Morgunblaðið - 23.09.1986, Qupperneq 44

44
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. SEPTEMBER 1986
bryggjur fúna og drabbast niður.
Viðhald skólamannvirkja dregst úr
hömlu og „nýbyggingar" verða
sums staðar gömul hús áður en þær
komast í gagnið. Meira að segja í
vegaframkvæmdum sem að miklu
leyti byggja á sköttum af umferð-
inni er samdrátturinn um 500
milljónir á þessu ári.
„Hækkandi fasteignaverð" segir
höfiindur Reykjavíkurbréfs í Morg-
unblaðinu. Það má til sanns vegar
færa á því landshomi sem hirðir
nú aila ibúa^ölgun á íslandi og
dijúgan hóp utan af landi í ofaná-
lag. En úti í byggðarlögunum er
skiptaverð íbúðanna víða aðeins um
helmingur þess sem er á sams kon-
ar húsnæði í höfuðstaðnum og litlar
líkur til að breyting verði á þrátt
fyrir aukið ijármagn í húsnæðis-
kerfíð.
Það góðæri sem fjölmiðlamir í
Reykjavík keppast við að básúna
um þessar mundir og vitna í tölur
frá Þjóðhagsstofnun máli sínu til
stuðnings er ekki í hveijum ranni
á íslandi. Það hefur að mestu farið
fram hjá landsbyggðinni sem þó
leggur til undirstöðumar.
Stjórnarflokkarnir og
eyðing’ byggðanna
I krafti stefnu ríkisstjómarinnar
dafnar nú meiri misskipting en áður
hefur þekkst á íslandi, milli ríkra
og fátækra og milli landsbyggðar
og höfuðborgar.
Góðærið kemur utan að með
auknum sjávarafla og lækkuðu olíu-
verði, en misskiptingin er af
mannavöldum.
Fólkið á landsbyggðinni hlýtur
að spyija, hver sé hlutur þeirra
stjómmálamanna og flokka sem
bera ábyrgð á sívaxandi tilfærslu
fjármuna burt af landsbyggðinni
og á síminnkandi opinbemm fram:
lögum til sameiginlegra þarfa. í
kjölfarið íylgir straumur fólksins
burt úr byggðarlögunum, einkum
unga fólksins sem ekki finnur þar
verkefni og félagslegan aðbúnað.
Landsbyggðarfólkið verður að
rísa upp til vamar hagsmunum
sínum og kreíjast lágmarksréttlætis
í lýðveldi sem við héldum að stofn-
að hefði verið fyrir alla íslendinga.
Það þarf að breyta stjómskipan í
landinu til að koma í veg fyrir arð-
ránið á byggðarlögunum og tryggja
jafnari skiptingu þjóðarteknanna.
Myndun héraða sem stjómsýslu-
stigs er þýðingarmikið skref að því
marki. Jafnframt verða að koma til
ný pólitísk valdahlutföll í landinu,
og í því efni þarf landsbyggðarfólk-
ið að hugsa vel ráð sitt.
Góðæri á íslandi ætti að endur-
speglast öðm fremur í góðri afkomu
fólks og fýrirtækja í byggðarlögum,
þar sem undirstöðuframleiðsla fer
fram. Því er ekki að heilsa og það
em fleiri en ritstjórar Morgunblaðs-
ins sem taka ekki eftir því. Aðeins
landsbyggðarfólkið sjálft getur
breytt þessum aðstæðum með
stuðningi þeirra, sem ljá vilja jafn-
rétti lið og ekki trúa á óheft
markaðslögmál og frelsi fjármagns-
ins.
Höfundur er þingmaður Alþýðu■
bandalagains fyrir A ustfjarða-
kjördæmi.
í Hraunbæ { Árbæjarhverfi efndu þessir krakkar til hlutaveltu til
stuðnings „Brauði handa hungruðum heimi“ og söfnuðu 550 krón-
um. Krakkarnir heita: Elísabet Ó. Sigurðard&ttir, Bjarki Sigurðarson
og Ingi Blöndal Jónasdóttir.
Góðæri — hjá hveijum?
— eftir Hjörleif
Guttormsson
Laugardaginn 30. ágúst sl. skrif-
aði ritstjóri Morgunblaðsins hefð-
bundið Reykjavíkurbréf og fjallaði
síðari hluti þess um „góðæri" og
„áhrifin á stjómmálin".
Þar er dregin upp bjartsýn mynd
af þeirri uþpsveiflu í efnahagslífi,
sem verið hefur umræðuefni fjöl-
miðla að undanfömu og sú ályktun
dregin að sennilega standi góðærið
til vors og því sé ástæðulaust að
flýta kosningum, stjómarflokkamir
muni njóta uppskemnnar. Höfund-
ur bréfsins dregur fram vitni: „Einn
af forystumönnum í fjármálalífi
landsins sagði fyrir nokkmm dög-
um, að það væri engin spuming
um það, að mikið góðæri einkenndi
nú allt viðskiptalíf þjóðarinnar. Þær
áhyggjur sem ástæða væri til að
hafa byggðust á því, að spennan
gæti orðið of mikil.“
Ástæður umskiptanna em að
mati bréfritara: „Mikil lækkun olíu-
verðs, lækkandi vaxtakostnaður á
alþjóðlegum Qármagnsmörkuðum,
minnkandi verðbólga í helstu við-
skiptalöndum áttu ríkan þátt í
þessari breytingu. Til viðbótar
"i komu aðstæður heima fyrir, svo
sem góð aflabrögð og hagstætt
verð á sjávarafurðum okkar m.a.
vegna sölu á ferskfíski í Evrópu.“
Morgunblaðið er ekki eitt um að
fagna þessu góðæri. Frásagnir af
því fylla dálka blaða og fréttatíma
ríkisQölmiðlanna og menn ættu að
geta verið bjartsýnir og hamingju-
samir: Allir em að gera það gott!
Styrkur sjávar-
0. útvegsins
Islenskur sjávarútvegur hefur
enn sýnt það hvers hann er megn-
ugur og það fólk sem við hann
vinnur. A fyrri helmingi ársins 1986
var verðmæti heildarútflutnings
sjávarvöm um 16,8 milljarðar króna
en var um 12 milljarðar fyrri hluta
árs 1985. Verðmætaaukningin
nemur um 40% milli ára, en á sama
tíma hækkaði meðalgengi erlendra
gjaldmiðla gagnvart íslenskri krónu
samkvæmt útflutningsvog um
16,7%. Sjávarvara nam á fyrri hluta
ársins 1986 79,2% af heildarverð-
mæti vömútflutnings landsmanna
og var í fyrra 77,4%. Slíkur er styrk-
ur þessa atvinnuvegar, sem ekki
hefur alltaf verið hátt skrifaður af
valdamönnum og af mörgum verið
talinn kominn að ystu vaxtarmörk-
um. Þetta gerist þrátt fyrir stjómar-
stefnu sem er afar óhagstæð rekstri
sjávarútvegsfyrirtækja, einkum
frystiiðnaðarins.
Framlag lands-
byggðarinnar
Morgunblaðið rekur með réttu
upptök góðæris m.a. til sjávarvöm-
framleiðslunnar. Sú framleiðsla
verður að yfirgnæfandi meirihluta
til i sjávarplássum allt í kringum
landið. Það er hins vegar einkenn-
andi í öllu upplýsingastreyminu að
ekki liggja tölur á lausu um hlut
einstakra byggðarlaga eða lands-
hluta í útflutningsframleiðslunni.
í svari viðskiptaráðherra við fyr-
irspum Þórðar Skúlasonar vara-
þingmanns Alþýðubandalagsins í
fyrra um skiptingu útflutningsverð-
mætis eftir kjördæmum kom þó
fram eftirfarandi „vísbending" um
uppmna útflutningsverðmætis sjáv-
arafurða:
Hlutfallsleg skipting aflaverð-
mætis eftir kjördæmum:
(Heimild „Útvegur" rit Fiskifélags
Islands, skv. svari viðskiptaráð-
herra á þingskjali 616/1986.)
1982 1983 1984
Suðurland 12,1 11,9 11,6
Reykjavík og Reykjanes 25,2 22,0 20,3
Vesturland 10,1 10,1 9,6
Vestfírðir 12,3 12,9 12,9
Norðurland vestra 4,8 6,1 7,5
Norðuriand eystra 12,5 13,0 12,6
Austfirðir 12,1 13,7 14,9
Erlendis 11,0 10,4 10,6
Eins og hér kemur fram hefur
hlutur Reykjavíkur og Reykjaness
í aflaverðmæti farið lækkandi á
þessum ámm, en landsbyggðin
lagði til um 80% af verðmæti sjávar-
afla á árinu 1984.
Gróft arðrán og
misskipting
En skyldu sjávarplássin og lands-
byggðin fá að njóta afraksturs af
framleiðslustarfseminni og vaxandi
útflutningi sjávarvöm? Þeirri
Hjörleifur Guttormsson
„Það góðæri sem fjöl-
miðlarnir í Reykjavík
keppast við að básúna
um þessar mundir og
vitna í tölur frá Þjóð-
hagsstofnun máli sínu
til stuðnings er ekki í
hveijum ranni á Is-
landi. Það hefur að
mestu farið fram hjá
landsbyggðinni sem þó
leggur til undirstöðurn-
ar.“
spumingu er því miður ekki hægt
að svara játandi. Ávextir góðæris-
ins til iands og sjávar falla ekki
þeim í hlut sem mestan þátt áttu í
að afla þeirra í þjóðarbúið. Þar
hefur lengi hallað á, en aldrei eins
og í tíð núverandi ríkisstjómar.
Þessi stjóm undir forystu Fram-
sóknarflokksins hefur gerbreytt
ýmsum farvegum fjármagnsins í
íslensku þjóðfélagi.
Með vaxtafrelsi og óheftri sam-
keppni bankastofnana um fjár-
magnið hafa gífurlegir fjármunir
verið fluttir til í þjóðfélaginu, ekki
síst frá fyrirtækjum í sjávarútvegi
til verslunar- og þjónustustarfsemi.
Góðærið sem ritstjórar
Nýjung
frá Leggs.
Tiskuhtirmr
í haust og vetur.
6 frabœrir litir
CootrolK I
Top flþ

Reykjavíkurblaðanna hafa fyrir
augum þessi misseri byggist á gróf-
ara arðráni og misskiptingu en áður
hefur þekkst í samskiptum höfuð-
borgarsvæðis og landsbyggðar.
Það er vissulega gullöld og gleði-
tíð hjá verslunareigendum og
þjónustufyrirtælqum syðra.
Góðærið er ekki jafn auðsætt hjá
þeim sem starfa við sjávarútvegs-
fyrirtækin úti um land, þar sem
forráðamenn hafa vart undan að
vísa frá skuldunautunum og við að
halda rekstrinum gangandi frá viku
til viku.
Vissulega getur einnig talist góð-
æri hjá þeim sem njóta umtals-
verðra yfírborgana hjá einkarekstri
viðskiptalífsins, ekki síst fólki í svo-
kölluðum ábyrgðarstöðum.
Sama er ekki uppi á teningnum
hjá fólki í fiskvinnslunni sem þrælar
fyrir 120 króna grunnkaup á
tímann og getur kannski tvöfaldað
þá upphæð með óheyrilegu bónus-
álagi.
Milljarðarnir
streyma suður
Þetta er í reynd tilfærsla á flár-
magni svo milljörðum króna skiptir
frá landsbyggðinni til Reykjavíkur-
svæðisins.
Á sama tíma er þrengt að rekstr-
arfjármagni til sjávarútvegsins með
þeim afleiðingum, að hjá fyrirtækj-
unum safnast upp skammtíma-
skuldir sem hlaða á sig okurvöxtum.
Þeir sem eru að byggja verslunar-
húsnæði í Reykjavík, skemmtistaði
og veitingahús eiga hins vegar
greiðan aðgang að sparifé lands-
manna.
Gjaldeyrinum sem fólkið í sjávar-
útveginum á landsbyggðinni aflar
er eytt í innflutning og flárfestingar
sem beint og óbeint skila sér í vasa
heildsalanna og í uppbyggingu fyr-
irtækja, bankahalla og verslana á
höfuðborgarsvæðinu.
Og góðærið í veðráttunni í sumar
endist skammt hjá þeim hluta
bændastéttarinnar sem hefur lítil
bú fyrir og er nú gert að draga
saman framleiðslu sína stig af stigi
eða standa slyppir upp af jörðum
sínum eftir áratuga puð.
Landsbyggðin og opin-
berar framkvæmdir
Til viðbótar þessu kemur hið
opinbera réttlæti þingliðs ríkis-
stjómarinnar, sem skorið hefur
niður framlög til sameiginlegra
framkvæmda ríkis og sveitarfélaga
um helming eða meira á valdatíma
ríkisstjómar Steingríms Hermanns-
sonar og Þorsteins Pálssonar.
Ránsfengnum er ekki skilað til
baka út á land í gegnum ríkissjóð,
enda greiða fæstir af gullkálfum
ríkisstjómarflokkanna skatta og
skyldur, gott ef þeir komast á blað
í skattskránni.
Ástand mannvirkja sem ríkis-
sjóður á að leggja fjármagn til á
landsbyggðinni er eftir þessu. Hafn-
argerð er vart lengur á blaði og
VENJULEGAR SOKKABUXUR (REGULAR)
OG EINNIG STÍFAR AÐ OFAN (CONTROL TOP).
Heitdsölubirgðir
ísJemÆ^/M
TUNGUHÁLS U, SÍMI 82700