Félagsbréf - 01.05.1959, Blaðsíða 50

48
FELAGSBREF
Máttur bókarinnar getur verið mikill til góðs og ills. Amold Bennett
segir, að sönn bók sé ekki alltaf mikið ritverk, en mikil bók sé aldrei
ósönn. Og um blutverk skálds, sem skrifar slíka bók, segir Chesterton:
„Hið mikla skáld lifir til þess að sýna liinum litla manni, hversu
mikill liann sé“.
Ég lield ég ljúki svo þessu bókarabbi mínu með þeirri setningu,
sem mér finnst einna fegurst í verkum Kiljans. Hana er að finna í
Alþýðubókinni og bún er þessi: „Sannleikurinn er ekki í bókum, og
ekki einu sinni í góðum bókum, heldur í mönnum, sem liafa gott
hjartalag“.
Pnslernak ofí Cainus íá þa<) óþvegitf
Eftirfarandi klausa eftir Sergey Smirnov liirtist í rússneska tímaritinu Agilator
(nr. 22 1958). Tímaritið er gefið út lianda rúmlega 300,000 „áróðursmönnuin“, sent
eiga svo að skýra cfni þess í fyrirlestrum hvarvetna á landinu. Þetta er það, sein
þátttakendur slíkra funda lieyra uni skáldið og bókina, sem þeir liafa engan inögu-
leika til að lesa:
Við liöfuin ekki átt neitt skáld, sem var fjarlægara fólkinu en Boris Pastcrnak,
fagurfræðilegt skáld, sem með ritverkum sínum varði hina rotnu hnignun fyrir-
hyltiiigaráranna. Fámennur hópur lesenda liefur orðið hlutskipti skáldsins og liann
var umkringdur af fáinennuni flokki vina á liinu bókmenntalega sviði. Það var
þessi fámcnni flokkur vina, sem smátt og smátt hjó til „goðsögnina“ um Pasternak.
Nú hefur Pasternak sjálfur eyðilagt og grafið þessa goðsögn. Skáldsagan Sívagó
læknir, seni Pasternak liafði unnið að í mörg ár, er iill gegnsýrð af and-sovctskuni
anda .... Húii hefur lítið listagildi .... og skoðanakerfi söguhctjanna á ekkert
skylt við sovétskar hugsanir og sovétskt Iíf .... Um grundvallarregluna í lífi okk-
ar, sanieiningarstefnuna, er farið háðuglegum lítilsvirðingarorðum, sem eins konar
„flokkslega eðlishvöt“. Söguhetjur bókarinnar, sem höfundurinn elskar sjálfur, út-
hrciða hreinskilnislega og blygðunarlaust heimspeki landráða og drottinsvika. Sú
hugmynd er túlkuð þar svart á livítu, að fyrir sannan hugsuð og listamann, séu
landráð fullkomlcga náttúrleg, að gáfaður, hókniennta-einstaklingshyggjuniaður geti
og liafi siðferðilcgan rétt til þess að fara úr einni herbúð í aðra sem „sérstök,
flokks-Iaus“ vera. Það scm venjulegir inenn líta á sem landráð, er lofsungið af
Pasternak .... Þannig er bókin Sívagó læknir varnarrit fyrir landráð .... Pasternak
seldi handritið sitt erlendis, ítalska útgefandanum Feltrinelli, liðhlaupa, sem rekinn
hefur verið úr ítalska kommúnistaflokknum, sem fór úr tjaldbúðum framfaranna
í herbúðir aflurhaldsins .... Með þessu verki liefur liann að lokum afhjúpað sjálf-
an sig. Hringur liinna sviksamlegu atliafna lians liefur loka/.t .... Á síðast liðnu
ári voru bókmenntaverðlaun Nóhels veitt franska fasista-rithöfundinum Camus, sein
er lítt þckktur í Frakklandi og enginn sómakær, franskur rithöfundur vill eige
sainskipti við. Þessi sami Canius liefur nú sent Pasternak vinsamlegt skcyti.