Frjáls verslun - 01.08.2007, Side 76

76 F R J Á L S V E R S L U N • 8 . T B L . 2 0 0 7
Nanus er einna þekktastur fyrir uppstillinguna á 7 mikilvægustu
hæfileikunum sem forystumenn þurfa að henda reiður á. Þeir eru í
fyrsta lagi „farsightedness“: Forystumaðurinn hefur yfirsýn og hann
einblínir á sjóndeildarhringinn um leið og starfsemin er leidd áfram
í smærri skrefum. Í öðru lagi „mastery of change“: Forystumaðurinn
er í hlutverki hljómsveitarstjórans og ræður ferðinni, hraðanum og
taktinum í þróun fyrirtækisins svo það sé í sem bestri samstillingu
við breytingar í umhverfinu. Í þriðja lagi „organization design“: Fyrir-
tækið er til vitnis um forystumanninn sem byggði það upp. Fyrir-
tækið verður að vera fært um að ná árangri og skila ætlunarverkinu.
Í fjórða lagi „anticipatory learning“: Forystumaðurinn lærir svo lengi
sem hann lifir og hann ýtir undir lærdóm í fyrirtækinu. Í fimmta
lagi „initiative“: Forystumaðurinn er frumkvöðull og athafnamaður
sem lætur hlutina gerast. Í sjötta lagi „mastery of interdependence“:
Forystumaðurinn miðlar til annarra í fyrirtækinu og hvetur sam-
starfsmenn til að gefa af sér, treysta hver öðrum og vinna saman.
Loks í sjöunda lagi „high standards of integrity“: Forystumaðurinn
er sanngjarn, heiðarlegur, áreiðanlegur, umhyggjusamur, opinn, trúr
og staðfastur í athöfnum sínum. Hann vinnur í takti við grunngildi
bæði fyrirtækisins og samfélagsins.
Í verkum Burts Nanus er lögð áhersla á framtíðarsýn fyrirtækja
og mikilvægi framtíðarsýnar þegar kemur að því að hvetja starfsfólk
áfram og beina kröftum þess rétta leið. Það má bæði finna hjá honum
skilgreiningu á framtíðarsýn og hvernig megi standa að því að móta
og endurmóta framtíðarsýnina. Hann stillir þessu upp sem ferli í
fjórum skrefum, þar sem tekið er á átta grundvallaratriðum og leitað
svara við a.m.k. 36 spurningum.
Upplýsingar um verk Burts Nanus má finna á vefsíðunni http://
www.amazon.com og upplýsingar um stöðu hans í Háskólanum í
Suður-Kaliforníu eru á síðunni: http://www.usc.edu/cgi-bin/ipc/
uscweb/directory-2.pl?STAF+4632
Laurence J. Peter
Nafn Laurence J. Peters (1919-1990)
er minna þekkt en margra annarra
sem fjallað hefur verið um í þessum
greinaflokki um kenningakónga. Það
er bæði vegna þess að mjög langt er um
liðið síðan bók hans var efst á metsölu-
lista og það er inntakið í verkinu sem er
heimsþekkt en ekki maðurinn.
Laurence J. Peter skrifaði ásamt
Raymond Hull bókina „The Pet-
ers Principle: Why things always go
wrong“ (1969). Í stuttu máli er „Pét-
ursprinsippið“ þannig að einstaklingar
hljóta starfsframa þangað til þeir eru komnir í starf sem þeir ráða
ekki við. Í upphafi bókarinnar er greint frá því að höfundurinn hafi
að loknu framhaldsnámi tekið eftir því að mjög víða í fyrirtækjum
og stofnunum samfélagsins hafi athygli og áherslur stjórnenda verið
bundnar við þætti sem ekki
hafi með tilgang og megin-
verkefni þessara fyrirtækja og
stofnana að gera. Að áhersl-
urnar hafi sannanlega verið
takmarkandi á starfið og
niðurdrepandi fyrir viðskipta-
vininn. L.J. Peter fór að velta
þessu fyrir sér, hann sá þetta
sem almennt vandamál og
setti fram tilgátuna um það
að kjarna vandans væri að
finna í mönnun starfanna
í viðkomandi fyrirtækjum og stofnunum. Hann skrifar: „Occupat-
ional incompetence is everywhere. Have you noticed it? Probably we
all have noticed it“ (1969:20).
Þetta varð til þess að L.J. Peter hóf að rannsaka það sem nefnt er
„hierarchiology“, þ.e. stigveldi starfa og hlutverka í fyrirtækjum og
stofnunum. Athygli L.J. Peters var einkum bundin við þróun fólks
og frama þess í starfi, þ.e. upp framastigann í fyrirtækinu. Hann
safnaði hundruðum dæma og gat sýnt fram á að það væri víða sterk
tilhneiging til þess að ráða góðan starfsmann sem stjórnanda. Þetta
væri gert án þess að gengið væri úr skugga um það að viðkomandi
hefði getu til stjórnunarstarfsins. Með öðrum orðum: Reynslan sem
var lögð til grundvallar við ákvörðun um starfsframa einstaklingsins
var jafnan bundin við mat á getu hans til að sinna því starfi sem hann
var þá stundina að sinna, jafnvel þótt hið nýja starf kallaði á allt ann-
ars konar færni og þekkingu.
Stíllinn í bókinni um „Pétursprinsippið“ er léttur og grípandi. Sagt
er að hann og innihaldið minni um margt á teiknimyndaseríuna Dil-
bert sem oft hittir naglann á höfuðið um birtingarmyndir veruleikans
í starfi fyrirtækja og stofnana, m.a. með „Dilberts prinsippinu“.
Upplýsingar um helstu verk L.J. Peters er að finna á www.amazon.
com og einnig er fjallað um „Pétursprinsippið“ í grein Edvards P.
Lazear sem finna má á http://www.nber.org/papers/w8094.

C. Northcote
Parkinson
Cyril Northcote Parkinson (1909-1993)
er maðurinn á bak við „Parkinsonslög-
málið“ svokallaða. Hann var sagnfræð-
ingur að mennt og starfaði lengi sem
háskólakennari og fræðimaður. Hann
sinnti kennslu og fræðistörfum í Eng-
landi, Malasíu og Bandaríkjunum. Um
það bil fimm árum eftir að metsölubók
hans „Parkinson’s Law: or the pursuit of
progress“ (1955) kom út ákvað hann að helga sig alfarið ritstörfum og
skáldskap. Ritverk hans eru yfir 50 talsins.
S T J Ó R N U N
C. Northcote Parkinson.
Laurence J. Peter.
Hann safnaði hundruðum
dæma og gat sýnt fram
á að það væri víða sterk
tilhneiging til þess að ráða
góðan starfsmann sem
stjórnanda. Þetta væri
gert án þess að gengið
væri úr skugga um það að
viðkomandi hefði getu til
stjórnunarstarfsins.