í hverfi því sem nú
er kennt við Ártúnsholt
(Kvíslahverfi) gatna-
gerðargjöld voru 120
þúsund krónur, minni
umsókn var hafnað, þá
var í gangi skammta-
kerfi á lóðum.
Ári seinna eða ’84
var Davíð Oddsson orð-
inn borgarstjóri í Reykjavík og leysti
úr áratuga lóðaskorti borgarinnar
með því að úthluta nógu mörgum
lóðum í Grafarvogi. Aftur sótti ég
um lóð undir einbýlishús mitt og
>• fékk hana á mjög góðum stað við
Logafold en verðið sem ég þurfti að
greiða í gatnagerðargjöld var 360
þúsund kr. Ekki var þetta nú bless-
aðri verðbólgunni að kenna um
hækkun þessa heldur því að þarna
var hætt að niðurgreiða gatnagerð-
argjöld endanlega.
t Eg hef alið manninn nær alla ævi
í Reykjavík og greitt mína skatta
Magnús Jónsson
þangað og greiddi því
í raun niður gatnagerð-
argjöld þeirra sem
byggðu á undan mér í
borginni. Siðan þegar
ég er búinn að byggja
mitt draumahús missa
sjálfstæðismenn meiri-
hluta sinn í borgar-
stjórn og R-listin tekur
við, og þar með hefst
óréttlætið?
Óréttæti þetta felst
í því að þó að ég hafi
í raun greitt þrefalt
gatnagerðargjald mið-
að við þá sem á undan
byggðu og greitt niður
gatnagerðargjöld
þeirra á ég síðan að greiða og takið
nú eftir, holræsagjald eftir fermetr-
um í húsi mínu (227 fm) fyrir það
fólk sem fékk lóðir sínar nánast
gefins. Þetta telja R-lista menn vera
sjálfsagt og eðlilegt, það er að segja
þeir telja að þeir sem búi í stórum
húsum sendi frá sér meira skólp en
þeir sem búa í minni húsum eða sex
manna fjölskylda í 100 fm blokkar-
íbúð fer sjaldnar á salernið en mín
sex manna íjölskylda sem býr í 227
fm húsnæði. Líklegt má einnig telja
að blokkarbúinn drekki minna af
vatni heldur en sá sem býr í einbýli
R-listinn tók við, segir
Magnús Jónsson, og
þá hófst óréttlætið.
eða þá að blokkarbúar bursti sjaldn-
ar í sér tennurnar því að þeir greiða
minna fyrir vatnsnotkunina sína
heldur en ég greiði fyrir mína og
er sömu fermetrareglunni beitt þar
mér til refsingar fyrir að voga mér
að byggja svona stórt hús fyrir mína
fjölskyldu. Mér fínnst einnig óréttlát
að fulltrúar okkar í borgarráði skuli
nánast ljúga að mér og okkur öllum
og gildir þá einu hvar í flokki þeir
eru, ég á hér til dæmis við Ingi-
björgu og Árna, þau hafa bæði kom-
ið fram opinberlega og sagt hinn
aðilann fara með rangt mál. Ingi-
björg segir að R-listin hafi náð tök-
um á fjárreiðum borgarinnar og að
nú sé að nást jöfnuður í útgjöldum
og tekjum. Þetta hefur R-listin gert
með því að selja eigur okkar borg-
arbúa og því miður hafa peningar
þeir sem þannig fást ekki farið til
þess að minnka skuldir borgarsjóðs
heldur til að greiða rekstur borgar-
innar. Árni kemur síðan fast á eftir
og segir að R-listin hafi hafi bara
hækkað álögur á borgarbúa (sem
er reyndar rétt hjá honum) Árni sér
ekkert jákvætt við R-listann eða
störf hans, ætla mætti af tali hans
að skuldaaukning sú er varð á árun-
um ’91 til ’94 væru náttúruhamfarir
en ekki gagnslaus eyðsla til varnar
atvinnuleysi sem sem heijaði þá og
þrátt fyrir góðæri forsætisráðherra
heijar enn á borgarbúa vegna þess
að þegar kreppti að hér um árið
flykktist fólk til borgarinnar vegna
þess að borgin auglýsti að þar stæði
til að veija nokkrum milljörðum í
atvinnuátak og gerði þar með slæmt
ástand verra.
Ef þau koma bæði fram í umræðu-
þætti er umræðan oftast á þann veg-
inn að hvort um sig gerir lítið annað
en að mistúlka staðreyndir (stofnun
um leiguíbúðir t.d.) og rangfæra töl-
ur. Það mætti halda að þau og reynd-
ar flestir stjórnmálamenn teldu al-
menning það heimskan að trúa því
þegar báðir segja „þetta er ekki rétt
hjá þér“ eða á íslensku „nú lýgur þú“
að hvorugur þeirra sé að ljúga. Þetta
fólk verður að gera sér grein fyrir
því að það vinnur fyrir okkur ekki
öfugt, og því ber að segja satt og
rétt frá en ekki beita fyrir sig bók-
haldstilfæringum tii að falsa afkomu
eignar okkar borgarbúa það er bæði
óréttlát og óheiðarlegt.
Höfundur er vcrktaki.
því var engin þvagprufa tekin í það
skiptið og ég ekki heldur vigtuð.
Sem sagt hreyfihamlaðar konur fá
ekki sömu þjónustu og aðrar konur.
Það runnu á mig tvær grímur
þegar ég talaði við hreyfihamlaða
Getur verið að kvenna-
deild Landspítala, segir
Kolbrún Dögg Krist-
jánsdóttir, sé undan-
þegin lagaákvæðum um
aðgengi fyrir fatlaða?
unga konu sem ég þekki og komst
að því að þegar hún eignaðist sitt
barn núna í janúar síðastliðnum
komst hún ekki í sturtu í 6 daga!
Ég fór því þess á leit að fá að kanna
aðstöðuna á fæðingardeildinni. Þar
fékk ég mjög hlýjar og góðar mót-
tökur og mér sýnt það sem ég vildi
sjá. Þar var mér einnig tjáð að þetta
væri deildin sem væri látin sitja á
hakanum hvað fjárveitingar varðar.
Er það vegna þess að þetta er
kvennadeild? Samt er deildin ekki
nema 20 ára gömul.
Á sængurlegugangi er bara eitt
hjólastólaklósett en þar er engin
skolun né sturta. Það er lífsins
ómögulegt fyrir konur i hjólastól
að komast í sturtu þar sem sturtu-
botninn er u.þ.b. hálfur metri á hæð
frá gólfi. Og af þeim sökum hafa
sumar konur sem eru í hjólastól
þurft að fara heim til sín í bað.
Þvílík aðstaða, það mætti halda að
maður væri komin á spítala í Rúss-
landi árið 1910. Ekki myndu marg-
ar konur láta bjóða sér þetta. Það
er alveg furðulegt að Landspítalinn
geti verið þekkur fyrir að mismuna
fólki eftir heilsufari. Getur verið að
kvennadeild Landspítalans sé und-
anskilin þeim lagaákvæðum að allar
opinberar byggingar eigi að vera
aðgengilegar fyrir fatlaða, allt ann-
að er lögbrot!
Eins og gefur að skilja hefur
þetta valdið mér og unnusta mínum
miklu hugarangri og vanlíðan. Er
ekki nóg að þurfa að takast á við
allar þær breytingar sem fylgja því
að fá nýjan einstakling í heiminn,
heldur að þurfa líka að hafa
áhyggjur af því hvort maður kom-
ist í sturtu eða á klósettið. Ég von-
ast til að gerðar verði úrbætur á
deildinni sem allra fyrst og ekki
væri verra að hafa ferlinefnd
Sjálfsbjargar með í ráðum, þannig
að öllum konum, hvort sem þær
eru hreyfihamlaðar eður ei, geti
liðið sem best á kvennadeild
Landspítalans.
Höfundur er hreyfihömluð og
starfar i Nýjung,
ungliðahreyfingu Sjálfsbjargar.