Morgunblaðið - 02.12.1987, Blaðsíða 38

I
38
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 2. DESEMBER 1987
Bretland:
Banna breytingar á
erfðum í glasafóstrum
St. Andrews. Frá Guðmundi Heiðari Frímannssyni, fréttaritara MorgTinblaðsins.
BRESKA ríkisstjórnin lagði í
siðustu viku fram lag’afrumvarp
um meðferð glasafóstra. Bannað
verður að breyta erfðum þeirra
nema að uppfylltum ströngum
skilyrðum. Sett verður á stofn
ráð, sem gefur út leyfi í fimm ár
í senn fyrir allri starfsemi á
þessu sviði. Leigumæður munu
hafa allan rétt til að halda þeim
börnum, sem þær hafa borið.
í greinargerð með frumvarpinu
segir, að eitt helsta áhyggjuefni
almennings varðandi hina nýju
tækni erfðaverkfræðinnar sé, að
búnir verði til menn eftir fyrirfram
gefínni forskrift. Lagafrumvörpin
banna það skilyrðislaust. Ef gera á
rannsóknir á fóstrum, verða rann-
sóknirnar að uppfylla fjögur skil-
yrði: Þær verða að miða að því að
bæta meðferð ófijósemi, bæta
þekkingu á erfðum sjúkdóma, upp-
götva litningagalla í fóstrinu áður
en því sé komið fyrir í leginu og
bæta getnaðarvamir.
Tvær tillögur eru um, hvort
heimila á slíkar rannsóknir. Önnur
kveður á um, að slíkar rannsóknir
verði bannaðar með öllu og þar með
lögbrot. Rökin fyrir þessu eru þau,
að fóstrinu beri allur sami réttur
og bami, og ósæmilegt sé því að
gera á því tilraunir. Hin tillagan
er, að þær verði heimilaðar í allt
að íjórtán daga eftir að eggið
frjóvgast. Rökin fyrir því eru þau,
að slíkar rannsóknir muni hafa
ómælda kosti í för með sér, geti
bætt meðferð erfðasjúkdóma og
bætt meðferð við ófrjósemi.’
Ríkisstjómin hefur ákveðið að
gefa þingmönnum frjálsar hendur
í atkvæðagreiðslum um þetta efni,
þar sem þetta sé samviskumál hvers
Átök í norska Hægriflokknum:
V araf ormannsefni
vill samstarf við
Framfáraf lokkinn
Osló, frá Jan Erik Laure, fréttaritara Morgunblaðsins.
Á aukalandsfundi norska Hægri-
flokksins í janúar verður Wenche
Frogn Sellæg kosin varaformað-
ur. Nú þegar hafa yfirlýsingar
hennar og baráttuaðf erðir valdið
fjaðrafoki. „Hægriflokkurinn
ætti frekar að leita til Fram-
faraflokksins um stjómarsam-
starf heldur en til Miðflokksins
og Kristilega þjóðarflokksins,"
segir Sellæg.
Þessi yfírlýsing Sellægs hefur
vakið kröftug viðbrögð hjá hinum
borgaraflokkunum tveimur: „Frogn
Sellæg er ekki í takt við veruleik-
ann. Bollaleggingar hennar og
niðurstöður eru á skjön við raun-
veruleikann," segir formaður
Miðflokksins, Johan J. Jacobsen.
„Athyglisverð yfírlýsing," segir
Kjell Magne Bondevik formaður
Kristilega þjóðarflokksins um orð
Sellægs, „Hægri flokkurinn verður
hið skjótasta að skýra afstöðu sína
til Frogns Sellæg.“
Jan P. Syse, verðandi formaður
Hægriflokksins þegar Rolf Presthus
lætur af embætti í janúar, er vark-
ár í ummælum sínum: „Mikilvæg-
asta niðurstaðan er sú að
Miðflokkurinn má ekki láta þrýsta
sér sífellt lengra yfír á vinstri væng-
inn og henni er ég fullkomlega
sammála".
Það var nú um helgina sem Sel-
læg lýsti því yfír að Hægriflokkur-
inn skyldi frekar starfa með
Framfaraflokknum en núverandi
samstarfsflokkum sínum. Áður hef-
ur hún verið í nauðvöm því hún
hrakti núverandi varaformann
flokksins, Kaci Kullmann Five, frá
völdum.Eftir harða kosningabar-
áttu stillti kjömefnd flokksins þeim
báðum upp sem hugsanlegum vara-
formönnum. En Five dró svo
framboð sitt til baka þrátt fyrir að
stór hluti flokksins vildi að hún
berðist til síðasta blóðdropa fyrir
sæti sínu í æðstu stjóm flokksins.
Einstaka frammámenn í flokknum
em nú famir að efast um að skiln-
ingur Sellægs á stjómmálum sé
viðeigandi.
og eins þingmanns og því ekki við-
eigandi að beita flokksaga.
I þessu lagafrumvarpi er gert ráð
fyrir, að sett verði á stofn ráð, sem
gefí út leyfí til rannsóknastofa og
banka, sem geyma fryst fóstur, og
allra annarra, sem starfa á þessu
sviði. Einungis þeir, sem hafa slík
leyfí, mega starfa. Nú starfar ráð,
sem komið var á fót fyrir tveimur
ámm að undirlagi rannsóknastofn-
ananna á þessu sviði, en það hefur
epgin völd til að framfylgja leyfís-
sviptingu.
Geymsla á frjóvguðum eggjum
verður háð samþykki eiganda eggs-
ins og sæðisins, og verða báðir
aðilar að samþykkja, ef koma á því
fyrir í legi, gera á því tilraunir eða
eitthvað annað. Bankinn má geyma
frjóvguð egg í fimm ár. Ýmis vand-
kvæði geta þó komið upp í þessu
sambandi. Hvað á að gera, ef ann-
ar aðilinn deyr á þessum fimm
ámm? Eða ef kona vill til dæmis
láta koma fyrir í legi sínu eggi, sem
frjóvgað er af sæði manns hennar,
sem er látinn?
í lagafmmvarpinu er einnig lagt
til, að samningar við leigumæður
hafí ekkert gildi fyrir dómstólum.
Ef hjón hafa gert samning við leigu-
móður um, að hún gangi með bam,
sem þau em líffræðilegir foreldrar
að, getur móðirin haldið baminu,
þegar hún hefur fætt það, ef henni
sýnist svo. Líffræðilegu foreldramir
geta ekki krafíst bamsins á þeim
forsendum, að um sé að ræða samn-
ingsrof.
Reuter
Hinsta sigling
Rainbow Warrior
Á myndinni má sjá Rainbow Warrior fyrrum flaggskip Grænfrið-
unga. Því sökktu franskir leyniþjónustumenn í höfninni í
Auckland á Nýja Sjálandi fyrir tveimur árum. Nú verður skipið
sent niður á sjávarbotn norður af Nýja Sjálandi. „Áður þjónaði
skipið því markmiði að vemda líf en nú mun það hýsa sjávar-
dýr,“ sagði einn skipverja I Auckland í gær.
Breska þingið:
Krefjast opinberra
gagna um Waldheim
St. Andrews. Frá Guðmundi Heiðari Frfmannssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
ERLENT
SAMKVÆMT skjölum hjá Sam-
einuðu þjóðunum yfirheyrði
Kurt Waldheim ofursti fanga 19
sinnum, áður en þeir vom af-
hentir SS-sveitunum, pyntaðir og
drepnir, að sögn Sunday Express
síðastliðinn sunnudag. Yfir 20
Bretar em taldir hafa látist með
þessum hætti. Þingmenn hafa
krafist þess, að bresk yfirvöld
geri skjöl um Waldheim opinber.
Michael Latham, þingmaður
íhaldsflokksins, hefur krafíst þess,
að Waldheim neiti þeim ásökunum,
sem koma fram í frétt Sunday
Express. Greville Janner, þingmað-
ur Verkamannaflokksins og form-
aður stríðsglæpanefndar breska
þingsins, hefur ákveðið að bera
fram fyrirspumir í þinginu, bæði
til utanríkisráðherrans og dóms-
málaráðherrans, vegna þessa máls.
Hann segir, að allur sannleikurinn
um Waldheim verði að koma í ljós.
„Við höfum skjöl um breska her-
menn, sem deild Waldheims yfír-
Sviss:
Eitraður ostur á haugana
VACHERIN Mont d’Or er indælis
ostur sem búinn er til á vetuma
i dölum Alpanna. Eða öllu heldur:
hann var búinn til fram til 19.
nóvember. Þá greip yfirmaður
heilbrigðismála f Vaud-kantónu f
Sviss, þar sem þúsund tonn eru
framleidd árlega, til sinna ráða.
Framleiðsla, sala og neysla ostsins
á almannafæri var bönnuð og allar
birgðir eyðilagðar. Aðrar kantónur í
Sviss fylgdu í kjölfarið og nú mega
sælkerar afskrifa einn af bragðbestu
ostum sem um getur.
Þetta byrjaði með því að skyndi-
lega fjölgaði tilfellum „listeriosis"
sem er lífshættulegur veirusjúk-
dómur. í Sviss er vitað um 111 tilfelli
sjúkdómsins undanfarin þrjú ár. Þar
af hafa 31 endað með dauða einkum
meðal áhættuhópa eins og aldraðra,
krabbameinssjúklinga og vanfærra
kvenna. Sameiginleg dauðaorsök
virðist vera neysla Vacherin-ostsins.
Örverufræðingar fundu veiruna,
ekki innan í sjálfum ostinum heldur
á skorpunni sem borðuð er vegna
viðarkennds bragðs síns. í sumar
voru eldhús ostagerðarmanna sótt-
hreinsuð vandlega og heilbrigðisyfír-
völd vöruðu við neyslu ostskorpunar.
En það kom fyrir ekki, ellefu ný sjúk-
dómstilfelli komu fram í haust þegar
menn tóku að gæða sér á Vacherin-
framleiðslu þessa árs.
Sjúkdómsins „listeriosis" gætir
víða. Annað hvort er hann að breið-
ast út eða að skýrt er frá fleiri
tilfellum en áður. I Bandaríkjunum
hefur sjúkdómurinn verið rakinn til
ká)s, gerilsneyddrar mjólkur og ný-
lega til mexíkansks osts sem varð
fimmtíu mönnum að bana. Einnig
hefur verið greint frá að „listeriosis"
herji á sauðfé í Bretlandi og nokkrum
austantjaldsríkjum. Frakkar sem
neyta allra þjóða mest af osti eru
orðnir órólegir vegna fregna af sjúk-
dómnum í Sviss. Þeir framleiða
raunar sinn eigin Vacherin-ost.
í Sviss þar sem mönnum er bæði
annt um frelsi sitt og líftóru hafa
deilur risið í kjölfar bannsins á ostin-
um. Hversu langt á ríkisvaldið að
ganga í því að banna framleiðslu
hættulegrar vöru? í þessu tiltekna
tilviki virðist áhættan fremur lítil auk
þess sem auðvelt er að sneiða hjá
henni með því að skera skorpuna af.
Jafnvel er rætt um að unnendur eða-
losta myndi hagsmunasamtök
málstað sínum til framdráttar.
(Heimild: The Economist)
heyrði og voru síðan sendir í
útrýmingarbúðir. Ríkisstjómin hef-
ur hins vegar neitað að gera þessi
skjöl opinber.“
Waldheim hefur neitað að vera
viðriðinn þá ráðstöfun, að gyðingar,
júgóslavar og Bretar vom sendir í
útrýmingarbúðir í Júgóslavíu og
Grikklandi á ámm síðari heims-
styrjaldarinnar. En að sögn Sunday
Express kemur fram í júgóslav-
neskum skjölum, að hann hafi verið
viðriðinn grimmdarverk nasista, og
upplýsingar frá bandarískum útgef-
endum Waldheims leiða í ljós, að
hann hefur viðurkennt að hafa þjón-
að í Þessalóníku í norðurhluta
Grikklands, þegar mikil herferð á
hendur gyðingum átti sér stað þar.
Robert Rhodes James, núverandi
þingmaður íhaldsflokksins og fyrr-
verandi starfsmaður Waldheims hjá
Sameinuðu þjóðunum, segir, að
þessar upplýsingar séu áfall fyrir
Waldheim. Hann hefur sjálfur sann-
færst um, að Waldheim eigi sér
nasíska fortíð. Hann segir, að Bret-
ar verði að halda Waldheim frá
landinu. Waldheim er bannað að
koma til Bandaríkjanna. Utanríkis-
ráðuneytið í London segir, að engar
fyrirætlanir séu uppi um að bjóða
Waldheim til landsins og ásakanir
á hendur honum séu ósannaðar.
Reuter
Svissneskir verkamenn henda
Vacherin-osti, sem bannaður var
á dögunum í Sviss eftir að í hon-
um fannst bakterían „listeria",
sem getur reynst lífhættuleg
mönnum. Talið er að osturinn
hafi orðið 31 manni að bana frá
því árið 1983.
Blaðamaður Sunday Express,
Charles Ashman, sagði í BBC-
útvarpinu um helgina: „Kurt
Waldheim var vissulega enginn
Mengele, Barbie eða Eichmann, en
á hinn bóginn hefði það aldrei kom-
ið til greina að afhenda neinum
þessara þriggja manna æðstu völd
hjá Sameinuðu þjóðunum."