Morgunblaðið - 02.12.1987, Blaðsíða 55

I
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 2. DESEMBER 1987
55
svo að við missum arðinn af fyrir-
tækinu til útlanda. Þannig hefur
verið samið í skattamálum að út-
lendingar hirða allan ágóða en við
megum sitja uppi með skuldir vegna
orkufyrirtækja og slæma samninga
til svo margra ára að segja _má að
búið sé að afsala yfirráðum íslend-
inga yfir auðlindinni. Ég tel það
alveg ljóst, að erlend stóriðjufyrir-
tæki hafa engan áhuga á að reisa
hér verksmiðjur nema fá orkuna
mjög ódýrt langt undir því meðal-
verði sem kostar að framleiða hana.
Mér sýnist áð arðsemi orkunýtingar
vegna stóriðju sé svo léleg að hin
ódýra orka verði útlendingum og
ekki íslendingum auðlind.
Innlend fyrirtæki eru látin greiða
það orkuverð sem nemur fram-
leiðslukostnaði eða jafnvel hærra
til að greiða niður orkuverð til út-
lendinga. Það er því harla einkenni-
legt að á sama tíma þeysast
íslenskir ráðamenn um löndin til
að bjóða orku á útsölu og ódýrt
vinnuafl, til að laða hingað auð-
hringa sem síðan svífast einskis til
að kúga auma þjóð sem býr á hjara
veraldar.
Markmið stóriðjunnar
Á sama tíma og stjórnvöld telja
það skyldu sína að eltast við er-
lenda stóriðjufursta út um allan
heim er stórlega dregið úr fjárfest-
ingum til rannsókna og þróunar-
starfsemi. Menntun þjóðarinnar er
sú undirstaða sem framtíðin byggir
á. Rannsóknir eru mikilvægur hluti
þeirrar undirstöðu sem atvinnuupp-
bygging framtíðarinnar hvílir á.
Menningu okkar og sjálfstæði er
nú ógnað af erlendum áhrifum. Á
sama hátt er sjálfstæði okkar ógn-
að, ef við ætlum að byggja okkar
framtíð á erlendri þekkingu ein-
göngu. Þau rök hafa verið notuð
með erlendri stóriðju hér á landi
að við verðum að byggja á þeirri
þekkingu sem útlendingar búa yfir.
Útlendingamir eiga framleiðslu-
leyndarmál, sem við eigum að hafa
svo mikið gagn af. Það er eins og
það gleymist að við fáum aldrei
aðgang að þessum leyndarmálum
þeirra en megum borga offjár til
að fá að framleiða fyrir þá hráefni
til útflutnings. Innlendur iðnaður
nýtur því ekki á neinn hátt góðs
af vem erlendrar stóriðju á íslandi.
Auðvitað verðum við að afla okk-
laus og nýtur lítillar þjónustu á
heimili sínu? Er hann kvíðinn og
einangraður?
í öðru lagi þarf að gera sér
grein fyrir félagslegum aðstæðum
umsækjandans t.d. á hann veikan
maka, er hann einstaklingur án
bama, vina eða náinna ættingja,
em mikil veikindi í fjölskyldunni,
er um að ræða kvíða og einmana-
leika, öryggisleysi o.s.frv?
f þriðja lagfi er nauðsynlegt að
gera sér grein fyrir fjárhagslegum
aðstæðum umsækjanda. Býr hann
í dým húsnæði, greiðir hann háa
húsaleigu, þarf hann á fjárhagsað-
stoð að halda frá sveitarfélaginu,
er hann hættur allri launavinnu og
lifír aðeins á bótum frá almanna-
tryggingum o.s.frv?
Þegar neyðin er mikil í hús-
næðis- og vistunarmálum aldraðra
er nauðsynlegt að vega og meta
vandlega hverjir eiga fyrst og
fremst rétt á að komast í húsnæði
eða á vistdeildir. Nauðsynlegt er
að kanna eins marga þætti og
mögulegt er til þess að geta gert
sér grein fyrir heildaraðstöðu um-
sækjenda, heilsufari þeirra, félags-
legri og Qárhagslegri stöðu. Þegar
hins vegar um veika og lasburða
einstaklinga er að ræða sem þurfa
á mikilli þjónustu og aðhlynningu
að halda er það fyrst og fremst
heilsufar og aðstæður sem skipta
mestu máli.
Víða á Norðurlöndum hafa yfir-
völd tekið upp þá stefnu að hætta
að byggja dvalarheimili, en leggja
megináherslu á vemdaðar þjón-
ustulbúðir og hjúkmnarheimili
jafnframt því að leggja höfuðá-
herelu á að bæta og auka þjónustu
við þá sem búa á eigin heimilum.
Hvert stefnir hér á landi? Veltum
því nánar fyrir okkur á næstunni.
ur þekkingar m.a. erlendis eins og
við höfum alltaf gert, en íslenskar
rannsóknir og þróunarstarfsemi
verða að byggja á íslensku hugviti
og menntun. Þar er fólgin okkar
stæreta auðlind og hana eigum við
að virkja. Aðeins þannig getum við
þróað framleiðslu okkar og fullunn-
ið samkeppnishæfar vömr. Ég efast
um að við fáum nokkum tíma vald
yfir framleiðslunni ef við ætlum
okkur eingöngu að vera þiggjendur
þeirra brauðmola sem falla af borð-
um þeirra sem ráða yfir því valdi
sem þekkingin gefur þeim. Við
fáum aldrei að vera annað en vinnu-
dýr ef við afsölum okkur forræði í
eigin málum. Þetta er hættulegt
sjálfstæði þjóðarinnar.
Markmið stóriðjunnar virðist
vera að auka arðsemi peninga ein-
hverra sem ekki endilega em
fslendingar og þeir láta sér í léttu
rúmi ligja hvort landið mengast,
hvort byggð raskast eða félagsleg
og menningarleg röskun verði slík
að erfitt verður úr að bæta. í hátíð-
arræðum er hagnaðurinn mældur í
fullyrðingum um aukna þjóðar-
framleiðslu, en enginn spyr um það
hvort sú aukning kemur okkur eða
öðmm til góða.
Pjölbreyttara atvinnu-
líf og útflutningur
Þeir sem tala fjálglegast um
nauðsyn stóriðju segja gjaman að
ekki sé forsvaranlegt að byggja
allan okkar útflutning á sjávaraf-
urðum. Það er því einkennilegt að
nú virðist aðaláherela vera lögð á
að eltast við álfyrirtæki sem em
að hætta starfsemi í Evrópu. Enn
em öll eggin sett í sömu körfuna.
Það eykur því varla §ölbreytnina
ef nú á að reyna að fá hingað álver.
Aukinnar íjölbreytni í atvinnulíf-
inu verður fyrst og fremst að leita
í fullvinnslu sjávarafla og annars
iðnaðar sem byggir á íslensku hrá-
efni. Það er sorglegt til þess að
vita að enn er aðalútflutningur okk-
ar hráefni en ekki fullunnin vara.
Hvert á að stefna?
Ég hef nú rakið ýmis sjónarmið
að baki gagnrýni minni á erlenda
stóriðju á Islandi. Höfuðmarkmið
okkar er að hagnýta auðlindir
landsmanna þannig að þær nýtist
okkur. Þegar ég segi okkur þá á
ég við alla landsmenn. Við eigum
ekki að gefa úr landinu fossana
fremur en starfskrafta okkar.
Allar þjóðir telja eðlilegast og
farsælast að byggja atvinnulíf sitt
sem mest á eigin hráefnum. Stór-
iðjustefnan hefur gert það að
verkum að ekki hefur verið hugað
að öðmm iðnaði sem skyldi, iðnaði
sem okkur hentar betur, fellur bet-
ur að hinum dreifðu byggðum
landsins, tekur mið af fólkinu og
þörfum þess. Við emm fyrst og
fremst matvælaframleiðendur og
getum gert miklu meira á því sviði.
Við eigum að horfa til nýrra at-
vinnugreina sem taka mið af
framtíðinni og em í sátt við náttúm
landsins og fólkið sem það byggir.
Við eigum að miða virkjanaáætlan-
ir við það að efla innlenda atvinnu-
vegi sem byggja á íslensku hugviti
og þekkingu. Látum ekki telja okk-
ur trú um að bjargarleysi vofí yfir
ef við verðum 'ekki peð á taflborði
stóriðjufureta heimsins, stóriðju-
fureta sem em á ferð um heiminn
og eiga hvergi heima nema þar sem
auðurinn er.
Höfundur er þingkona Kvennalist-
ana. — Greinin er erindi fiutt á
ráðstefnu Verkfræðingaféiaga ía-
landa.
frKfifrtfeí
í Kaupmannahöfn
FÆST
í BLAÐASÖLUNNI
ÁJÁRNBRAUTA-
STÖOINNI,
KASTRUPFLUGVELLI
OG Á RÁÐHÚSTORGI
Vinnuborð
og vagnar
Iðnaðarborð, öllsterkog
stillanleg. Með og án hjóla. Hafðu
hvern hlut við hendina, það léttir
vinnunaogsparartímann.
Leitiö upplýsinga.
UMBOÐS- OG HEILDVERSL UN
BILDSHÖFDA W SlMI: 67 24 44
Enn ergott verslunarhúsnæöi til leigu.
Verstunarhúsið
Gerðubergi í
Nýglæsileg verslunarmiðstöð í efra Breiðholti.
Á liölega 1600 m2 gólffleti á þremur
hæðum verður góð aðstaða til
margháttaðrar þjónustu í framtíðar-
kjama efra Breiðholtshverfisins.
Nú þegar er húsnæði ráðstafað fyrir
raftækjaverslun, hljómplötuverslun,
myndbandaleigu, bóka- og ritfanga-
verslun, ísbúð, kaffistofu og snyrti-
vöruverslun.
Leitaöu nánari upplýsinga.
Enn er húsnæði óráðstafað á öllum
hæðum sem gæti hentað mjög vel
fyrirtd. blóma- og gjafavöruverslun,
leikfangaverslun, skóverslun,
hárgreiðslu-, snyrti- og tannlækna-
stofur, sportvöruverslun o.fl. o.fl.
verslunarIEhúsið sf

GERÐUBERG11 -SÍMAR 82130 - 75800-H.: 77772
Sérsaumaðir loðfeldir eru okkar stolt.
a
1
Opið alla laugardaga 10:00 - 14:00. Greiðslukort - afborganir.
EGGERT
feldskert
Efst ó Skóluvörðuslignuni. siini II121.