Skírnir - 01.01.1911, Blaðsíða 39

Alheimsmál.
39
ur menning en þýsk, ensk og frönsk, þá stefnir alt að
því, að menn yrðu, ef vel ætti að vera, að bæta við sig
rússnesku, spönsku o. s. frv. Hitt er öðru máli að gegna,
að tungumálakenslan hefir sérstakt uppeldis- og menta-
gildi í sér fólgið; að því leyti ber heuni sæti á bekk með
náttúrufræði og sögu.
Að svo vöxnu máli er ekki að kynja, þótt mönnum
hafi verið það áhugaefni að finna tungumál, sem verða
mætti sameign allra kynkvísla jarðarinnar. En löngum
hefir rekið út í öfgar í því efni, því verður ekki neit-
að; menn gerðu sér það að markmiði að bægja á burtu
þjóðtungunum og setja eitt allsherjarmál í staðinn. En
því fer nú varla nokkur framar á flot. Mönnum er orðið
það Ijóst, að annað lilutverk ber ekki að ætla allsherjar-
máli ókominna tíma en að vera aðstoðarmál, jafn-
hliða þjóðtungunum, það mál sem nema skal næst móð-
urmálinu.
Tvær leiðir að markinu eru hugsanlegar. Önnur sú,
að nota til þessa eitt af nútíðarmálunum, hin, að búa til
mál og bjargast við það. Þriðja leiðin, sem bent hefir
verið á, að taka upp latínu eða grísku, má þegar að
óreyndu teljast ófær. Hvað heitir telegraf, telefon, auto-
mobil á latínu? Með öðrum orðum: úr því yrði mál, þar
sem mikill þorri orðanna væri nýgervingar, og auk þess
svo flókið í málfræðislegu tilliti, að fiestum stæði stugg-
ur af.
Að því er til nútíðarmálanna kemur er um tvent að
velja. Það annað — er þykir liggja næst — að taka upp
einhverja af höfuðtungum heimsins: ensku, þýsku, frönsku
(eða rússnesku?). Því verður ekki neitað, að ýmsa kosti
hefði það í för með sér að fara þessa leiðina, hjá því að
nota tilbúið mál. Þar væri til 1 i f a n d i máls að seilast,
með auðugar bókmentir að baki; og málfræðisvafasemd-
unum væri þá fyrirfram ráðið fram úr.
En ein ástæða er því til fyrirstöðu, að einhver þjóð-
tungan, t. d. enska, geti orðið alheimsmál; og hún nægir.
Það er afbrýði annarra þjóða. Eða getur nokkur ímynd-