Morgunblaðið - 28.11.1987, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. NÓVEMBER 1987
Bókmennta-
greinar Sverris
Olla og Pési
Bökmenntir
Jóhann Hjálmarsson
Sverrir Kristjánsson: RITSAFN.
Fjórða bindi. Mál og menning
1987.
SVERRIR Kristjánsson sagnfræð-
ingur skrifaði margt og mikið um
bókmenntir og það er sú hlið hans
sem við kynnumst í ijórða og
síðasta bindi Ritsafns. í þriðja bindi
sem kom út í fyrra voru m.a. grein-
ar um frönsku byltingamar,
verkalýðshreyfíngar, rússnesku
byltinguna og byltingarhreyfíngar
í Kína auk greina um spænska lýð-
veldið og kalda stríðið.
Marxísk viðhorf settu svip á allt
sem Sverrir Kristjánsson skrifaði,
en hann var nógu mikill nítjándu-
aldarmaður til þess að sjá skáld og
bókmenntir í rómantísku ljósi. Þessi
togstreita tekur oft á sig skemmti-
legar myndir hjá Sverri. Það er til
dæmis gaman að lesa um hrifningu
hans á Heinrich Heine í langri rit-
gerð um þetta rómantíska skáld
sem að mati Sverris var ekki aðeins
„kynborinn sonur rómantískunnar"
heldur líka og ekki síst „skáld hins
einmana manns í þjóðfélagi, sem
hefur slitið öll mannleg bönd og
gert viðskiptagildið eitt að tengslum
manns og manns í milli". Onnur
grein um Heine er Gleymt ástaræv-
intýri. Heinrich Heine og George
Sand. í henni ijallar Sverrir um
ástina og einsemdina án þess að
víkja að marki að þjóðfélagslegu
óréttlæti.
Sverrir Kristjánsson nýtur sín að
vonum best þegar hann skrifar um
skáld og hugsuði sem hann metur
og dáir. Meðal íslenskra skálda sem
heilluðu hann voru Þórbergur Þórð-
arson og Halldór Laxness og
Kristinn E. Andrésson var hans
maður. í eftirmælum um Kristin
getur hann þess að Kristinn hafí
átt marga vini og minnist þess líka
að hann átti sér marga fjandmenn.
Lokaorðin eru dæmigerð fyrir
Sverri: „Ég held, að enginn
íslenzkra kommúnískra mennta-
manna kynslóðar okkar hafí verið
hataður jafn innilega og Kristinn
Andrésson. Hann má vera öfunds-
Verður af því. Slíkur heiður veitist
ekki öllum."
Og þegar hrifningin á Halldóri
Laxness er tekin að dofna vegna
Skáldatíma sem að dómi Sverris
virðist skrifaður fyrir ólæsa og
óskrifandi borgara af manni sem
áður var „rauðastur rauðra penna“
eins og hann orðar það, þá er Krist-
inn lofaður fyrir Enginn er eyland
með þeim orðum að hann þurfi
ekki „að fela spor fortíðarinnar"
og hafí „einskis að iðrast".
Sverrir Kristjánsson
(EOF)
Ekki er von á góðu þegar maður
með jafn ákveðnar skoðanir gefur
sér tíma til áð vega að andstæð-
ingi, eins og Sverrir gerir í umfjöll-
unum um sjálfsævisögur Krist-
manns Guðmundssonar. Greinar
hans um Kristmann eru sýnishom
bókmenntaskrifa sem mótuð eru af
hugmyndafræði og kappræðu sem
eitt sinn tíðkaðist, en er að mestu
horfín. Kristmann lá vel við höggi
eftir útkomu þessara bóka og Sverr-
ir lét tækifærið ekki ónotað.
Þetta fjórða bindi Ritsafns Sverr-
is Kristjánssonar er hvað sem öðru
líður með þeim læsilegustu og sum-
ar greinanna völundarsmíðar.
Undirrituðum lesanda voru þær
flestar upprifjun, en ekki er ólíklegt
að mörgum muni þykja gott að
hafa þær á einum stað og geta leit-
að til þeirra þegar annað lestrarefni
verður um of dauflegt.
Békmenntir
Jenna Jensdóttir
Iðunn Steinsdóttir.
Olla og Pési.
Myndir: Búi Kristjánsson.
Almenna bókafélagið 1987.
Iðunn Steinsdóttir er vel þekkt
af sögum sínum fyrir böm og
unglinga. Auk þess hefur hún sa-
mið leikrit með Kristínu systur
sinni og á þeim vettvangi unnið
til verðlauna.
Það er margt fmmlegt í þessari
nýju sögu. Olla, rauðhærður og
freknóttur telpuhnokki — tveggja
ára í sögubyijun — er skilin eftir
hjá Bárði gamla bónda á síðasta
býlinu innan borgarmarka Reykja-
víkur. Það er reyndar rétt við
sjóinn.
Tveir rosknir synir gamla
mannsins búa einnig hjá honum.
Þar sem ljóst er að ráðskona
þeirra, Anna, er stungin af til
Ameríku, og hefur skilið bamið
eftir á þeirra vegum, ganga þeir
bræður því í foreldrastað. Gísli
sem er meira fýrir heimaverkin
verður mamman, en Bessi sem
sækir björg í bú verður pabbinn.
Olla tekur hlutverkaskiptingu
þeirra ofur eðlilega og kallar þá
samkvæmt henni.
Stóra túnið umhverfís gamla
bæinn er veröld Ollu í bemsku.
Hér lifír hún elskuð og vemduð
af þeim feðgum, innan um dýrin
úti og inni. Leikur sér að silfursk-
ottum, klæðist heimaunnum
fatnaði, borðar heimatilbúinn mat,
og hrellist hvorki af hreinlætiskr-
öfum né þægindagræðgi.
Á fyrstu ámm Ollu rís upp fal-
legt hús á hæðinni skammt frá
býlinu. Þaðan kemur jafnaldri
hennar Pétur sem er einnig töku-
bam. „Foreldrar" hans höfðu
fundið hann í skottinu á bíl sínum,
er þau vom á ferð í Afríku. Pétur
er svartur, en það verður ekki að
umræðuefni milli hans og Ollu
nema þegar þau hittast fyrst og
henni fínnst hann þurfa að þvo
sér. Þau verða einlægir vinir þótt
aðstæður þeirra séu ólíkar. For-
eldrar Péturs em efnuð og meta
öllu fremur veraldlegan auð og
gleðskap.
En hamingjustundum bemsku
sinnar eyðir Pétur heima hjá Ollu,
á túninu, í Qömnni og inni í leik
með Ollu og skilfurskottunum.
Saman mæta þau vandamálum
bemsku sinnar og saman reyna
þau að leysa þau. En þau em al-
deilis ekki ein. Kynlegir kvistir
koma mikið við sögu. Margar og
mislitar manngerðir stika um
sögusviðið og allar hafa þær stór
erindi að reka og marka stór spor
í atburðarásina.
Opið í dag og alla daga vikunnar kl. 11 -20
0<í'6i'Q
Tímifyrirís
Rammíslensk isbúð með
alþjóðlegu yflrbragðl
Alltaf ferskar ísnýjung-
ar, m.a.:
• íssamlokurúrný-
bökuðum súkkulaðl-
bltakökum.
• Ávaxtabar með 18
tegundum af ferskum
ávöxtum og hnetum.
• MJúkís úr vél með
JarðabeiJa-. banana-,
vanlllu-. plparmlntu-
eða súkkulaðlbragðl,
sett saman elns og þú
vllt.
íshOlun
Komiö og kynnist nýjum
meiriháttar hamborgara
og djúpsteiktum fiski.
Þess virði að bragða.
H.H.

Pizzastaður í Kringlunni.
Ljúffengar pizzur á staðn-
um eða til að taka með
heim.
Fyllt subbs,
bakaðar kartöflur
m/fyllingu
og salati.
0<1<ÍQQ
IOVEGIS.
QiöTFas
kKllJUIÆ
grodur
JARÐAR
A
'?':r
■

gw
Ægisgata
eftir John Steinbeck
Ein af bestu sögum höfundar,
þýdd af Karli ísfeld.
Gróður jarðar
eftir Knut Hamsun
Þremur árum eftir að Hamsun
sendi bókina frá sér hlaut hann
Nóbelsverðlaunin. Bókin er
þýdd af Helga Hjörvar.
Sjóarinn sem
hafið hafhaði
Nýr flokkur:
Öndveeis-
... HAFfÐi kiljur
hafnaði 1
Þrjú öndvegisverk
heimsbókmenntanna
nú í kiljuútgáfu.
eftir Yukio Mishima
Umdeildasta bók sem komið hefur út hjá Bókaklúbbi
AJmenna bókafélagsins fýrr og síðar. Þýðandi Haukur Ágústsson.