Félagsbréf - 01.05.1959, Blaðsíða 17

VILHELM MOBERG
SkáldiH og þjódfélagid
Skáldið og þjóðfélagið — það
er mikið efni, og ég lofa því, að
hér verða því ekki gerð fullkomin
skil. Það er einnig Iiægt að taka
það til meðferðar frá allt öðrum
sjónarmiðum en þeim, sem ég
mun gera. Ég vil aðeins laka það
þegar fram, að ég held algjörlega
persómdegri skoðun á efninu, sem
ég hef fyrst og fremst myndað mér
af eigin reynslu þá þrjá áratugi,
sem ég lief verið rithöfxmdur að
atvinnu.
Ég held, að það muni gera mál-
ið ljósara að horfa fyrst örlítið urn
óxl. Hvað segir sagan okkur um
skáhlið sem mannfélagsveru?
Hvar var honum skipaður sess á
horfnum menningarskeiðum? —
Hvaða stöðu liafði liann í þ eim
þjóðfélögum, sem til hafa verið
á undan okkar?
Svo mikið teljuin við okkur vita
að litið hafi verið á skáldið í ríkj-
u,n fornaldar sem mjög merkan
borgara. Allt bendir til þess, að
á tímum Hómers hafi skáldið ver-
ið mjög virt og háttsetl persóna.
í Odysseifskviðu segir svo á einum
stað: „Meðal allra þjóða jarðar
er lieiður og virðing hlutskipti
skáldanna“. Á hinum miklu há-
tíðum í Grikklandi að fornxx, þar
sem tignustu menn með konung-
inn í hroddi fylkingar voru sam-
an komnir, sat skáldið í lieiðurs-
sæti. Og í átveizlunum skyldi færa
því beztxi og feitustu hitana af
svínasteikiimi. Flesk þótti hezta
fæðan, það er beinlínis sagt, að
það hafi verið útvalinn matur fyr-
ir konunga — og hér var því sem
sagt úlhlutað sem eins konar bók-
menntaverðlaxxnum í fríðu.
Skáld og harmleikahöfixndar
fornaldar voru stundum einnig
miklir liermenn. Þeir gengu jafn-
oft. fraxn á orrustuvöllinn eins og
til bókmenntalegrar keppni. Þeir
byggðu sem sé á eigin reynslu,
þegar þeir rituðu hetjukvæði sín.
Að því leyti eru þeir ólíkir skáld-
um síðari tíma. Þegar eitthvert
skáld á vorum tímum yrkir lietjxx-
Sænska rithöfundinn Villielm Moberg ]iarf ekki að kyniia íslendingum. Tvær af
bókum hans hafa verið þýddar á íslenzku, og síðast liðinn vetur sýndi Þjóðleik-
búsið leikrit hans, Dómarann. Dvaldist hann liér í nokkra daga vegna sýningar-
'Unar og hélt þá þetta crindi í Háskóla íslands.