Morgunblaðið - 23.09.1986, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. SEPTEMBER 1986
Stokkhólmsráðstefnunni lokið:
Samkomulag sem getur orð-
ið undanfari bættra samskipta
Merkustu atriðin eru tilkynningarskylda
og gagnkvæmt eftirlit með heræfingum
Stokkhólmsráðstefnunni átti
að ljúka fyrir miðnætti sl.
föstudag en þegar klukkuna
vantaði eina stund og fjórar
minútur í þann tíma þótti ljóst
að enn væri nokkurt starf
óunnið. Þá var gripið til þess
ráðs að taka klukkurnar úr
sambandi. Hér eru sjónvarps-
menn að taka mynd af einum
tímrnnælinnm
Stokkhólmi, AP.
FYRSTA samkomulagið, sem
stórveldin og bandalagsríki
þeirra í austri og vestri ná á
þessum áratug, var undirritað í
gærmorgun. Kvöldið áður höfðu
samningamenn Sovétmanna og
Bandarikjamanna fallist á það
en meginatriði þess eru, að skýrt
verði frá heræfingum með góð-
um fyrirvara og að leyft verði
gagnkvæmt eftirlit. Hefur sam-
komulaginu verið fagnað viða
um heim og er það talið geta
orðið undanfari bættra sam-
skipta stórveldanna.
Fulltrúar NATO-ríkjanna með
Bandaríkjamanninn Robert Barry í
broddi fylkingar og Oleg Grinevsky,
sem var talsmaður Varsjárbanda-
lagsríkjanna, kváðust mjög ánægðir
með samkomulagið, sem væri „gott
vegamesti" í væntanlegum afvopn-
unarviðræðum. Þeir tóku þó fram,
að þeir væru ekki alveg sáttir við
samninginn um eftirlitið en samt
væri hann líklega betri en búast
hefði mátt við. Afvopnunarráð-
stefnunni, sem öll Evrópuríki nema
Albanía tóku þátt í auk Banda-
ríkjanna og Kanada, átti að ljúka
á föstudagskvöld en þegar það tókst
ekki voru klukkumar stöðvaðar
skömmu fyrir miðnætti. Var síðan
unnið af kappi allan laugardaginn
og sunnudaginn þar til málið var í
höfn.
Stokkhólmsráðstefnan um ör-
yggis- og afvopnunarmál á rætur
sínar að rekja til Helsinki-sáttmál-
ans árið 1975 og öryggisráðstefn-
unnar í Madrid fyrir sex árum.
Samkomulagið, sem gert var á 128.
fundi hennar, er það fyrsta, sem
næst milli stórveldanna síðan Cart-
er, Bandaríkjaforseti, og Brezhnev,
forseti Sovétríkjanna, undirrituðu
SALT Il-samninginn árið 1979. Sá
samningur var raunar aldrei stað-
festur formlega en eftir honum var
þó farið. Gert er ráð fyrir, að þátt-
tökuþjóðimar 35 verði búnar að
staðfesta Stokkhólmssamkomulag-
ið fyrir árslok.
í Stokkhólmssamkomulaginu eru
meginatriðin sex:
Itrekað er, að þátttökuþjóðunum
ber að forðast að hafa í hótunum
hver við aðra og beita valdi.
Tilkynna ber með 42 daga fyrir-
vara vissar heræfingar, sem 13.000
hermenn hið fæsta taka þátt í eða
300 skriðdrekar.
Knattspyrnuólæti í Hollandi:
• •
Oflugar sprengjur gerðar
óvirkar rétt fyrir leik
Den Bosch, Hollandi, AP.
LÖGREGLA og sprengjusér-
fræðingar hersins eyðilögðu
tvær eldsprengjur á knatt-
spymuvelli borgarinnar Den
Bosch í suðurhluta Hollands
skömmu fyrir kappleik á sunnu-
dag og handtóku 64 menn vegna
óláta í sambandi við knattspymu-
leikinn.
Sprengjumar voru í plasttunn-
um, sem innihéldu að mestu rautt
fosfór, sem er mjög eldfimt efni.
Fundust þær við öryggiseftirlit
rúmum tveimur stundum áður en
kappleikurinn milli FC Den Bosch
og FC Haag skyldi hefjast. Lögregl-
an sprengdi aðra sprengjuna og
reyndist hún það öflug að sprengju-
sérfræðingar hersins vom kallaðir
Leyft verði að fylgjast með her-
æfíngum 17.000 hermanna eða
fleiri þegar landgönguliðar eða fall-
hlífahermenn í þeim hópi eru fleiri
en 5.000.
15. nóvember ár hvert greini
hver þátttökuþjóðanna frá fyrir-
huguðum umsvifum á hemaðar-
sviðinu, þeim, sem skylt er að skýra
frá, og taki sú skýrsla til tveggja
næstu ára.
Ef efnt er til heræfinga fleiri en
40.000 hermanna er skylt að halda
vistum og birgðum heraflans í lág-
marki.
Þátttökuþjóðimar fallast á reglur
um eftirlit og þau tæknilegu atriði,
sem það varða, bæði úr lofti og á
landi. Hver þjóðanna um sig verður
að fallast á þrjár slíkar eftirlits-
ferðir árlega ef fram á það er farið.
Þessu samkomulagi hefur verið
fagnað víða um heim og telja marg-
ir, að það kunni að verða upphafið
að betri samskiptum stórþjóðanna
og geti greitt götuna fyrir fundi
þeirra Reagans og Gorbachevs.
„Fyrsta skrefið í átt til slökunar"
sagðijapanskablaðið TokyoShimb-
un og á Norðurlöndum hefur
samkomulaginu verið fagnað mjög.
Tass-fréttastofan sovéska sagði um
það, að það ætti að geta orðið und-
anfari aukins skilnings þjóða í milli
og stjóm og stjómarandstaða í
flestum vestrænum löndum hafa
hrósað því.
AP/Símamynd
á vettvang til að gera hina óvirka.
Sprengjumar fundust á svæði,
sem ætlað var stuðningsmönnum
FC Haag. Hefðu þær getað valdið
alvarlegu tjóni og stór hópur manna
að líkindum brennst mjög illa ef
þær hefðu spmngið.
Skömmu fyrir kappleikinn hand-
tók lögreglan íjóra stuðningsmenn
FC Den Bosch eftir að þeir höfðu
ógnað stuðningsmönnum FC Haag
með hlaðinni 22 kalibera skamm-
byssu. Eftir leikinn voru 60 stuðn-
ingsmenn FC Haag handteknir
skömmu áður en lest þeirra skyldi
halda af stað frá Den Bosch. Þeir
gengu berserksgang um lestina og
eyðilögðu allt sem fyrir varð í
nokkrum lestarvagnanna.
Liðssafnaður ísraela
við Suður-Líbanon
Metulla, ísrael, AP.
HUNDRUÐ ísraelskra hermanna
tóku sér stöðu í gær meðfram
líbönsku landamærunum og var
haft eftir embættismanni i ísra-
el, að þeir myndu halda inn i
Suður-Líbanon, ef nauðsyn
krefði, til stuðnings vopnuðum
sveitum kristinna manna, sem
ættu undir högg að sækja gagn-
vart skæruliðum shíta, er héldu
uppi mikilli skothríð á þá.
Haft var eftir sjónarvottum í
gær, að þeir hefðu ekki séð jafn
mikinn liðssafnað meðfram landa-
mærunum, síðan ísraelar kölluðu
til baka mestan hluta hers síns frá
Libanon í júní 1985.
Menn úr röðum svonefndra bylt-
ingarvarða í íran hafa slegizt í lið
með skærulipum shíta. Er talið, að
liðssafnaði ísraela kunni að vera
ætlað að skerast í leikinn og koma
í veg fyrir, að íranska liðið haldi
lengra inn í Líbanon.
íranskir byltingarverðir hafa átt
þátt í því að þjálfa skæruliða shíta
í Líbanon frá árinu 1983. í síðasta
mánuði fluttu sumir íranimir sig
frá stöðvum sínum í svonefndum
Beka-dal í austurhluta Líbanons
nær landamærunum við ísrael.
Leiðari The New York Times í gær:
Að slátra hvölum
í „vísindaskyni“
-Alþjóða hvalveiðiráðið hvatt til að herða
reglumar um hvalveiðar í vísindaskyni
New York, frá fréttaritara Morgunblaðsins,
HÉR Á eftir fer þýðing á leið-
ara The New York Times, sem
birtist í gær, 22. september:
„Vemdun hvalastofna hefur
tekið stórstígum framförum, en
betur má ef duga skal. ísland og
Suður-Kórea halda áfram að
slátra nokkrum hvalategundum
og þykjast framkvæma vísinda-
Jóni Ásgeiri Sigurðssyni.
rannsóknir. Ef þetta verður ekki
stöðvað, fylgja önnur ríki dæmi
þeirra.
Alþjóðahvalveiðiráðið lækkaði
kvóta þeirra tegunda, sem mest
hætta er búin, og lýsti síðan árið
1982 yfir tímabundnu hvalveiði-
banni. Tilgangur bannsins var að
greiða fyrir endumýjun hvala-
stofna og að veita vísindamönnum
ráðrúm til að meta framtíðar-
horfur stofnana. Sumar þjóðir
misnota þegar heimildir til hval-
veiða í vísindaskyni. Upplýsingar
sem svokallaðar vísindaveiðar
veita, eru ekki gagnslausar, en
þær eru samt sem áður óþarfar.
Undanfama hálfa öld hefur
rúmlega hálf milljón hvalahræa
staðið vísindamönnum til boða til
Slaughtering Whales for ‘Science’
Greai progress has been made In protectlng
whales, but more needs to be done. Iceland and
South Korcn continue to slaughter several spccies
by pretending to do research. Others wlll lollow
thelr example tf not 6topped.
Thc Internatlonal Whaling Commlssion grad-
ually reduced Lhe quotas for hunting the most en-
dangered whales until, ln 1982, li declared u mora-
torlum. Its alm was to let the whale stucks recovcr
and glve scientists tlme to asscss their prospccts.
Some natlons alroady abuse the regulation that pcr-
mits some whaling in the cause of science. Thc data
that these allegedly scientific expedltions produce,
whiJe not worthless, are unnecessary.
More than half a mlllion whalc carcasses have
been available for sclcntific scrutiny over the last 50
years. The need for more records oí sightlngs and
breeding pattcrns does not justify killlng morc
whales. The motlvatlon oí those still huntlng h>
tran8parently commcrcial.
Iceland, vigorously proclalming its "soientific"
servlce, Is looking lo sell whalc meat tu Japan and
Norway, In violation of a new internntlonal resolu-
tion earmarking byproducts ,,primarily,, íor local
cunsumption. When threutencd wlth sanctioni
under the Unlted States’ Pelly Amendmcnt, Jceland
grudgingly agreed to consume 51 perccnt at home
and launched an "cat whale nicat" campaign.
Souih Korca alrcady has u large cnough domcs-
tic market to use the same ploy. Its cruel techniques
of slaughter and Its vague scientlfic goals, the U.S.
Commcrcc Department has wamed. could lead to
sanctions. Korea has for the moment stopped kllling
rarc minke whales but has made no flnal declslon.
Norway, one of the lnst whaling natlons, has
bccn pressed todismantle its commerclal fleet and,
after the Unitcd States moved toward sanctions,
promised to ccase comme\cial whaling by the end
of nexi ycar. But lt, too, aims to subsiltute a lethal
"scientific” program.
Amcrica’s coinmlssloncr, Anthony Callo. and
Commerce Secrctary Malcolm Buldrlge have
worked to dlscourage abuse of the sampling pro-
gram. But they are hampered by the lack of regula-
tion oí whallng íor scicnce. The commisslon ncedi
to tighten thc rules and c^prefully monltor all pro
posuls. An>nhing Jessvd^rpages not only the whalc
population btit also tlic í eputation of sclcnce.
rannsókna. Þörf á skráningu á
ferðum hvala og viðkomu stofn-
anna, réttlætir ekki hvaladráp.
Þéir sem enn stunda hvalveiðar
gera það augljóslega í viðskipta-
skyni.
ísland státar sig af þjónustu
við „vísindinen reynir jafnframt
að selja hvalkjöt til Japans og
Noregs, í trássi við nýlega al-
þjóðasamþykkt, þar sem gert er
ráð fyrir að afurðimar fari „aðal-
lega“ til neyslu innanlands. Þegar
þvingunum var hótað í samræmi
við Pelly-ákvæðið í bandarískum
lögum, féllst ísland með semingi
á að nýta 51% heima fyrir og hóf
áróðursherferð fyrir hvalkjötsáti.
í Suður-Kóreu er innanlands-
markaðurinn þegar nógu stór til