Skírnir - 01.01.1911, Blaðsíða 11

Leo Tolstoj.
11
hennar í alla staði. Hún verður að hafa sig alla við til
að leyna ástum þeirra fyrir manni sinum og beitir til
þess allskonar brögðum og ósannindum, sem henni sjálfri
hýður við. Þar kemur þó að lokum, að hún fær eigi
lengur dulið hneykslið. Skilnaður er einasta úrlausnin.
En nú kemur drengurinn til sögunnar, drengurinn
hennar, sem hún ann hugástum. Hvað á að verða um
hann? Þess er engin von, að faðirinn láti henni hann
eftir, hórkonunni. Og hún þykist að sínu leyti eigi mega
af honum sjá. Þó verður það úr að lokum, að hún legg-
ur móðurástina í sölurnar fyrir ástina til elskhugans.
Hún skilur að öllu leyti við mann sinn, nema að lögum.
En setjum nú svo að þau skilji lagaskilnaði og að hún
giftist elskhuga sínum, — er öllu þar með til lykta ráðið?
Nei, langt frá. Urlausnin er öll önnur og óumflýjanleg,
— hún verður að ráða sér bana.
Hvers vegna þá? Er þetta athæfi hennar, sem al-
gengt er með stórþjóðunum, þá svo syndsamlegt og ilt,
að eigi verði friðþægt nema með dauðanum ? Þessu svar-
ar Tolstoj játandi. Hjónabandið, sambúð manns og konu,
er í insta eðli sínu svo heilagt og viðkvæmt, að það má
eigi við neinum misbrigðum. Sé það saurgað og svívirt,
þá eitrast siðferðislíf manneskjunnar til innstu grunna.
I augum Tolstojs skiftir það engu máii í þessu sam-
bandi, hvort hjónabandið er í upphafi bygt á skyldurækní
eða ást. Hversu sem er, þá verða menn að bera sinn
kross með þolinmæði úr því út í það er komið. Það er
siðferðisleg skylda, sem eigi verður undan flúið. Þjóðfé-
lagið og löggjöfin og almenningsálitið eiga hér engan hlut
að máli, heldur byggist þetta á órjúfanlegu siðferðislög-
máli, sem staðfest er í manninum sjálfum, hjarta hans og
hugskoti. Það er ekki dómur mannanna eða laganna,
sem dynur yfir þessa eiðrofskonu, heldur dómur samvizk-
unnar Samvizkubitið varnar henni þess að njóta full-
kominnar ástarsælu í faðmi elskhuga síns, og skækja hans
vill hún ekki verða. Það telur hún sér óbærilega van-
sæmd.