Morgunblaðið - 02.12.1987, Blaðsíða 67
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 2. DESEMBER 1987
67
Guðrún J. Vigfúsdóttir
Allt sé þetta merkt fullu fanga-
marki eiganda.
8. gr.
Námsmeyjar borga það, sem þær
brjóta og skemma af áhöldum skól-
ans. Ef ekki verður upplýst hver
valdið hefír, borga allar í samein-
ingu.
9. gr.
Nemendur skulu vandlega gá að
eldi og ljósum svo enginn voði hljót-
ist af.
10. gr.
Enginn má geyma peninga í her-
bergjunum, heldur er þeim skylt
að koma þeim í banka, eða á annan
tryggan stað.
11. gr.
Nemendur mega ekki fara á
burtu úr skólanum nema með leyfí
forstöðukonu og ekki vera úti á
kvöldin eftir kl. 10 síðdegis, nema
til þess séu sérstakar ástæður.
12. gr.
Nemendur séu komnir á fætur
kl. 8 árdegis og fara að hátta kl.
10 síðdegis.
13. gr.
Húsmæður hafa eftirlit með allri
umgengni og sjá um reglu á svefn-
herbergjum sem annarsstaðar.
14. gr.
Inntökuskilyrði í skólann eru
þessi: Námsmeyjar séu minnst 16
ára að aldri, séu ekki haldnar af
neinum næmum sjúkdómi, sem geti
orðið hinum námsmeyjum skað-
vænn. Siðferði þeirra sé óspillt.
Starfshættir
Frá upphafí skólans fram til árs-
ins 1947 var skólatíminn 8 mánuðir
á ári sem skiptist í tvö 4ra mánaða
námskeið. Aðalkennslugreinar á
þessum tíma voru matreiðsla, hús-
stjóm og hannyrðir. Námstímanum
var skipt jafnt milli hússtjómar og
handavinnugreina. Ekki er vitað
með fullri vissu hvenær vefnaðar-
kennsla hófst, þó er vitað að
Hólmfríður Kristinsdóttir frá Núpi
kenndi vefnað 1927—1928, en sér-
stakur vefnaðarkennari var ekki
ráðinn fyrr en 1943.
Miklar breytingar hafa orðið á
handavinnukennslunni frá fyrstu
starfsárum skólans. Áður var aðal-
áherslan lögð á útsaum en eftir
1948 var höfuðáhersla lögð á að
kenna nemendum að sníða og
sauma allan algengan fatnað. Út-
saumurinn vék því fyrir fatasaumi
og varð að tómstundariðju.
Eítir að heimilispijónavélar
komu til sögunnar var kennt vél-
pijón samhliða vefnaðarkennslunni.
Hússtjómamámið breyttist ekki
mikið, nema tekið skal fram að all-
ar nýjungar vom jafnharðan teknar
upp. Helstu kennslugreinar utan
verklegrar kennslu vora þessar;
manneldisfræði, heilsufræði, bú-
reikningar, vefnaðarfræði, vefjar-
efnafræði, vörafræði, þvottur og
ræsting, íslenska og uppeldi bama.
Segja má að náms- og vinnutími
nemenda hafí verið nær samfelldur
frá því klukkan 7.45 á morgnana
og langt fram á kvöld. Dagurinn
byijaði með morgunsöng, sunginn
sálmur, þá var morgunmatur klukk-
an 8. Síðan bóklegir tímar til
klukkan 9.
Þá verkleg kennsla til kl. 3.30
að undanskildu klukkustundir mat-
arhléi. Þá var drakkið eftirmiðdags-
kaffí en bóknámstímar frá kl. 4—5
og útivist í eina klukkustund og
loks lestími til kvöldverðar sem var
kl. 7.
Tvö kvöld í viku vora handa-
vinnutímar frá kl. 8—10 en kvöld-
vaka eitt kvöld. Útivist var leyfð
önnur kvöld til kl. 11 eða 12. Af
og til vora gefín ballleyfí og var
útivist þá lengri. Svipaðir starfs-
Skemmtanir
Grísagildið var aðal skemmtun
.skólans. Nafnið er þannig komið til
að nemendur greiddu í sameiginleg-
an sjóð (sparigrís) fyrir hvem blett
sem þeir settu í borðdúka, mismun-
andi mikið eftir stærð blettanna.
Haldin var vegleg veisla fyrir þá
peninga sem söfnuðust í sjóðinn.
Upphaflega var aðeins konum boðið
á þessa samkomu, en seinna fengu
námsmeyjar að bjóða hver sínum
pilti. Piltar í bænum höfðu yfírleitt
nokkum áhuga á námsmeyjum
skólans, já það mikinn að þeir létu
ekkert aftra sér frá því að ná fund-
um þeirra eftir að allir vora gengnir
til náða og húsakynnum rammlega
læst með tvöfaldri læsingu. Pyrir
þessi skammarstrik sín lentu þeir á
„svörtum lista". Refsingin var sú
að þeir fengu ekki að koma á
Grísagildið og misstu þeir þar með
af einni aðal skemmtuninni sem
haldin var í bænum.
„Litlu jól“ vora ætíð haldin, kenn-
uram, skólanefnd og aðstandendum
nemenda boðið. Var þessi dagstund
sem hátíðlegust, sungnir jólasálm-
ar, lesið jólaguðspjall, borðaður
jólamatur og að lokum farið í jóla-
leiki. Eftir litlu jólin fóra námsmeyj-
ar að búa sig til heimferðar í jólafín.
Flestar fóru heim en oft kom fyrir
að erfitt reyndist að komast til af-
skekktra staða á þessum árstíma.
Héldu stúlkumar þá jólahátíðina í
skólanum í góðu yfírlæti.
í sex ár frá 1954—1960 kom út
jólablað undir stjóm og leiðsögn
þáverandi íslenskukennara Hólm-
fríðar Jónsdóttur. Ýmiskonar
framsamið efni var í blaðinu s.s.
ljóð og sögur, gaf þetta efni ekki
eftir samsvarandi efni úr öðram
skólum.
í páskaleyfum dvöldu stúlkumar
í skólanum, unnu handavinnu og
skemmtu sér þess á milli. Kirkju-
ferð var fastur viðburður.
Kvöldvökur vora haldnar einu
sinni í viku og sáu kennarár og
nemendur um þær til skiptis. Þær
stúlkur sem ekki vora að skemmta
sátu gjaman með handavinnuna
sína á meðan þær fylgdust með
skemmtiatriðunum. Eftir að Þor-
,björg tók við skólanum var farið í
skólaferðalag ávorin eftir að reglu-
legum skóia lauk.
Siglt inn Djúp með viðkomu í
Vigur, var eyjan oft eini græni
bletturinn í Djúpinu. Þar var ávallt
tekið vel á móti námsmeyjum, með
hlýjum hug og svignandi borðum
undan kræsingum. Stúlkunum
leyfður aðgangur að hinu viðkvæma
Sjá næstu síðu.
ISLENSKAR GETRAUNIR
iþróttamiðstööinni v/Sigtún • 104 Reykjavík- ísland ■ Simi 84590
14. leikvika - 28. nóvember
1987
Vinningsröð: XX1-21 1 - 2 2 1 - 1 2 X
1. vinningur, kr.1.302.880,32,- flyst yfflr á 15. leikvlku
þar sem engin röð kom fram meö 12 rétta
2. vinningur 11 röttir kr. 161.657,-
4023
225907
Kœrufrostur er til mánudagsins 21. desember 1987 kl. 12.00 á hádegi.
Fyrstu nemendumir í nýja skólanum.
lét af störfum vegna vanheilsu.
Árið 1941 gengu í gildi ný lög
um húsmæðraskóla í kaupstöðum
landsins, tók þá hið opinbera við
rekstrinum. Kvenfélagið Ósk hafði
rekið skólann í 22 ár með eigin
framlögum og með styrkjum úr
ríkissjóði og bæjarsjóði. Á þessum
tímamótum fór því fram mat á
framlagi Óskarkvenna til skólans
og var það metið á kr. 20.800 í
formi húsbúnaðar og áhalda til
kennslu.
Þar með lýkur þessu mikla braut-
ryðjendastaifí Óskarkvenna. En
afskiptum þeirra af málefnum skól-
ans er ekki þar með lokið, þær eiga
sína tvo fulltrúa í skólaneftid, jafn-
framt því sem þær vinna að velferð
skólans og veita honum stuðning á
ýmsan hátt.
Nýi skólinn
Frá árinu 1929 var skólinn í
leiguhúsnæði í Fjarðarstræti 24
(Salem). Má því með sanni segja
að þáttaskil urðu í sögu skólans
1948 er hann eignaðist nýbyggt hús
að Austurvegi 11. Forsaga þessa
máls var sú að snemma árs 1944
hófst í skólanefnd umræða um
byggingu fullkomins skólahúss. Það
var svo tilkynnt á fundi skólanefnd-
ar 4. maí 1945 að þann dag hefði •
fyrsta skóflustunga verið tekin fyr-
ir hinu nýja skólahúsi.
Fjárskortur tafði framkvæmdir
bg var þeim lokið á þremur áram.
Jafnan greiddist úr vandanum því
þingmaður kjördæmisins tók málið
í sínar hendur, fengust þá fjárveit-
ingar úr ríkissjóði. Bæjaiyfírvöld
ísafjarðar lögðu fram sinn skerf,
hafa þau ávallt sýnt málefnum skól-
ans velvilja.
Við vígsluhátíð skólahússins
þann 5. október 1948 flutti þáver-
andi forseti bæjarstjórar, Sigurður
Bjamason, ræðu. Kafli úr ræðu
hans fer hér á eftir.
„Ég hygg að það sé ekki of-
mælt, að þetta hús muni vera eitt
hið vandaðasta skólahús, sem byggt
hefur verið í þessu landi og þótt
víðar væri leitað. Frágangur þess
er frábær og lofar þar verkið meist-
arann, hinn vandvirka yfírsmið, Jón
H. Sigmundsson.
Kostnaðurinn við þessa byggingu
er í dag 2 milljónir 20 þúsund 382
krónur." Byggingarkostnaðurinn
átti þó eftir að hækka mikið, því
búa þurfti húsið húsgögnum, lögðu
Óskarkonur fram fé til þeirra mála.
Síðan afhenti varaformaður
skólanefndarinnar, frú Sigríður
Jónsdóttir, forstöðukonunni, frú
Þorbjörgu Bjamadóttur, skólann til
umsjónar.
Fyrsta reglugerð
skólans
Á skólanefndarfundi 20. nóvem-
Þorbjörg Bjarnadóttir frá Vigur.
Skólastjóri 1948-1986.
ber 1913 lögðu þær frú Camilla
Torfason og Fjóla Stefáns, for-
stöðukona, fram eftirfarandi reglu-
gerð, fyrir húsmæðraskólann, er
samþykkt var einróma:
1. gr.
Tilgangur skólans er að gera
ungar stúlkur að dugandi, sparsöm-
um húsmæðraefnum, auka þekk-
ingu þeirra og reynslu í störfum,
sem fyrir koma á almennu heimili.
2. gr.
I stjóm skólans em þijár konur,
sem Kvenfélagið Ósk kýs á hveijum
aðalfundi sínum. eina á hveiju ári.
Sömuleiðis kýs Ósk á hveijum aðal-
fundi tvær konur til þess að
endurskoða reikninga skólans.
3. gr.
Skólinn er heimavistarskóli, sem
starfar í 8 mánuði, frá 15. septem-
ber til 14. janúar, og frá 16. janúar
til 14. maí.
4- gr.
Kennslan er bæði bókleg og ve’rk-
leg. Verklega er kennt: Matreiðsla,
brauðgerð, meðferð sláturs, þvottur
og meðferð hans, ræstun herbergja
og saumar. Bóklega er kennt: Nær-
ingarefnafræði, hjúkranarfræði,
heilsufræði, reikningur og útreikn-
ingur á samsetningu fæðunnar.
5. gr.*
Hver nemandi borga 30 kr. á
mánuði fyrir kennslu, húsnæði,
fæði og þvott. Helmingur borgast
fyrirfram, hinn helmingurinn þegar
námskeiðið er hálfnað.
6. gr.
Öski nemendur hita í svefnher-
bergjunum, borga þeir hann sjálfir.
7. gr.
Nemendur hafa með sér tvo bóm-
ullarkjóla, þrjár hvítar svuntur,
þijár mislitar svuntur, þijá kappa,
tvo þvottaleppa, yfírsæng, fjögur
lök, tvo kodda, fjögur handklæði.
hættir héldust á meðan skólinn
starfaði með heimavist eða til 1983.
Þó varð að breyta fyrirkomulaginu
miðað við nemendafjölda þegar að-
sókn tók að dragast saman eftir
1970.
Segja má að frá því að skólinn
var stofnaður og fram til ársins
1970 hafí aðsókn verið góð og allt-
af fullur skóli að undanskildum
örfáum áram. Umsóknir um skóla-
vist á annað hundrað þegar aðeins
var rúm fyrir 36 nemendur í nýja
skólanum en fyrir 12 í þeim gamla.
Um 1700 nemendur hafa því
stundað nám í skólanum fram til
ársins 1983, en eftir það um 200
nemendur á namskeiðum árlega.