Skírnir - 01.01.1911, Blaðsíða 8

8
Leo Tolstoj.
ein, að fundum þeirra bar saman einmitt um það leyti,
er Tolstoj var á vegamótum staddur og í mestum andleg-
um nauðum. Rétt um þær mundir gengu margar sögur
af þessum einkennilega almágamanni, og hafa menn það
fyrir satt, að þær hafi borist Tolstoj til eyrna og fengið
svo mikið á hann, að hann sótti á fund Soutajeffs. Er
þar einkum tilgreint atvik það, er hér segir. Kvöld eitt
kom farandkona á bæ Soutajeífs og beiddist gistingar.
Var því vel svarað og henni veittur góður beini. Arla
morguns daginn eftir fór heimafólk alt til vinnu og lét
hana eina eftir. Notaði þá kerling tækifærið og lét greip-
ar sópa um hirzlur allar og hafði sig á brott hið skjót-
asta. Bændur nokkrir sáu til ferða hennar og þótti kon-
an grunsamleg. Rannsökuðu þeir hana og fundu þýíið,
og drógu hana því næst fyrir dóm með hendur bundnar
á bak aftur. Soutajeff hafði brátt fregnir af þessu og
skundaði fram fyrir dómarann. »Hversvegna hafið þið
tekið konuna fasta?«, spurði hann. »Hún hefir stolið og
verður að sæta refsingu«, var svarað. »Dæmið eigi, svo
þér verðið eigi dæmdir«, mælti Soutajeff hátíðlega. »Allir
erum vér sekir að einhverju leyti. Hvað fær gott af því
leitt að sakfella konugarminn? Hún verður hnept í
dýflissu, og hvað erum vér þá nær? Það væri miklu nær
að gefa henni fylli sína að éta og láta hana svo lausa í
guðs náðar nafni«.
Þessi og því líkar sögur gengu af Soutajeff og vöktu
almenna athygli á þessum ómentaða bónda, sem leitaðist
við í fullri alvöru að feta í fótspor Krists. Það er al
kunnugt, að eftirdæmi og breytni fá meiru áorkað til góðs,
en ótal prédikanir, hversu snjallar sem eru, og svo var
sálarástandi Tolstojs farið um þetta skeið, að eigi mundi
annað þurfa en viðkynning við þenna mann til að ríða
baggamuninn. —
Tvenn eru tímabil auðgreind í æfi Tolstojs, sem áður
er á vikið, og bæði jafn löng að heita má. Hið fyrra er
skáldritatímabilið, nál. 1850—1877, hið síðara siðferðis og
trúboðsritatímabilið, nál. 1880—1910. Á milli þessara