Félagsbréf - 01.05.1959, Blaðsíða 18

16
FÉLAGSBRÉF
ljóð og syngur stríðsafrekum og
hetjudáðum lof, þá er liann yfir-
leitt ekki vopnfær og undanþeg-
inn lierskyldu. Sænskt dæmi um
það er Heidenstam.
Nærri þúsmid árum seinna var
komið að víkingatímunum hjá
okkur liér á Norðurlöndum. Þá
var ofbeldið í hávegum haft —
eða eigum við að orða það á mild-
ari hátt og segja, að vopnfimi hafi
verið þeir mannkostir, sem ágæt-
astir ])óttu. Sverðið var látið skera
úr deilum manna — eins og ]»að
gerir enn í dag milli ríkja — að
því er virðist, eigum við víst að
bæta við. Það virðist eins og vík-
ingarnir liafi fyrst og fremst keppt
að þeirri miklu hamingju að mega
deyja með sverð í hendi. Auðæfi
liinna norrænu forfeðra vorra vom
að miklu leyti hyggð á ránum:
Þjóðfélag víkinganna var í hinni
frumstæðustu merkingu þess orðs
séreignar-auðvaldsskipulag (privat
kapitalistiskt). Og það einkennd-
ist af slíkri grimmd og valdsdýrk-
un, að okkur er með öllu óskilj-
anlegt. En það undarlega er, að
í þessu frumstæða þjóðfélagi var
þeiin sýnd mikil virðing, sem áttu
skáldgáfu. Sá, sem gat ort kvæði
á stundinni, var virtur og dáður
af öllum. Og hvílík skáld og
sagnaþulir, sem þá voru uppi! En
inn á það efni þarf ég ekki að
fara fyrir íslenzkiun áheyrendum,
sem eru svo miklu fróðari um það
en ræðumaður sjálfur.
Skáldin skipuðu einnig mesta
heiðurssessinn við liirðir liinna
fornu, norrænu konunga. Við liirð
Haralds hárfagra til dæinis sátu
þau í hásæti, beint á móti kon-
ungi sjálfum, enda segir svo í rit-
um frá þeim tíma, að þessa menn
liafi konungur metið mest allra
hirðmanna sinna. í Svíþjóð vorra
daga liafa rithöfundarnir verið
fluttir á mun óæðri hekk í liinum
opinberu, konunglegu veizlum.
Samkvæmt þeim reglum, sem enn
gilda í Svíþjóð um tignarröð, á að
skipa meðlimum Sænsku aka-
demíunnar til sætis næst á eftir
ofursta og næst á undan kammer-
ráði.
Hjá Keltum mynduðu skáldin
eða „barðamir“ sérstaka reglu,
sem mjög var virt. Ef til vill geta
samtök þeirra kallazt fyrsta rit-
höfundafélagið í sögunni. Barð-
arnir umgengust mjög fursta og
höfðingja keltneskra þjóða, og
það er álitið, að þeir liafi liaft
mikil stjórnmálaálirif. í Svíþjóð
höfum við á síðari tímum aðeins
átt eitt skáld, sem jafnframt var
stjórnmálamaður, en það er Ture
Nerman. Hann hélt fyrstu ræðu
sína í Ríkisdegi Svíþjóðar á hexa-
metri. Það voru þingskrifaramir,
sem uppgötvuðu, að ræðan var
haldin í þeirn bragarliætti. Þing-
mennirnir tóku ekki eftir því, en
af ])ví má draga vissar ályktanrr,
hina virðingarfullu fjarlægð, sem
þjóðþingsfulltrúar Svíþjóðar