Morgunblaðið - 06.06.1987, Side 24

Morgunblaðið - 06.06.1987, Side 24
24 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 6. JÚNÍ 1987 Tíl málsvara skólastefnunnar eftirSiglaug Brynleifsson Heimir Pálsson virðist fremur ánægður með þær kennslubækur og aðferðir við móðurmálskennslu sem notaðar hafa verið í grunnskói- um undanfarin ár og eru skyldaðar til notkunar af þeim aðilum sem móta móðurmálskennsluna. Hann flallar um „misskilning" og „frum- stæðar ályktanir" og „vanþekk- ingu“ varðandi þessi fræði, sem stafi af því að móðurmálskennarar og „vísindamenn íslenskra fræða hafa verið heldur ónýtir að skýra meginatriði fræðanna fyrir almenn- ingi“. Heimir virðist álíta að allir móð- urmálskennarar og málvísinda- menn séu sama sinnis um þau fræði sem nemendum eru ætluð og að með skýringum á þessum fræðum (kennslubókum í móðurmáli) muni almenningi verða ljóst ágæti fræð- anna. Nú hagar svo til, að því fer mjög fjarri að allir móðurmálskennarar landsins og málvísindamenn séu ánægðir með þessi fræði. Sumir þeirra og ekki þeir rejmslulausustu telja þessar kennslubækur ákaflega vafasamar. Árangurinn af notkun þessara bóka kemur skýrt fram í umsögnum kennara og skólastjóra á blaðsíðum 40—42 í þvf sama blaði og grein Heimis birtist um „Leyfí- legar og óleyfilegar ályktanir". (Morgunblaðið 28. maí 1987.) Það er um árangurinn af notkun þeirra fræða í móðurmálskennslu „ Aðalatriðið er, að nú- verandi skólastefna innan grunnskólans varðandi móðurmáls- kennslu og reyndar einnig málakennslu, er alröng og sá árangur sem náðst hefur, hefur náðst þrátt fyrir skóla- stefnuna og það námsbókahrasl, sem skyldugt er að nota.“ sem málið snýst, ekki um „meginat- riði fræðanna" sem slíkra. En Heimir virðist vera svo altekinn af ágæti eigin hugmyndafræði, enda þótt flestöllum beri saman um slak- an árangur um nokkurra ára skeið (ekki aðeins í sambandi við grunn- skólaprófíð í íslensku 1987, sem hefur reyndar talsverða sérstöðu sem próf), að honum virðist vera fyrirmunaður skilningur á því. Hafi Heimir Pálsson aldrei efast um ágæti þeirrar hugmyndafræði, sem hann og skilningsnautar hans halda fram, þá mætti e.t.v. vænta þess, að viðbrögðin við og umsagn- ir um móðurmálsbækumar í Morgunblaðinu 28. maí sl. gætu orðið kveikja að víðari skilningi hans á því ástandi í móðurmáls- kennslu, sem mótast hefur með þeim „nútímalegu" aðferðum sem hann er málsvari fyrir. Aðalatriðið er, að núverandi skólastefna innan grunnskólans varðandi móðurmálskennslu og reyndar einnig málakennslu, er al- röng og sá árangur sem náðst hefur, hefur náðst þrátt fyrir skóla- steftiuna og það námsbókahrasl, sem skyldugt er að nota. Móður- máiskennarar og málvísindamenn andsnúnir núverandi stefnu í móð- urmálskennslu hafa kennt „fram- hjá“ námsbókahraslinu og náð árangri með því, en til þess þarf bæði talsverða hörku og meiri þekk- ingu en skilningsnautar Heimis Pálssonar hafa til að bera. Heimir ræðir á tveimur stöðum um hugtakið „formgerð" og virðist skilja það tvennskonar skilningi. Því verður að benda honum á inn- gangsrit í nútíma málvísindum, þar sem er m.a. fjallað um hugtakið. Þetta rit er bók M.F. de Saussure: Cours de linguistique generale. 1916. Bók þessi er þýdd á margar tungur, þ.m. á ensku. Chomsky kemur einnig til álita og hin ágæta uppflettibók: Hugtök og heiti í bók- menntafræði, ritstýrð af Jakobi Benediktssjmi, Reykjavík 1983. Heimir ræðir um viðbrögðin við málhrömun og breytingum á máli. Hann segir að það „hafí vafíst fyr- ir vísindunum að gera grein fyrir því hvers vegna og samkvæmt hvaða lögmálum málin breytast". Það sem hefur breyst hér á landi er, að bömum virðist minna sinnt á heimilunum en áður tíðkaðist. Málnotkunin er minni og aukin flöl- Siglaugur Brynleifsson miðlun og afþreyingarmiðlun ýmiss konar dregur úr notkun máls manns við mann. Æfíng í máli dvínar og meðvitundin verður þrengri þar með. Margar aðrar ástæður koma tii. Þess vegna er brýnt að skólam- ir leggi því meiri áherslu á kennslu í móðurmálinu og styrki sem mest „formgerð tungunnar", m.a. staf- setningu og málfræði, og velji til iestrar, svona til tilbreytingar, fjöl- skrúðugra lestrarval. (Undanfarin 10—15 ár hefur Gísla saga Súrsson- ar verið aðaltextinn í efri bekkjum gmnnskólans.) Skólastefnan og skólakerfí grunnskólans hefur bmgðist hrap- A 3.Sumarnellikur 30% afslátlur Verðí#ö/‘"147.- 2.Bláhnoða 35% afsláltur Verð 150.- 9£ sjú er tími sumarblomanna^ Eigum gott úrval sumarbloma ogfjölærraplantna. Allt í garðinn á einum stað. I.GIitbra 30% afsláttur Ve rð^ocr.-140.- rAthugíð: Hvítasunnudag LO^^jhvítasi^ Faglegþekking-fegk Símr.68 90 70 Gróðurhúsinu v/Sigtun allega, þegar það átti að koma að nokkm leyti í stað málsuppeldis heimilanna og hamla gegn _götu- máli afþreyingariðnaðarins. í stað þess hafa hugmyndafræðingar skólastefnunnar talið fúskið jafngilt því sem vel er gert, götumálið jafn- gilt vönduðu máli. Því er von að nú beri meira en áður á götumáli í því ijölmiðlafári, sem hellist yfír þjóðina og þar em ávextir hug- myndafræðinga skólastefnunnar að ná sínum sérstæða þroska. Hvemig útkoman verður eftir nokkur ár, með samskonar skóla- stefnu hlýtur að vekja hrylling. Heimir Pálsson ber fram ýmsar óleyfilegar staðhæfíngar í skrifum sínum, t.d. að lítið sem ekkert sam- band sé á milli kunnáttu í stafsetn- ingu og málfræði og „að þekking á málfræðihugtökum hafí engin sannanleg áhrif á málbeitingu og hafí aldrei haft“. Svo má skilja á skrifum Heimis Pálssonar, að kveikjan að grein hans hafi verið, að hann taldi, að skoðanir undirritaðs hafí á einhvem hátt orðið til þess að ritstjórar Morgunblaðsins hafí skrifað leiðar- ann 24. maí sl. Þetta er mikill misskilningur. Allir þeir sem lesið hafa Morgunblaðið um árabil og lengur, vita, að þeir, sem móta stefnu þess, hafa leitast við að stuðla að vönduðu málfari og það má staðhæfa að þetta blað og rit- stjórar þess hafi unnið mjög þarft verk með skrifum sínum og annarra um þessi efni. Eitt er það einkenni, sem kemur beint og óbeint fram í grein Heimis Pálssonar, sem er óþarfa yfírlæti gagnvart „almenningi". Þetta ein- kenni er að færast í aukana, fylgir e.t.v. aukinni sérþekkingu og sér- hönnun á ýmsum sviðum. Þetta er þó einkum hvimleitt og smekklaust meðal þeirra einstaklinga, sem hlot- ið hafa einhveija fræðslu, sem þeir vilja telja til menntunar. Meðal menntaðra manna þykja slík ein- kenni meira en lítið hæpin og vafasöm, enda byggjast þau á fölsk- um forsendum, geysilegri þröngsýni og sjálfbirgingshætti. Þeim tilmælum er beint til Heim- is Pálssonar að hann beiti sér fyrir því, sem forystumaður í Bandalagi kennarafélaga og sem málsvari núverandi skólastefnu, að þeir, sem sömdu grunnskólapróf í íslensku 1987, gefí sig fram, svo að afrek þeirra verði ekki einn „hinna ótta- legu leyndardóma". Og í lokin leyfi ég mér að taka mér orð Catos í munn og skrifa að breyttu breytanda: Ceterum censeo institutionem ad evolutionem scholarum esse delendam. (Biðst afsökunar á knúsaðri latínu, en það er þýðing á orðskrípinu: skólaþróunardeild.) Höfundur er fræðimaður og ritar um erlendar bækur i Morgun- biaðið. JR*f9tut~ í Kaupmannahöfn F/EST í BLAÐASÖLUNNI ÁJÁRNBRAUTAR- STÖOINNI OG Á KASTRUP- FLUGVELLI

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.