Morgunblaðið - 23.09.1986, Qupperneq 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. SEPTEMBER 1986
Fundur framkvæmdanefndar Alkirkjuráðsins
Kynþáttamisrétti er
siðferðilegt vandamál
Rætt við Ninan Koshy, yfirmann alþjóðlegu deildar Alkirkjuráðsins
KYNÞATTAMISRETTI, flótta-
mannavandamál, afvopnunarmál
og manréttindamál hverskonar
eru þau mál sem Alkirkjuráðið
lætur til sin taka á alþjóðavett-
vangi og er þá fátt eitt upptalið.
Helsta markmið ráðsins er að
ryðja á brott þeim tálmum sem
finnast í samskiptum manna
vegna mismunandi kynþátta,
landamæra og menningar og að
vinna að friði og einingu manna
hér í heimi. Alkirkjuráðið var
formlega stofnað í Amsterdam
árið 1948, en uppruna þess er
reyndar að finna allnokkuð fyrr.
í síðustu viku hélt framkvæmda-
nefnd ráðsins fund sinn í Bú-
staðakirkju í Reykjavík. Alls
skipa 25 fulltrúar nefndina og
eru þeir hvaðanæva að úr heim-
inum. Höfuðstöðvar ráðsins eru
í Genf í Sviss og er starfsfólk
framkvæmdanefndarinnar einn-
ig statt hér meðan á fundar-
höldunum stendur.
Synd að mismuna fólki
eftir litarhætti
irfsemi Alkirkjuráðsins fer
fvam í allnokkrum deildum sem
vinna að mismunandi málefnum.
Alþjóðlega deildin hefur látið alln-
okkuð til sín taka allt frá stofnun
ráðsins og vinnur hún meðal annars
að friðarmálum. Mannréttindamál
eru einnig fyrirferðamikill þáttur í
starfseminni, enda víða sem þau eru
þverbrotin. Þátttaka Alkirkjuráðs-
ins í alþjóðlegum málefnum hefur
frá upphafi þótt mjög mikilvæg og
margir hafa orðið til þess að líta
einungis á ráðið sem mikilvæga
alþjóðlega stofnun. Alkirkjuráðið
er hins vegar ekki einungis alþjóð-
leg stofnun því það er sameiningar-
tákn rúmlega 300 kirkjudeilda í
meira en 100 löndum og skoða verð-
ur hlutverk þess í því Ijósi.
Ninan Koshy, yfirmaður alþjóð-
legu deildarinnar, var hér á landi
vegna fundarins. Hann var reiðubú-
inn að svara fáeinum spumingum
varðandi starfsemina, sem nær til
fjölda landa víða um heim. Hann
var fyrst að því spurður hvaða mál
það væru sem Alkirkjuráðið hefði
aðallega látið til sín taka að undanf-
ömu?
„Suður-Afrika og kynþáttmisrét-
tið þar er það mál sem að undanf-
ömu hefur hæst borið. Þar er stórt
siðferðilegt vand^mál á ferðinni og
mjög brýnt að úr því verði leyst,“
sagði Ninan Koshy í upphafi sam-
talsins. „Kynþáttamisréttið þar er
vandamál sem Alkirkjuráð’ið hefur
lengi látið til sín taka því það er
Guðs vilji að slíkt misrétti eigi sér
ekki stað í heiminum og ráðið hefur
gefið út yfirlýsingu þess efnis að
mismunun á fólki eftir litarhætti
sé synd. Yfírvöld í S-Aftíku hafa
ekki látið það á sig fá og segjast
vera kristin. Alkirkjuráðið hefur því
látið misréttið þar til sín taka með
margvíslegum hætti og kirkjan þar
tekur mjög mikinn þátt í þessari
baráttu. Þá hafa frelsishreyfíngar
þar í landi fengið okkar stuðning
til að vinna að framgangi réttlætis-
mála og hefur það mikið haft að
segja í þessari baráttu," sagði Kos-
hy. Hann gat þess að undanfarin
15 ár hefði fjársöfnun átt sér stað
á vegum Alkirkjuráðsins og hefði
það haft sitt að segja varðandi
stuðning við málstað svartra í
landinu.
Mikilvægt að til-
raunasprengingnm
með kjarnorkuvopn
verði hætt.
Samskipti stórveldanna hafa ve-
rið í brennidepli svo að segja frá
stofnun Alkirkjuráðsins og eins og
alkunna er eru það kjamorku og
afvopnunarmál sem hæst hefur
borið að undanfömu. Koshy sagði
að afvopnunarmálin væru einnig
eitt stærsta málið sem alþjóðlega
deildin hefði á sinni könnu.
„A þessum fundi hafa þessi mál
verið til umræðu og þá með sérs-
takri hliðsjón af tilraunasprenging-
um kjamorkuvopna," sagði Koshy.
Sagði hann það trú manna að þess-
ar tilraunasprengingar væru eitt
aðalvandamálið vegna þess að með-
an þær ættu sér stað yrðu til fleiri
og ný vopn, betri að gæðum. „Það
er því mikilvægt að þessar tilrauna-
sprengingar verði stöðvaðar og í
okkar starfí höfum við höfðað til
stórveldanna um að láta af þessum
sprengingum, og til þeirra sem á
annað borð ráða yfír vopnum af
þessu tagi. Það er mikilvægt að
fólk geri sér grein fyrir því að af-
vopnunarmál snúast ekki einungis
um stjómmál heldur er um sið-
ferðilega spumingu að ræða því
þetta er spuming um líf og dauða,"
sagði hann.
Höfum samráð við
kirkjurnar á hverjum
stað varðandi aðgerðir.
Alkirkjuráðið hefur mætt alls-
kyns ásökunum, meðal annars þeim
að láta málefni seint til sín taka,
auk þess sem ekki eru allir ætíð á
eitt sáttir með ákvarðanatökur í
einstökum málum.
„Það er rétt að við höfum orðið
fyrir ásökunum fyrir að hafa til
dæmis ekki brugðist nógu skjótt
við í nokkrum málum. Oft hafa þær
ásakanir stafað af vanþekkingu.
Alkirkjuráðið hefur haft upplýsing-
ar um málefnin en ekki viljað
aðhafast neitt af margvíslegum
ástæðum. Það hefur þurft að taka
tillit til ýmissa þátta, til dæmis
stöðu kirkjunnar í því landi sem
vandamál hefur komið upp. Alkirkj-
uráðið hefur auðvitað lagt áherslu
á samvinnu við kirkjumar á hveij-
um stað og ekki viljað aðhafast í
óþökk þeirra. Stundum hefur
ástandið þó verið með þeim hætti
að ekki hefur verið hægt að fá
upplýsingar frá kirkjunni, en einnig
hefur sú staða komið upp að ekki
hefur verið aðhafst neitt í málinu
vegna þess að það hefði getað skað-
að kirkjuna í viðkomandi landi og
haft slæm áhrif. Það hefur því ekki
alltaf verið um sofandahátt hjá Al-
kirlq'uráðinu að ræða, heldur hitt
að ekki hefur verið talið ráðlegt að
aðhafast neitt. Oft fáum við upplýs-
ingar um vanda sem við með réttu
ættum að láta til okkar taka, en
Morgunblaðið/Einar Falur
Ninan Koshy, yfirmaður alþjóð-
legu deildar Alkirkjuráðsins.
sjáum okkur ekki fært að reyna að
leysa hann. Fyrir þetta og ýmislegt
annað hefur okkur verið legið á
hálsi og eru dæmi þess að kirkja
hafí dregið sig út úr ráðinu vegna
andstöðu við ákvarðanatöku."
Alkirkjuráðið hefur
veitt fjárhagslegan
stuðning í Niqaragua
Annað aðalmálið sem um var
rætt á þessum fundi er málefni
Niqaragua.
„Niqaragua er eitt stærsta
vandamálið sem alþjóðlega deildin
hefur haft afskipti af. Það er lítið
land og dæmigert fyrir þjóð sem
er að byggja upp eigin grundvöll
efnahagsmála en mætir utanað-
komandi þrýstingi og átökum í
landinu," sagði Koshy og sagði að
því væri miklu fé innanlands varið
til hemaðarmála. „Alkirkjuráðið
hefur veitt fíárhagslega aðstoð og
gert það í gegnum kirkjumar, og
hefur það verið gert til uppbygging-
ar heilbrigðis og fræðslumála. Það
er hins vegar ljóst að oft á tíðum
er um stjómmálalega viðkvæm mál
að ræða sem við komum nálægt
og menn kannski undrast það að
ekki skuli alltaf verið brugðist við
á samskonar hátt, því við höfum
alltaf hina kristnu kenningu til að
fara eftir. En eins og ég sagði áðan
þá em aðstæður misjafnar og það
gerir okkur erfítt fyrir. Stundum
er best að vinna að lausn mála í
kyrrþey á bak við tjöldin og í mörg-
um tilfellum höfum við rætt á
trúnaðargrundvelli við yfírvöld í
löndum þar sem við ákveðinn vanda
er að glíma, og eins og ég áður
sagði veltur þetta mjög á möguleik-
um kirkjunnar á hveijum stað
hvemig brugðist er við. Málefni
kristinna manna í sumum Evrópul-
öndum austan jámtjalds eru oft
erfíð viðureignar. Ástandið þar hef-
ur þó batnað mjög þó ekki sé alls
staðar frelsi í trúmálum, kirkju-
deildimar hafa vaxið og kristnum
mönnum fjölgað, en vandamálin eru
þó víða fyrir hendi," sagði Koshy
og lét um leið þá von sína í ljós að
hin kristna framtíðarsýn um rétt-
læti öllum til handa næði fram að
ganga. „Hún er ekki bara ein af
þeim möguleikum sem kristinn
maður hefur heldur er um að ræða
brýnasta skylduboð okkar tíma,“
sagði Koshy að lokum.
Erfiðast að íklæða
trúna búningi sem
hæfir menningnnni
FULLTRÚAR framkvæmdaráðs- mannavandamál en vegna stærðar yfír trú manna, en flestir í Bots-
ins voru margir langt að komnir
og má nærri geta að þar voru
fulltrúar kristni I löndum sem
eru í einu og öllu ólík því sem
íslendingar best þekkja. Mak-
hulu, erkibskup frá Botswana,
er einn forseta Alkirkjuráðsins
og þekkir hann mjög vel til mála
flóttamanna í Afríku en þar er
um helmingur allra flóttamanna
í heiminum i dag, auk þess sem
óhætt er að segja að aðstæður i
hans landi séu annars konar en
í hinum vestræna heimi. Makhulu
var kosinn erkibiskup i heima-
landi sínu árið 1980 og hafði
hann þá verið starfandi í Genf
hjá Alkirkjuráðinu og þremur
árum síðar var hann kosinn einn
forseta ráðsins.
„Flóttamannavandamálið er það
mál sem ég hef látið mest til mín
taka, en það er náttúrulega nátengt
mannréttindamálum," sagði Mak-
hulu. „Flóttamannavandamálið er
mjög mikið í ýmsum löndum Afr-
iku, Súdan, Tansaníu, Kenýa,
Zambíu, Úganda, Chad og Eþíópíu.
Flóttamennimir koma frá ýmsum
löndum og til dæmis eru flóttamenn
í Eþóópíu frá Súdan og í Súdan frá
Eþíópíu, og þannig er flóttamanna-
straumnum varið í fleiri tilfellum,"
sagði hann.
Margar kirkjur sem
ekki eiga sér gnðfræði.
Botswana glímir ekki við flótta-
landsins og samgönguerfiðleika
vegna Kalahari eyðimerkurinnar er
við önnur mál að glíma og meðal
þess sem kirkjan fæst við er út-
breiðsla trúarinnar.
„Um 30% allra landsmanna eru
kristinnar trúar en svolítið erfítt er
að henda reiður á því vegna þess
hversu tvístruð kirkjan er,“ sagði
Makhulu. Sagði hann einnig að
ekki væru allir undir sama hatti í
trúfræðilegum efnum þó þeir teld-
ust kristnir vegna þess að víða
væri að fínna litla trúarhópa sem
ekki styddust við neina viðurkennda
kristna kenningu og kannski best
að orða það svo að þeir hefðu enga
ákveðna trúfræði.
„Þetta eru litlar afrískar kirkjur
sem ekki hafa hugmynd um heilag-
an Ágústínus eða Lúter til dæmis.
Þeir sem stjóma þessum kirkjum
eru þó miklir predikarar og tala
eins og hjartað býður þeim hveiju
sinni því þá vantar alla guðfræði
til að fara eftir,“ sagði Makhulu og
bætti því við að til þessarra litlu
hópa þyrfti að ná til að fræða þá.
„Sumir þeir sem predika hjá þessum
litlu kirkjum, ef við getum kallað
þær það, eru jafnvel betri í sinni
predikun en þeir sem hafa alla trú-
fræði á hreinu og þeir hafa mjög
mikil áhrif. Kristni fer vaxandi í
landinu og fyrir atbeina þessarra
litlu hópa einnig. Við búum við það
ftjálsræði að yfírvöld amast ekki
wana eru andatrúar."
“Guð skapaði okkur
með þennan litarhátt.“
Makhulu svaraði því til, er hann
var spurður um helsta vandamál
við útbreiðslu kristni í Afriku, að
erfíðleikamir væm hvað mestir við
að klæða trúna og guðfræðina í
búning sem hæfði menningunni.
„Við beijumst við að gera fólki
grein fyrir því sem felst í kristinni
trú og það er alls ekki auðvelt. Við
verðum að gera okkur grein fyrir
raunvemleikanum, sem er sá að
Guð skapaði okkur með þennan lit-
arhátt og við verðum að gera okkur
grein fyrir því hvað það merkir.
Hvað þýðir það að vera svartur á
hömnd? Við hljótum að skilja það
þannig að Guð hafí verið ánægður
með sköpunarverk sitt, að hann
hafí séð að það var gott sem hann
gerði. Einnig þurfum við að læra
að fara með trúna og láta hana í
ljós. Það má því segja að aðalvanda-
málið sé tilkomið vegna mismun-
andi ménningar," sagði Makhulu.
En hvað hafa kirkjur frá mis-
munandi menningarsvæðum að
sækja til hvorrar annarrar, til dæm-
is kirkna á Norðurlöndum sem búa
við gjörólíkar aðstæður?
„Það er auðvelt að hugsa einung-
is um kirkjuna í sínu heimalandi
og líta fram hjá þeirri staðrejmd
að alla jörðina byggir fólk með
Makhalu, erkibiskup, en hann er
einn af forsetum Alkirkjuráðs-
mismunandi bakgrunn og menn-
ingu,“ segir erkibiskupinn og bendir
á mikilvægi Alkirkjuráðsins til að
sameina og koma á framfæri vilja
og boðskap kirkjunnar. „Öll lönd
og kirkjur þeirra hafa mikilvægu
hlutverki að gegna í Alkirkjuráðinu
vegna þess að það er vettvangur
þar sem hægt er að vinna að sam-
eiginlegu markmiði og kynnast
mismunandi viðhorfum og vanda-
málum sem við er að glíma á
hvetjum stað,“ sagði erkibskiup
Makhulu að lokum.