Morgunblaðið - 05.11.1987, Síða 54

54
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. NÓVEMBER 1987

gangur. Úrelt er talið að höfða til
andlegra hugtaka, úrelt að minnast
á að það illa býr sér fyrst ból í
hjarta einstaklingsins áður en það
kemur til framkvæmda og birtist í
mannlegum stofnunum og pólitísk-
um kerfum heimsins.
Með aflagðar innri hömlur sið-
ferðisvitundar, sem byggir á
hugtökunum að eitthvað sé gott og
eitthvað illt, stendur aðeins eftir í
samfélag manna, máttlaus lagabók-
stafur, og götóttir lagakrókar, sem
kænir lögfræðingar, skipaðir full-
trúar, kosnir embættismenn, og
einræðisherrar nútímans virðast
geta útlagt á þann veg sem hentar
eiginhagsmunum þeirra hvers um
sig, og að sjálfsögðu eru gjörðir
þeirra knúnar villtri hamingjuleit
sjálfra þeirra. Með afnámi siðferðis-
kenndarinnar gengur í garð sá tími
að hatur sem alið er á fordómum,
hvort heldur kynþátta, stétta, eða
hugmyndafræðilegum, er réttlæt-
anlegt. Hatur er mjög mannleg
tilfmning, sem geysar upp og er
alið á ótakmarkaðri umhyggju fyrir
gengdarlausum eiginhagsmunum. í
slíku hatri ölum við upp ungu kyn-
slóðimar, sem snemma fyllast af
óbeit á eigin umhverfí, óbeit sem
. brýst út til að fróa hamingjuteitar-
hugsjóninni með drykkjuskap,
lauslæti, eiturlyijaneyslu, pen-
ingagræðgi, sem síðan leiðir af sér
hörmulegt misrétti, styijaldir,
mengun umhverfísins og hungurs-
neyðar.
Nú þegar heimurinn rambar á
Hafa mennirnir gleymt Guði
- og skiptir það nokkru máli?
barmi glötunar, er við hæfí að
minnast þess að áframhaldandi til-
vera okkar mannanna veltur í raun
á sannfæringu hjarta hvers og eins
okkar um hvað sé rétt og hvað
rangt. Tæknilegu svörin og kenn-
ingar efnishyggjunnar hafa sýnt
fram á getuleysi sitt og gjaldþrot
með svikum, loforðum og brostnum
vonum. Við eigum aðeins eitt til
ráða. Það er hugsanlegt að sumir
telji að við getum alveg eins kennt
óefni okkar, svikunum loforðum og
gjaldþrota trúarbrögðum sem
sundruð að ytra formi virðast ekki
hafa verið betri kosturinn í upphafi
19. aldar. Sannleikurinn er sá, að
hefði mannkynið skilið hið sanna
eðli Fræðaranna, þ.e. opinberanda
guðs, stofnenda Trúarbragða hans,
sem komu sem málsvarar eins og
sama ferils, hefði það getað haft
ómælanlegt gagn af uppsöfnuðum
áhrifum boðskapar þeirra, sem þeir
fluttu hver á eftir öðrum, reikandi
mannkyni. Mennimir létu þetta til
allrar óhamingju undir höfuð leggj-
ast, og fylgjandi falskalli efnis-
hyggjunnar, sneru bakinu, ekki
bara við hinurri eilífa eldri boðskap,
heldur höfnuðu það einnig timan-
legri endumýjun þess farvegs
Guðlegrar handleiðslu sem við nefn-
um Trúarbrögð Guðs. Mannkyninu
sem stóð á tímamótum þess að vera
fúllveða var sent af Guði, sam-
kvæmt hinum eilífa sáttmála
gerðum í alheimsfræðari með sér-
hannaðar kenningar fyrir alheims-
legt samfélag manna, ásamt öllum
þeim stofnunum sem nauðsynlegar
geta talist til stjómunar og viðhalds
slíks samveldis. Þar á meðal, stjóm-
kerfi, dómsstóla, tímatal, og
almennt lífsmunstur sem hæfír svo
háleitu markmiði sem sameining
mannkynsins er.
í boðskap hans er að fínna nýja
viðmiðun sem mennimir svo sárlega
þarfnast um hvað sé engri tæpi-
tungu um að hlutverki hans sé
endurmóta síðgæðisvitund manna í
samræmi við þarfír stöðugt áfram-
haldandi siðmenningar, í samræmi
við það hlutverk sem því er ætlað
í dag, að sameinast í eitt samveldi,
að gera hjarta mannsins aftur að
bólstað Guðs og að færa breytni
mannsins aftir í samræmi við Lög
Hans.
Þó að Guð sé ef til vill gleymdur
hjá þorra mannkynsins, þá er hans
minnst af fylgjendum þessa nýja
boðbera, Bahá’u’lláh, en þeir nefna
sig Bahá’ía. Bahá’u’lláh ritaði að
sjálfsögðu um framangreint efni og
segir m.a.:
„Lífsafl trúar manna á Guð er
að deyja út í sérhveiju landi, ekk-
ert nema Hans heilsusamlega lyf
getur nokkum tíma hresst það við.
Meinsemd óguðleika étur sig inn í
líffæri mannfélagsins. Hvað annað
en heilsudrykkur Hans volduga op-
inberunar fær hreinsað og end-
urlífgað þau?“
Bahá’ulláh, Úrval úr ritum,
bls. 18-19.
„Trúarbrögin eru æðsta tækið til
grundvöllunar reglu í heiminum og
fyrir Frið og hamingju allra sem í
honum dvelja." „Ef ljós Trúarinnar
hættir að skína, mun ringulreið og
öngþveiti af hljótast og ljós sann-
gimi réttlætis og friðar og rósemi
deyja út.“
Höfundur er í Landskennslunefnd
Bahá ’ia á íslandi.
Félag járniðnaðarmanna:
Gagnrýni á verðlagshækk-
amr og nýja
FÉLAGSFUNDUR í Félagi
járniðnaðarmanna hefur tekið
undir gagnrýni forseta AI-
þýðusambands íslands, sem
hann setti fram í bréfi til for-
sætisráðherra fyrrihluta
október, varðandi verðlags-
hækkanir og nýja skatt-
heimtu.
í fréttatilkynningu frá félaginu,
segir: „Félagsfundurinn telur ljóst
skattheimtu
að verkalýðshreyfingin ein hefur
staðið við þau stefnumið sem sett
vom fram við samningagerðina 6.
des. 1986, til að hamla gegn verð-
bólgu.
Verkalýðshreyfingin áskilur sér
því allan rétt til að fá fram leiðrétt-
ingu á þeirri kjaraskerðingu, sem
orðin er og verður um n.k. áramót,
ef fyrirætlanir n'kisstjómarinnar
koma til framkvæmda".
stigann, og við hvert þrep hefur
þessi vitund þroskast og orðið nauð-
synlegri til farsælla samskipta milli
manna. Siðmenningarstiginn hefur
skipst í stórum dráttum í þrep fjöl-
skyldunnar, ættbálksins, stofnun
borgríkja og að lokum stofnun
þjóða.
Þessi grunnþráður mannlegra
samskipta hefur verið styrktur og
ætíð viðhaldið af staðfastri sann-
færingu mannkindarinnar um að til
væri sér æðra og máttugra afl sem
hefði skapað allt í alheiminum og
þar með talið mannskepnuna sjálfa.
Þetta afl hefði því óskorað valdsum-
boð til að ákvarða hvað væri rétt
og hvað rangt, hvað gott og hvað
illt. Trú mannsins á skapara sinn
eins og hún birtist á hveijum tíma
í trúarbrögðum Hans hafa sem sagt
á öllum tímum mótað viðmiðunina,
gefíð okkur staðalinn hvað sé rétt
og Guði þóknanlegt og þar með
farsælast fyrir manninn sjálfan, og
hinsvegar hvað sé rangt, fyrirlitlegt
fyrir Guði og manninum til tjóns.
Þessi viðmiðun hefur síðan fund-
ið sér leið inn í lög og hætti hvers
tíma. Þannig hafa lög og reglur við
mótun hvers þreps í sögu siðmenn-
ingar okkar, verið baktryggðar af
siðferðiskennd mannanna. Bæði
vitsmunir og tilfínningar voru sam-
einuð í sama farveg, sem nefndur
er „andlegur þroski" og fólst aðal-
lega í því að breyta rétt og forðast
illgjörðir. í gegnum tíðina hefur
þessi viðmiðun verið látin okkur í
té af trúarbrögðum heimsins, en
hún hefur að megininnihaldi ætíð
verið sú sama en alltaf í fullkomnu
samræmi við þarfír og aðstæður
hvers tíma.
Það sem einkennt hefur þó
mannlífíð á plánetunni jörð, frá
upphafí 19. aldar og allt fram á
þennan dag er sú viðleitni mann-
kynsins til að skilja sig og líf sitt
frá Guði á allan mögulegan hátt.
Samhliða þessari aðskilnaðarstefnu
sem einmitt virðist hefjast á þeim
tíma sem mannkynið stendur á
þrepi umfangsmesta og hæsta sið-
menningarþreps sínu, þ.e. stofnun
alheimslegs samveldis þjóðanna,
reynum við að leysa öll okkar sið-
ferðismál jafnt sem önnur á
tæknilegan hátt, þ.e. eftir vísinda-
legum leiðum, án þess að skeyta
hætis hót hvað sé rétt og hvað sé
rangt, eða að muna eftir Guði.
Þetta rof á sambandinu sem eðli-
lega ríkti milli mannsins og skapara
hans, og fól í sér sjálfsögun og
guðhræðslu til vemdar sálinni og
meðvitað andlegt líf sem byggt var
á sannfæringu um eilífleika manns-
sálarinnar, er aðalforsenda allra
mestu glæpa sem framdir hafa ver-
ið á þessarí öld. í því efni nægir
að nefna dæmi úr rússnesku bylt-
ingunni, þegar 60 milljónir manna
týndu lífinu sem blóðfóm á altari
mannlegs kerfís, eða hinar 30 millj-
ónir sem létu lífið í heimsstyijöld-
inni síðari vegna ofurtrúar manna
á þjóðemisyfírburði. Jafnframt sem
tæknilegra lausna var og er leitað
við öllum mannlegum málum, hvers
eðlis sem þau kunna að vera, er
tæknilegra lausna leitað á vanda-
málum sem tæknin sjálf leiðir af
sér. Þessi leit einkennist af æðis-
genginni ásókn mannsins í það sem
hann nefnir hamingju, og hennar
er að sjálfsögðu einnig leitað á
tæknilegan hátt þ.e.a.s. í efninu.
Tilgangur lífsins hætti þannig
með öllu í hugum manna að snúast
um odauðlega eða andlega hluti,
en varð í staðinn að „höndla ham-
ingjuna". Þrátt fyrir að hamingja
sé augljóslega huglægt ástand og
ráðist fyrst og fremst af afstöðu
manna og vitundar um tilgang sinn,
þ.e. að jafnvægi sé milli tilfinninga
og vitsmuna sem síðan veltur á að
gjörðir séu í samræmi við siðgæðis-
vitundina. Skýrskotun til góðs og
ills í samskiptum manna hefur fyrir
löngu verið talin úreltur hugsana-
Svanur Gísli Þorkelsson
„Nú þegar heimurinn
rambar á barmi glötun-
ar, er við hæfi að
minnast þess að áfram-
haldandi tilvera okkar
mannanna veltur í raun
á sannfæringu hjarta
hvers og eins okkar um
hvað sé rétt og hvað
rangt.“
eftirSvan Gísla
Þorkelsson
Ef við gefum okkur tíma til að
staldra við, og líta augnablik á
heiminn og mannfólkið sem í honum
hrærist og þorum að kannast við
hversu bágborið og reyndar yfír-
þyrmandi ástand þess er orðið,
koma í hugann tvær spumingar,
hversvegna, og hvað er hægt að
gera til úrbóta? Auðvitað verður að
svara fyrri spumingunni til að fínna
lausn þeirrar síðari. Til þess að
skilja athafnir mannkynsins og
þeirra stofnana sem mennimir hafa
valið til að stjóma sínum málum,
verðum við að skilja manninn sjalf-
an, þ.e. eðli hverrar manneskju.
Flestir munu fallast á að maðurinn
er vera vitsmuna og tilfínninga. I
gegnum aldimar svo langt aftur
sem elstu heimildir herma, hefur
þessum tveimur mannlegu þáttum
verið búið athafnasvið grundvallað
af vitundinni að til væri GOTT og
að til væri ILLT. í fmmstæðum
sköpunarsögum, hefst einmitt
þroskaferill mannkynsins, með því
að skilningur og geta til að greina
milli góðs og ills, hlotnast mannin-
um.
Þessi vitund hefur frekar en allt
annað sem við þekkjum, greint
hegðun mannsins frá hegðun dýra,
og virkað sem grunnþráður þeirra
banda, sem hnýtt hefur saman sam-
félag manna á hveijum tíma, á leið
mannkynsins upp siðmenningar-
Símar 35408 og 83033
AUSTURBÆR
Eskihlíð 14-18a
Eskihlíð 20-35
Lindargata 39-63 o.fl.
VESTURBÆR
Ægisíða 80-98 o.fl.
Nýlendugata
SKERJAFJ.
Einarsneso.fi.
Bauganes
UTHVERFI
Austurgerði o.fl.