Skírnir - 01.01.1911, Blaðsíða 4

4
Leo Tolstoj.
myrkviðirnir miklir og hrikalegir, breiðar elfur og tignar-
legar, en um fram alt hinar víðáttumiklu, alvöruþrungnu
heiðlendisfiatneskjur, þar sem eilif þögnin grúfir. Eru þær
alkunnar af lýsingum rússneskra rithöfunda, og fá þeim
manni aldrei úr minni liðið, er eitt sinn hefir lifi unað í
skauti þeirra. Þjóð sú, er byggir land þetta hið mikla,
er runnin saman úr ýmsum þjóðflokkum: Slöfum, Tartör-
um, Tyrkjum, Mongólum og vestrænum þjóðum. Þjóð-
blendingur þessi er því nokkurskonar sambræðsla af aust-
rænum og vestrænum kynstofni og ber þess ljósar menjar
bæði í útliti og eðlisháttum, þótt austrænna áhrifa gæti
óefað miklu meir.
Rússar eru að eðlisfari hneigðir til hugsjóna og draum-
óra, og í sálarlífi þeirra kennir jafnaðarlega alvöru- og
þunglyndisundiröldu, sem sumpart er af austrænum upp-
runa og sumpart sprottin af eðli og áhrifum landsins sjálfs,
sem áður er á vikið. List þeirra, einkum í byggingum, er
nær eingöngu af austrænum uppruna, fjölbreytt að litskrúði
og fáránleg að sniði. Þá er þjóðskipulag þeirra með öllu
austrænt að uppruna. Fer þar saman algert einveldi og
ítarleg sjálfstjórn í hrepps- og sveitarmálum, sem oss vest-
rænum mönnum þykir næsta fráleitt, þótt viðgengist hafi
þar í landi öldum saman. Yfir alt þetta er eins og steypt
sé hjúp af vestrænni menning, er Pétur mikli varð fyrstur
til að leiða í lög með þjóðinni. Flestir velmegandi menn
þar í landi lesa, tala og rita fullum fetum stórmálin vest-
rænu, og er næmi þeirra, skilningi og tungutaki við brugð-
ið, enda mega Rússar að flestu heita stórvel gefin þjóð og
afarglöggir á háttalag og siðu vestrænnar heimsmenning-
ar í ytra skilningi. En undir niðri vakir jafnan austræna
eðlið. Er það algengt máltæki hjá Frökkum, er yfirleitt
þykja glöggskygnir á þjóðareinkenni sem margt annað, að
eigi þurfi annað en að skafa Rússann til að koma niður
á Tartarann.1
Hvergi nýtur þó austræna eðlið sín betur hjá Rússum
en i trúarlífi þeirra, því jafnframt því að þeir eru hug-
*) Grattez le Kasse, vous trouverez le Tartare.