Morgunblaðið - 06.11.1985, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIDVIKUDAGUR 6. NÓVEMBER1985
Veiðiþáttur
(iuAmundur (iuðjónsson
Víðlesið viðskipta-
rit lýsir dásemdum
íslenskra laxveiðiáa
Kanadískt tímarit eitt þekkt
mjög, „Forbes" ritaöi nýlega
um laxveiðar á Islandi og útlistaði
í mörgum orðum hversu spenn-
andi væri að kasta flugu í íslensk-
um ám. Rit þetta hefur 700.000
blaða upplag og er æði víðlesið og
virt. Sendi það fréttamann hingað
til lands á nýliðnu sumri og ritar
hann mikla grein um stórkostleg-
heitin. Renndi hann í Langá á
Mýrum í vikutíma og dró eina 16
laxa þó eigi kynni hann með stöng
að fara áður en hingað til lands
kom. Hann lýsti fyrsta degi sínum
er hann fékk þrjá 6 punda laxa
og einn „yfir 15 pund“ sleit 12
punda flugutauminn (fast hefur
verið togað og ekki bara af laxins
hálfu). Síðan segir hann að fram-
haldið hafi verið „unaðslega líkt“
byrjuninni.
Blaðamaður „Forbes" er ekki
aðeins í skýjunum yfir dásemdum
íslensku laxveiðiánna, heldur reif-
ar hann einnig næturlíf Reykja-
víkur, nánar tiltekið í Hollywood,
þar sem „brennivínið flýtur um
allt og fögur fljóð gleðja augun“,
eins og komist er að orði. Hluti
frásagnarinnar gengur út á að
útlista fyrir mönnum hvernig best
sé að koma íslandsferð um kring.
Það sé afar erfitt að fá veiðileyfi
á besta tímanum í bestu ánum,
því mikið sé um að sömu mennirn-
ir taki sömu dagana ár eftir ár
og það geti tekið margar íslands-
ferðir áður en menn komast inn í
topptímann. Segir í „Forbes', að
vissulega sé hægt að fá einhver
veiðileyfí með því að hafa sam-
band við Stangveiðifélag Reykja-
víkur, en vænlegra sé þó að hafa
samband við umboðsmann eða
„broker" eins og þeir kalla það.
Vísa þeir á Sigmar Björnsson
þekktan mann í hópi veiðimanna
og segja hann hafa þau sambönd
sem nauðsynleg séu til þess að
komast í almennilega veiði.
Þá fylgir greininni, að nóg sé
af laxi á íslandi vegna þess að
íslendingar hafi langsamlega
bestu stjórnina á veiðimálum sín-
um af þeim löndum þar sem Atl-
antshafslaxinn er að finna og út-
koman sé besta laxveiði í heimi.
Hún sé líka einhver dýrasta og
fyrirtækismesta veiði í heimi, en
allt slíkt gleymist þegar á hólminn
væri komið. Fleira mætti telja, en
það var ekki hugmyndin hér að
þýða greinina.
Lui landað í Langá. Greinarritari var afar hrifinn af ánni.
Betri hugmynd en
grisjunarstefnan?
Laxinn sýnir sig.
Stangveiðimenn og aðrir
áhugamenn um málefni
laxveiðiánna, ekki síst veiðiréttar-
eigendur um land allt, fylgjast
grannt með tilraun þeirri sem
veiðiréttareigendur við Miðfjarð-
ará eru að gera og hafa riðið á
vaðið með, þ.e.a.s. að grisja lax-
stofninn í ánni að hausti eftir
stangveiðitímann til þess að
freista þess að eftir verði í ánni
sá fjöldi hrygningarfiska sem
nauðsynlegur er til þess að sem
sterkastur árangur seiða komi
undan. Þetta er á tilraunastigi og
unnið í samvinnu við Veiðimála-
stofnun, enda mun varla nokkur
maður vita með neinni vissu
hversu margir hrygnarlaxar eru
æskilegir að veiðum loknum og
raunar er það ugglaust breytileg
tala frá ári til árs, því að ýmsu
er að hyggja í þeim efnum. En þar
sem þetta er æði byltingarkennd
tilraun, þá hafa ýmsir orðið til
þess að hugleiða málið og velta
vöngum yfir þeim möguleikum
sem þetta kann að bjóða upp á er
vitneskjan fer vaxandi, svo og
þeim möguleikum öðrum sem
kunna að vera fyrir hendi.
Umsjónarmaður þessa þáttar
var eigi alls fyrir löngu í hópi
áhugamanna sem skeggræddu
málið og sýndist sitt hverjum eins
og nærri má geta. Þótti mönnum
sumum heldur hættulega að farið,
en þó ekki, því Böðvar á Barði,
veiðifélagsformaður þeirra Mið-
firðingmanna ólíklegastur til að
flana út í einvherja vitleysu, því
það vita þeir sem þekkja Böðvar,
að Miðfjarðará rennur um æðar
hans með öllum sínum laxi og
tilheyrandi. Eigi að síður er hér á
ferðinni tilraun sem ber að fram-
kvæma af varúð, því laxastofnar
eru jafnan viðkvæmir og lítið má
út af bregða til þess að skörð
höggvist í þá.
En upp úr umræðunni kom
hugmynd sem hljómar eigi illa og
bara fjandi vel, hvernig svo sem
hún er í framkvæmd. Samkvæmt
skilgreiningunni, mun lítið vera
um grisjun ef lítið hefur gengið
af laxi, en tilraunin felur m.a. í
sér hvort möguleiki er á því að
jafna laxagöngur og koma í veg
fyrir muninn sem verið hefur á
„toppárum” og „botnárum”. Sé
nægilegt magn af fiski, of mikið
til þess að útkoman verði sterkasti
hugsanlegi seiðaárangur, þá ætti
skv. hugmyndinni að vera sök sér
þótt nokkrir hængar væru teknir
úr ánni í grisjun, en að öðru leyti
fengi laxinn að hrygna í friði.
Þegar þar að kæmi, myndu bænd-
ur veiða seiðin fremur en laxinn
sjálfan á haustin. Seiðin mætti
ýmist selja eða gefa í aðrar ár, eða
sleppa á ólaxgeng svæði árinnar,
t.d. fyrir ofan ólaxgenga fossa, en
vart mun sú laxveiðiá vera til sem
ekki býr yfir slíkum svæðum.
Þessi byltingarkennda tilraun
Böðvars og félaga býður upp á
vangaveltur af öllu mögulegu tagi
og nú, þegar við megum ekki leng-
ur bleyta færi, þökkum við stang-
veiðimenn fyrir átyllu til að hugsa
um veiðimál.
Stutt mál
w
Ilaxveiðiá einni Sunnanlands er
farið nokkrum sinnum haust
hvert til þess að draga á og veiða
lax í klak. Einhvern tíma var
þeirri spurningu varpað fram
hvort eigi væri ástæðulaust að
fara aftur og aftur, en svarið sem
þá var gefið vakti athygli. Jú,
laxarnir væru betur geymdir í
laxakistum á vegum veiðifélagsins
á þessum tíma en í ánni. Á haustin
sigu þeir nefnilega úr dýpstu hylj-
um á grynnra vatn í leit að hrygn-
ingarstöðum og þá væri oft hægt
og víða að sjá þá á fremur grunnu
vatni á brotum. Það væri vinsæll
siður ungmenna í sveitinni að
safnast saman, fá sér neðan í því,
ríða svo hestum út i árnar og
„skutla“ laxana þarna á brotun-
um. Herma fregnir að ýmsir hafi
náð svo mikilli leikni i þessari
„list“, að fjölmargir laxar hefðu
legið í valnum. Auknar klakveiðar
bænda hafa svo þynnt laxinn í
ánum á þessum tíma að siðurinn
mun að mestu eða öllu aflagður.
Stangveiðimenn óttast eðli-
lega að yfir þá dynji miklar
hækkanir á veiðileyfum frá því
sem var síðasta sumar. Þykir þeim
nóg um og vilja engar hækkanir,
enda benti þróun síðasta sumars
til þess að boginn hafi verið
spenntur eins hátt og möguleiki
væri og enn myndi reynt að þenja
hann, myndu fjölmargir íslenskir
veiðimenn heltast úr lestinni. Fátt
eða ekkert bendir til þess að veiði-
menn verði að ósk sinní, því víða
eru ár í samningum og verðið
hækkar sjálfkrafa eins og verið
hefur síðustu ár og þá í engu tilliti
til þess hvort lax hefur gengið að
marki 1 árnar eður ei. Reyndar var
veiðin siðasta sumar með því besta
sem hægt er að ímynda sér miðað
við slæm skilyrði, en einhvern
tímann hefði það þótt saga til
næsta bæjar að laxveiðimenn
hryllti við góðum laxagöngum.
Þær eru nefnilega sú besta átylla
sem hugsast getur til þess að
hækka enn verð veiðileyfa. Sem
fyrr segir þá stefnir allt í stór-
hækkanir. Sannarlega verða dýr-
ustu dagarnir í Laxá á Ásum,
35.000 krónur fyrir stöngina á
dag. Og margir óttast að land-
búnaðarvísitalan verið höfð til
hliðsjónar í verðlagningu laxveiði-
áa, þar sem annað er ekki haft til
fulltingis. Þann 1. september var
hún 37 prósent. Lagleg tilhugsun
það. Eftir því sem heyrst hefur,
verða algengustu hækkanirnar
þetta 20—40 prósent. Og þá geta
menn farið að reikna út hvað þeir
geta farið oft í lax á sumri kom-
anda.
r
Ur því að verð veiðileyfa var
gert að umtalsefni rétt eina
ferðina, skulum viö að gamni
okkar geta þess verðs sem átti
kannski skilið að vera kallað
„skrípaverð" ársins. Það var í
Litlu-Laxá í Hreppum. Þar kostaði
stangardagurinn um 3.000 krónur
og sumaraflinn feiknalegur eða
hitt þó heldur: 1 lax og hann ekki
stór. Það hefur verið dýrt kilóið.
Annars vakti útleiga veiðidaga í
Litlu-Laxá síðsta sumar nokkra
athygli. í bókum stendur, að lax
gangi ekki 1 á þessa fyrr en í
fyrsta lagi í september og þó held-
ur í október og jafnvel frekar í
nóvember. Samt var boðið upp á
þennan hefðbundna veiðitíma í
Litlu-Laxá...
Merktir laxar voru að villast
hingað og þangað í sumar
sem endranær, auk þess sem
óvenju mikið af slíkum löxum
skiluðu sér í sínar „réttu ár“.
Morgunblaðið frétti á skotspónum
að lax einn með merki hefði veiðst
í Blöndu i sumar. Merkið hafði
hann hins vegar fengið í Lagar-
fljóti...
Gert við kirkjuna á Helgafelli
Orlofsvikur
bænda hefjast
ORLOFSVIKUR bænda eru að
hefjast. Fyrsta orlofsvikan í vetur
verður á Hótel Sögu 25. nóvem-
ber til 1. desember nk.
í fréttatilkynningu frá
Ferðaþjónustu bænda segir að
dagskrá verði fjölbreytt að
venju og bryddað upp á ýmsum
nýjungum. Þátttaka tilkynnist
til Ferðaþjónustu bænda eða
Hótels Sögu.

Stykkisbólmi, 27. oklóber.
NÚ ER unnið að því að endurbæta
og mála gömlu kirkjuna á Helgafelli
í Helgafellssveit. En hún hefir um
langan aldur þjónað sínu hlutverki
með sóma. Það er þegar búið að
setja á hana nýjan og fallegan turn
sem gefur henni virðulegra og feg-
urra útlit.
Kirkjan á Helgafelli.
Morgunblaðið/Árni
Þá verður kirkjan máluð að utan
og gert við hana eftir föngum og
einnig verður hugað að henni að
innan. Margar gjafir hafa borist
kirkjunni til þessara framkvæmda
frá velunnurum og brottfluttum
Helgfellingum o.fl. sem eiga góðar
minningar um þennan stað.
Gamall kirkjugarður er um-
hverfis kirkjuna. Þar er enn pláss
ónotað, en áður fyrr voru margir
jarðsettir þarna úr Stykkishólmi
áður en grafreitur var gjörður
þar. Einnig var grafreiturinn í
Bjarnarhöfn notaður af Hólmur-
um. Þá má geta þess að á hlið við
kirkjuna á Helgafelli, rétt utan
girðingar, er leiði Guðrúnar ösvíf-
ursdóttur og hefir verið merkt og
hlaðið upp.
Þaðan ganga ferðamenn á
Helgafell með öllum þeim reglum
sem við þá göngu eru hafðar og
hafa gilt um aldir. Og margir
segjast hafa fengið óskir sínar
uppfylltar á fellinu.