Skírnir - 01.01.1911, Blaðsíða 14

14
Leo Tolstoj.
kirkjan og klerkarnir fengju fullnægt þeim. Sjálfur var&
hann að þreifa fyrir sér og feta sig áfratn smátt og smátt.
IV.
Baráttan fyrir guðstrúnni var fyrsta og torveldasta
skrefið á leið hans. En þar með var hann enn eigi nema
skamt á veg kominn, að honum fanst. Hann var að eðlis-
fari orjóstgóður og viðkvæmur og mátti ekkert aumt sjá.
Honum rann til rifja eymdin og bágindin og spillingin, er
hann sá umhverfis sig í stórborginni Moskva, en þar átti
hann jafnan vetrarsetu. Hann tók sér fyrir hendur að
rannsaka hag fátæklinganna, ef ske mætti að honurn tæk-
ist að finna einhlít ráð til að bæta úr böli lífsins.
»Hvað eigum vér þá að gera?«
Þessi var spurning lýðsins til Jóhannesar skírara forð-
um daga, og flestir munu kannast við svar hans. Þessi
var og spurningin, sem knúði dyr hjá Tolstoj, og næsta
skref hans á leiðinni var að leita lausnar á henni. I riti
sinu, er ber ofangreint nafn, skýrir hann frá rannsóknum
sínum og reynslu í þessu efni, og bar margt nýstárlegt
fyrir hann, þótt eigi verði tilgreint nema fátt eitt.
Hann kannaði á þessari för sinni versta hluta borg-
arinnar, skuggahibýli örbirgðarinnar og lastanna, og varð
þess brátt vísari, að hann hafði gert sér rammskakkar
hugmyndir um lífið alt í heild sinni. Meðal annars komst
hann að þeirri niðurstöðu, að hugarrósemi, hjálpfýsi og
viðkvæmt mannúðarþel væri engu fágætara hjá þeim stétt-
um manna, er færu alls á mis, en hjá hinum, er lifðu við
allsnægtir, heldur þveröfugt. Að eins einn flokk manna
hitti hann fyrir sér, er honum þótti með öllu vonlaust um,
en það voru þeir menn, er alist höfðu upp við iðjuleysi
og innrætt hafði verið óbeit og fyrirlitning á líkamlegri
vinnu frá blautu barnsbeini, og tók það eigi sízt til hærri
stéttanna, sem svo eru nefndar.
Meðal annars hitti hann fyrir sér skækju eina, er sat
yfir ungbarni dauðvona grannkonu sinnar. Hann spurði