Morgunblaðið - 01.10.1987, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 1. OKTÓBER 1987
37
Ýmsir fundarmenn höfðu orð á
því að auðvelt hefði verið fyrir
Borgaraflokkinn að taka meira til-
lit til kvenna í trúnaðarstörf á
fyrsta landsfundi flokksins en raun
bar vitni, en á þessum fundi voru
hins vegar mest áberandi karlmenn
úr Sjálfstæðisflokki og reyndar
öðrum flokkum sem lengi hafa
reynt að komast í stjómunarað-
stöðu en ekki tekist þótt þeir hafí
líkast til haft jafn mikla möguleika
til þess og hver annar.
Meðal manna sem hafa farið
halloka í prófkjörum síðari ára má
nefna Júlíus Sólnes, Óla Þ. Guð-
bjartsson, Þóri Lámsson, Ásgeir
Hannes Eiríkson og Guttorm Ein-
arsson.
Vasaútg-áfa af Sjálf-
stæðisflokknum
Allt form landsfundar Borgara-
flokksins var byggt upp svo til
nákvæmlega eins og á landsfund-
um Sjálfstæðisflokksins, fundafyr-
irkomulag, málefnanefndir með
sömu heiti meira að segja og af-
greiðsla öll nema að formaður
Sjálfstæðisflokksins verður að vera
kosinn í atkvæðagreiðslu og em
þá í raun allir landsfundarfulltrúar
í kjöri, en formaður Borgaraflokks-
ins var kjörinn með lófataki án
atkvæðagreiðslu, eða „rússneskri
kosningu" eins og hann orðaði það
sjálfur. Það var áberandi á lands-
fímdi Borgaraflokksins að það er
verið að reyna að búa til vasaútg-
áfu af Sjálfstæðisflokknum og það
kom fram áberandi beiskja hjá
mörgum yfír því að standa í þeim
sporam að vera í nýjum flokki án
þess að hafa í rauninni gilda
ástæðu til þess. Menn með langa
reynslu í félagsmálastarfí settu
svip á fundinn, en einnig menn sem
em þekktir fyrir að vera útriesja-
menn í félagsstarfi, einfarar sem
hvergi hafa fundið sér bólfestu, en
leita nú fyrir sér í nýjum flokki.
Einn þeirra er Guðjón Hansson
gamalkunnur úr starfí Sjálfstæðis-
flokksins og oft með róttækar
hugmyndir sem fengu alltaf ein-
hveijar undirtektir en sjaldan svo
að þær næðu fullkomlega í gegn.
Við aðaltillögu sína á landsfundi
Borgaraflokksins fékk hann stuðn-
ingfrá einum manni, sjálfum sér.
„Eg- borga með
þessum“
Reynd og frískleg kona sem
Iengi hefur starfað fyrir Framsókn-
arflokkinn var ein af þessum með
bjarta svipinn í upphafí fundarins,
en það dró stöðugt af henni eftir
því sem leið á fundinn, henni var
farið að ofbjóða margt og hún kom
gjaman og sagði við mig að hún
kvaðst hann ætla að taka við emb-
ætti varaformanns á næsta lands-
fundi, en í samtali við blaðamann
eftir ræðuna kvað hann raunvem-
lega ástæðu fyrir því að hann dró
framboð sitt til baka vera þá að
það hefði verið vonlaust að fara í
kosningu eftir stuðningsyfirlýs-
ingu formanns flokksins við
ákveðinn frambjóðanda, Jafnvel
þótt Voice of America hefði talað“,
sagði Ásgeir Hannes og vitnaði þá
til stuðningsyfírlýsingar Helenu
Albertsdóttur við hann í viðtali í
Tímanum sama dag. Lagt var að
Benedikt Bogasyni að draga fram-
boð sitt til baka, en það var erfitt
fyrir hann vegna sérstakrar smöl-
unar hans og liðsmanna hans á
fundinn, m. a. með því að fá fólk
til að skrá sig í Borgaraflokkinn
og sækja landsfundinn eingöngu
til að taka þátt í varaformanns-
kosningunni.
Fleiri en einn og fleiri en tveir
komu að máli við undirritaðan á
fundinum og kváðu hlutverki sínu
í Borgaraflokknum lokið eftir vara-
formannskosninguna vegna þess
að þeir hefðu eingöngu komið til
að kjósa vin sinn Benedikt Boga-
son.
Skrípaleikur um
valddreifingn?
Þegar Ásgeir Hannes hafði
dregið framboð sitt til baka og
hvatt fundarmenn til að kjósa Jú-
líus Sólnes mótmæltu nokkrir
fundarmenn slíkum vinnubrögðum
og Ragnheiður Ólafsdóttir spurði
í ræðustól hvaða skrípaleik menn
væm að framkvæma þama, þetta
væri í allt aðra átt en valddreifing-
arhugmyndin sem allt starf flokks-
ins ætti að byggjast á. Fleiri
fundarmenn tóku undir þessi orð,
m. a. Regína Thorarensen frá Sel-
fossi sem Albert kallaði á svið til
að heiðra, en í ávarpi Regínu
kvaðst hún vilja valddreifíngu eins
og bæði Ásgeir Hannes og Bene-
dikt hefðu boðað, en kjaminn í
ræðu Regínu byggðist á því að
ausa óhróðri um Þorstein Pálsson.
Júlíus fékk síðan 227 atkvæði í
varaformannskjörinu, en Benedikt
100. Það segir sína sögu um reiði-
leysið á fundinum og slaka
stemmningu undir lokin að klapp
fyrir embættismönnum flokksins
þegar tilkynnt var um úrslit var
mjög dræmt og stór hluti fundar-
manna klappaði til dæmis ekki
fyrir formanni flokksins.
í kosningum um ritara flokksins
var Ólafur Granz kjörinn með 185
atkvæðum, en honum var stillt upp
af hálfu Óla Þ. Guðbjartssonar og
Benedikts Bogasonar, Amdís Tóm-
asdóttir fékk 93 atkvæði og séra
Gunnar Bjömsson 16 atkvæði.
ius 331 í varaformannskjöri.
Þrátt fyrir staðreyndir málsins,
sem enginn gat mótmælt með rök-
um, leyfði Albert Guðmundsson
formaður Borgaraflokksins sér í
fréttaviðtali í sjónvarpi að loknum
landsfundinum að segja að
400-450 manns hefðu verið á fund-
unum að meðaltali. Svo mikið
kappsmál var mönnum það að láta
líta út sem fundurinn væri mun
fjölsóttari en raun bar vitni.
Þrátt fyrir stuðning
„Voice of America“
Til þess að fá rétt til setu á
landsfundi Borgaraflokksins á
föstudag og laugardag þurftu
menn að láta skrá sig sem flokks-
bundna á landsfund. Samkvæmt
upplýsingum blaðafulltrúans var
581 skráður til þess að sitja fund-
inn og taka þátt í kosningum um
embættismenn. Menn gátu látið
skrá sig fyrir kl. 13 á föstudag og
þurftu ekki áður að hafa verið fé-
lagar í Borgaraflokknum. Lands-
fundurinn var þannig í raun opinn
öllum.
Ljóst var fyrir fundinn að Al-
bert Guðmundsson yrði kjörinn
varaformaður, en þrír gáfu kost á
sér í varaformennsku, Júlíus Sól-
nes, Benedikt Bogason og Ásgeir
Hannes Eiríksson. Þeir Benedikt
og Ásgeir Hannes smöluðu talsvert
á fundinn og Benedikt hafði myn-
dað blokk með Óla Þ. Guðbjarts-
syni af Suðurlandi. Júlíus lagði
minna upp úr kosningabaráttu
enda hafði hann fengið stuðnings-
yfírlýsingu Alberts Guðmundsson-
ar. Kom hún mörgum á óvart, því
það þótti ekki í takt við valddreif-
ingarhugmynd flokksins að
formaður myndi ákveða varaform-
ann, en menn reyndu að gera gott
úr því samstöðunnar vegna. Rýtt
áður en kom að kosningu sté Ás-
geir Hannes í stólinn og lýsti því
yfír að hann drægi framboð sitt
til baka, bað Guð að gefa fundar-
mönnum æðraleysi og kjósa Júlíus
Sólnes sem varaformann. Sjálfur
Albert Guðmundsson að loknu
formannskjöri í Borgaraflokknum.
Ásgeir Hannes dregur fram-
boð sitt til baka.
ÍKUR
UM
myndi vilja borga með þessum
ræðumanni út úr flokknum. Eftir
því sem leið á fundinn varð orð-
takið hjá henni einfaídlega: „Ég
borga með þessum.“
Þó fór ekkert á milli mála að
margir fundarmanna hafa áhuga
og mikinn vilja til þess að láta til
sín taka í góðum málum, en far-
vegurinn virðist mjög óljós, spilin
virðast stokkast illa saman. Það
er eins og flokkurinn sem slíkur
hafí ekki jörð til að stíga á. Fjórir
fundarmanna sögðu blákalt eftir
fundinn að þeir væm á útleið úr
Borgaraflokknum, tveir þeirra orð-
uðu það á þann veg að þeir hefðu
verið að beijast við það að telja
sjálfum sér trú um að þeir hefðu
gert rétt með því að taka þátt í
stofnun Borgaraflokksins, en þeir
gætu það ekki lengur. Annar þess-
ara tveggja sagðist sannfærður um
að annar hver Borgaraflokksmað-
ur væri á útleið úr flokknum. Menn
reyndu að stappa stálinu hver í
annan á fundinum, segja að þetta
væri góður fundur og góð skoðana-
skipti, en skoðanaskiptin vom
mjög takmörkuð, því mest var um
ræður úr ýmsum áttum án þess
að umræða færi fram um málin.
Eyðir fóstureyðingfar-
málið flokknum?
Það brakaði í þegar fóstureyð-
ingarmálin komu til umræðu.
Félagið Lífsvon er einn af hópum
úr ýmsum áttum sem Borgara-
flokkurinn reyndi að ná til með
loforði um að séráhugasviðin yrðu
í fararbroddi Borgaraflokksins. En
þegar sjónarmiðin fara að rekast
á er það þeim mun erfiðara sem
sérhagsmunahóparnir svpkölluðu
em fleiri. 11 manna nefnd sem
fjallaði um álit um trygginga- og
heilbrigðismál skilaði áliti þar sem
sagði m.a.:
„Borgaraflokkurinn beiti sér
fyrir því að sett verði löggjöf sem
virðir friðhelgi mannlegs lífs og
tryggir rétt þess frá getnaði, nema
að líf móður sé í hættu.“
Þessi afgerandi tillaga um af-
stöðu gegn fóstureyðingum var
kolfelld með breytingatillögu sem
segir í raun ekki neitt og er svo-
hljóðandi: „Borgaraflokkurinn
stuðli að því að takmarkanir við
fóstureyðingum verði hertar sem
auðið er og almenn fræðsla um
friðhelgi mannlegfs lífs efld. Tryggt
sé að þeir einstaklingar sem til
getnaðar hafa stofnað séu upplýst-
ir um allar hliðar málsins áður en
til ákvörðunar kemur."
Snarpar umræður urðu um fóst-
ureyðingarmálið, en tillagan sem
tók af skarið var felld með miklum
meirihluta atkvæða. Lífsvonar-
hópurinn tapaði og Hulda Jens-
dóttir, einn af talsmönnum
hópsins, sagði að þar með væri
einn aðalmáttarstólpinn hjá Borg-
araflokknum hmninn og gmnd-
völlur í raun brostinn hjá mörgum
fyrir því að vera áfram í Borgara-
flokknum. Margir þingmenn
greiddu atkvæði gegn fóstureyð-
ingartillögunni, aðrir sögðu að ekki
væri mark takandi á þessari sam-
þykkt landsfundarins, þeirri einu
sem í raun var kosið um því hún
var stefnumarkandi.
Hreggviður Jónsson alþingis-
maður sagði í samtali við blaða-
mann að loknum fundi að það
skipti engu máli hvað landsfundur-
inn hefði samþykkt í þessu efni,
það væri ekki marktækt, og málið
yrði engu að síður flutt á Alþingi.
En til hvers er þá verið að kalla
fólk á landsfund sem æðsta vald
flokksins, ef það er ekkert að
marka meirihlutann ef niðurstaðan
er ekki að skapi þingmanna. í
stjómmálaályktun Borgaraflokks-
ins segir:
„Virðing Borgaraflokksins fyrir
lífí varð landskunn á fyrstu dögum
hans." Er þar vitnað til afstöðu
gegn fóstureyðingum, en nú hefur
landsfundur Borgaraflokksins tek-
ið af skarið og fellt slíkan málflutn-
ing.
- á.j.