Búnaðarrit - 01.01.1995, Qupperneq 258

dómstóla í málinu. Við rannsókn málsins voru gerðar mælingar á fluormagni í
beinösku úr lærleggjum kjúklinga sem farist höfðu í búinu á Straumi.
Til samanburðar var mælt fluormagn í beinösku lærleggja úr jafnaldra kjúkl-
inga frá Móum á Kjalarnesi, en þar höfðu kjúklingarnir í Straumi verið keyptir
nokkra daga gamlir.
Fluormagn í beinum kjúklinga frá Straumi reyndist töluvert hærra heldur en í
beinum kjúklinga frá Móum. Meðalgildi fluors í beinum kjúklinga frá Straumi
reyndist vera 1736 p.p.m., en 1206 p.p.m. í beinum frá Móum.
Þessi munur var ekki talinn nægur til þess að skýra vanhöld fuglanna á búinu
að Straumi.
Steinefnablöndur
Erlendis hafa steinefnablöndur stundum verið svo fluorríkar að það hefur valdið
vanda ef gripum hafa verið gefnar þær langtímum saman. Þær ljórar tegundir af
steinefnablöndum sem hér voru notaðar reyndust hins vegar með fluormagn, sem
var innan þeirra ntarka sem gilda um slíkar blöndur í grannlöndum okkar.
Hins vegar hefur verið bent á að mikil notkun fiskimjöls hér á landi hafi áhril'
á fluorgildi í beinösku gripa (sauðfé, nautgripir).
Kann það að vera skýring á því að svo virðist sem lluorgildi í fullorðnu sauðfé og
nautgripum hér á landi hafi mælst nokkru hærri en algengt er erlendis t.d. í Noregi.
Yflrllt
Arlega í rúma tvo áratugi hafa verið mæld fluorgildi í kindakjálkum frá bæjum í
grennd við álverið í Straumsvík, bæði úr sláturlömbum og fullorðnu fé. Öll sýni til
mælinga voru tekin að hausti eftir 5-6 mánaða sumarbeit. Mælingar á lluormagni í
beinum gefa næsta glögga mynd af fluorneyslu og fluorbúskap skepnunnar undan-
farna mánuði.
Eins og fram kemur á súluriti sýna þessar mælingar að féð hefur safnað í bein sín
töluvert miklu magni af fluor umfram það sem finnst í samanburðarkindum frá fjar-
lægum bæ þar sem ekki gætti fluormengunar.
Þessar mælingar á beinösku gefa sennilega fyllri og breiðari mynd af fluormen-
gun á svæðinu heldur en mæling á gróðri sem byggir á tveimur sýnatökum ár hvert,
á ákveðnum stöðum. Mengun slíkra gróðursýna er ávallt nokkuð háð veðurfari
nokkurra undanfarna daga, áður en sýni er tekið á staðnum.
Miðað við þau háu fluorgildi sem fundust í lömbum og fullorðnu fé kemur það
nokkuð á óvart að ekki skuli hafa kontið fram enn meiri skemmdir á tönnum heldur
en raun ber vitni. Gaddur fannst að vísu nokkuð oft en frekar vægur í flestum
tilvikum. Ekki varð heldur vart beinhnúta á kjálkabörðum svo að umtalsvert væri, en
beinhnútar á kjálkabörðum eru oft eitt fyrsta einkenni hægfara fluoreitrunar í sauðfé.
Þetta kann að stafa af því að féð hefur fengið lluor í frekar smáum skömmtum
með beitinni, og upptakan dreifst yfir langan tíma. Þá mánuði sent fé var á húsi, má
256