Félagsbréf - 01.05.1959, Blaðsíða 20

18
PÉLAGSBRÉP
erfi- og brúðkaupsljóð .fyrir efnið
fólk og tigið, liann lofar tignur-
menn sér til lífsviðurværis. Og
staða hans í þjóðfélaginu er nú
nánast sú sama og loddarans, sjón-
bverfingamannsins og liirðfíflsins.
f kvæðxmi síniun hyllti hann ríka
og háttsetta menn, liann tileink-
aði háum og voldugum hermm
verk sín og vænti þess, að þeir
blíðkuðust og borguðu honum
fyrir þau: Höfundurinn vaim ekki
fyrir sér með því að skrifa bæk-
ur, lieldur með því að skrifa til-
einkanir í þær.
Skáldið tók sem sagt greiðslu
fyrir list sína — þar með liafði
hann lotið lág't, þess vegna var lit-
ið svo niður á liann í lénsskipu-
laginu. Jafnvel furstar gátu leyft
sér að iðka skáldlistina, en auð-
vitað aðeins sem dægradvöl, tóm-
stundastörf. Þá var það sérvizka,
sem einungis jók ljómaim um per-
sónu furstans. Að yrkja var sýsla,
sem mátti ekki bera neinn keim
af atvinnu, hún mátti ekki veita
neinar tekjur. Lénsherrarnir lifðu
og lifðu vel á vimiu annarra, á
erfiði og striti ánauðarbænda
sinna. Eitt var það, sem æra þeirra
fyrirbauð þeim: að vinna sjálfir
fyrir sér. Reyndar voru það að-
eins tvenns konar sýslur, sem
furstar og tignir menn gátu stund-
að: stríð og veiðar. Hið eina, sem
heiður þeirra og göfugt ætterni
leyfði þeim, var að drepa, að
drepa fólk eða dýr. Ef einhver
ættgöfugur maður hefði reynt að
afla sér lifibrauðs með bók-
menntastörfum, liefði hann auð-
vitað verið lokaður inni sem geð-
veikur. Að þessu leyti eru ^kkar
tímar mun hleypidómalausari:
Jafnvel fólk af konunglegum ætt-
um getur nú fengið að skrifa bæk-
ur og taka við ritlaunum fyrir án
þess að þurfa af þeim sökum að
sleppa -tilkalli til krúnmmar.
Þó hefur það gerzt áður fyrr,
að voldugir menn liafi viðurkennt
fullveldi andans og verið mestu
stuðningsmenn og velunnarar
skálda og skáldskapar. Konungar
og liertogar hafa kallað listamenn
til liirða sinna — sérstaklega höf-
um við dæmi þess frá ítalíu á
endurreisnartímabilinu — og sem
skjólstæðingar liinna liáttsettu
hafa listamennirnir getað lifað á-
hyggjulausu lífi, meðan þeir helg-
uðu sig alla köllun sinni.
í þjóðfélagi þeirra tíma átu
skáldin náðarbrauð. Sá sem aðeins
skapaði andleg verðmæti, var al-
mennt ekki álitinn nýtur borgari,
sem eins og aðrir borgarar áttu
rétt á öruggu lífsviðurværi vegna
vinnu sinnar. Þeir áttu nefnilega
engan rétt í lögum á vinnu sinni.
Eftir uppgötvun prentlistarinnar
var liægt að margfalda verk þeirra
og dreifa þeim, en þeir höfðu litla
ánægju af því. Það voru aðnr,
prentararnir, sem hirtu ágóðann.
Verk skáldsins var almanna eign,
sem allir máttu nota að vild.