Morgunblaðið - 04.03.1988, Síða 55

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 4. MARZ 1988
FRIÐHELGI FORNARLAMBA
KYNFERÐISAFBROTA
Til Velvakanda.
Umræða um kynferðisafbrot og
sifjaspell meðal íslendinga hefur
tekið á sig nýja mynd, nú á síðustu
misserum og margt bendir til að
augu okkar séu að opnast fyrir
þeirri staðreynd að atburðir af þess-
um toga eru ekki eitthvað úti í
stóra, vonda, útlenska heiminum
eða í bíó. Er það vel. En þegar svo
viðkvæm mál eru til umfjöllunar
verðum við að gera þá kröfu að
farið sé með gát; virðing fyrir ein-
staklingum og tilfinningum þeirra
sitji í fyrrúmi, hvað svo sem frétta-
mennsku og annarri opinberri um-
fjöllun kann að líða.
„Nú, já,“ kann einhver að hugsa,
„á nú að fara að bera blak af þeim
sem misnota börn kynferðislega. Ja,
svei.“ — Nei, hvorki vil ég né tel
rétt að fara út í þann harmleik, sem
liggur að baki slíkra atburða, jafnt
fyrir þolanda sem geranda, né held-
ur að fjölyrða um þau holundarsár,
sem kynferðislegt ofbeldi veldur
öllum þeim sem slíkum málum
tengjast. En mig langar að vekja
athygli á nokkru, sem ugglaust
hefur vakið fleiri en mig til um-
hugsunar.
Þegar dómar eru kveðnir upp
yfir þeim, sem fremja kynferðisaf-
brot í einni eða annarri mynd, er
næsta algengt að nafn og búseta
fylgi með í fréttum fjölmiðla. Skoð-
anir fólks eru skiptar um hvort
nafnbirting eigi rétt á sér eða sé
jafnvel nauðsynlegt og víti til vam-
aðar. Ég hefí ekki miklar áhyggjur
af þeirri umræðu, þó ég sé ekki
laus við að finna oft inn á, að að
baki búi hefndarþorsti og löngum
til að niðurlægja afbrotamanninn,
frekar en nokkuð annað. Sneri
málið beinlínis að mér sem móður
yrði ég ugglaust hamslaus af sorg
og hatri. En og það er stórt EN —
ég vil vekja athygli fréttamanna og
annarra, sem um þessi mál fjalla á
því, að þegar birt er eins og gerðist
ekki alls fyrir löngu, nafn brota-
manns, búsetuhérað, bamsins, sem
er fómarlamb og kyn þess, þá er
verið að auka og dýpka sársauka
bamsins. Í fámenni íslenska kunn-
ingjasamfélagsins er ekki erfitt að
geta sér til um, hvaða bam á í hlut,
út frá þessum upplýsingum. Vart
er hægt að hugsa sér viðbjóðslegra
og sárara veganesti en það að bú-
ast stöðugt við hvísli, augnagotum,
jafnvel athugasemdum og niður-
lægingu félaganna og annarra sam-
ferðamanna. Nú eða þá yfirdrifinni
elskusemi og nærgætni, sem segja
skýru máli: „Ég veit í hverju þú
lentir." Nóg er nú samt og óvíst
að nokkurn tíma grói um heilt.
Einstaklingar, sem verða á ein-
hvem hátt fórnarlömb kynferðis-
legra misnotkunar, eiga rétt á nafn-
leynd, skjóli og hlýju til að vinna
sem best úr sársaukafullri reynslu
sinni. Ef við í virðingarlausri frétta-
gleði neitum þeim um slíkt skjól og
aðhlynningu, gemmst við að hluta
samsek um að leggja líf þeirra í
rúst. Viljum við sjá bamið okkur í
þessum sporam, á leikvellium, í
Til Velvakanda.
Þegar grænfriðungakonan á Ak-
ureyri vitnaði er Fljótamennirnir
höfðu hröð handtök og felldu bjarn-
dýrið, þá hló ég og hugsað til afa
míns og fleiri á hans aldri. Hún
sagðist vera svo mikill Grænfrið-
ungur að þetta hefði verið hreint
voðaverk. Þá mundi ég eftir skop-
sögum sem gengu í mínu ungdæmi
um fólk sem var að vitna á Frelsis-
herssamkomum fyrir og eftir alda-
mót, og þær vora eins vel sóttar
og skemmtanir nú á dögum. Það
er regin munur á þessu trúaða fólki
og svo Grænfriðungum, því annars
vegar var fólk að vitna um sína
kristnu trú, og gerði engum mein,
en Grænfriðungar vilja leggja í
auðn mannlífið á norðurheimskaut-
inu. Hvaða munur var á lífsháttum
Grænlendinga og okkar Islendinga
fyrr á öldum? Elduðu þær ekki sama
matinn, hún Hallveig Fróðadóttir
og sú grænlenska, nema Hallveig
hafði stundum svínasteik en hin
hreindýrasteik. Þegar kólna tók hér
á landi og dró úr samgöngum, þá
leysti þjóðin húsnæðisvandræði sín
á svipaðan hátt og eskimóamir.
Þjóðin byggði sér hús úr torfi og
gtjóti en Grænlendingamir gengu
í fötum úr selskinni og byggðu sér
snjóhús, og báðar þjóðimar lifðu.
Ofsatrúar-Grænfriðungamir vilja
kanna selveiðar og hveiju eiga eski-
móamir að klæðast og hvað eiga
þeir að borða þegar selurinn er
skólanum, í afmælisboði hjá vinun-
um?
Mín tillaga er einföld. Sé dómur
kveðinn upp yfir kynferðisafbrota-
manni, sem hefur framið brotið inni
á heimili sínu eða gagnvart sínum
nánustu, skal umfram allt búa svo
um hnúta að ekki sé hveiju manns-
bami ljóst hvaða bam eða ungling-
ur á í hlut. Vemdun þeirra verður
að sitjaí fyrirrúmi, hvað sem það
kostar. Já, þið sem viljið nöfn og
líka myndir af afbrotamönnunum í
alla ijölmiðla, jafnvel þó það leiði
til þess að brotamaðurinn sleppi ögn
auðveldar. Börnin okkar skipta
meira máli en hann.
Helga Ágústsdóttir
búinn að eyðileggja þorskinn svo
að hann er orðinn óseljanlegur
vegna hringorma. Besta er við sögu
Grænfriðunga, að ef þessum sam-
tökum er veitt einhver mótspyma,
þá grípa þeir til hernaðaraðgerða
eins og hér gerðist. Þessi sértrúar-
flokkur segir vísindum og þar með
heilbrigðri skynsemi stríð á hendur.
Og svo segjast þeir beijast fyrir
betra lífi á jörðinni. Hvað á þetta
fyrirbrigði lengi að lifa?
Húsmóðir
Skrif ið eða hringið til
Velvakanda
Velvakandi hvetur lesendur til
að skrifa þættinum um hvaðeina,
sem hugur þeirra stendur til — eða
hringja milli kl. 10 og 12, mánu-
daga til föstudaga, ef þeir koma
því ekki við að skrifa. Meðal efnis,
sem vel er þegið, eru ábendingar
og orðaskiptingar, fyrirspumir og
frásagnir, auk pistla og stuttra
greina. Bréf þurfa ekki að vera
vélrituð, en nöfn, nafnnúmer og
heimilisföng verða að fylgja öllu
eftii til þáttarins, þó að höfundur
óski nafnleyndar.
Sérstaklega þykir ástæða til að
beina því til lesenda blaðsins utan
höfuðborgarsvæðisins, að þeir láti
sinn hlut ekki eftir liggja hér í
dálkunum.
Ofsatrú og öfgahópar
5.V
Patrick Siiskind
ILMURINN - Saga af morðingja
„Þessi saga hins viðbjóðslega snillings er sögð á hráan,
myndauðugan og grimmilegan hátt. Efni hennar er
andstyggilegt í sjálfu sér. En vegna þess hvílíkum
listatökum höfundur grípur það og heldur allt til
síðustu orða hlýtur þessi bók að teljast til meiri háttar
bókmenntaviðburða. “
MORGUNBLAÐIÐ / Jóhanna Kristjónsdóttir
„Þessi litríka og lyktsterka saga, hlaðin táknum tímans
og mögnuð lævísri spennu, er sögð í klassískri epískri
frásögn af næmum sögumanni sem smýgur inn í allt
Og alla.“ HELGARPÓSTURINN / Sigurður Hróarsson
„...skulu menn ekki halda að Patrick Siiskind hafi
barasta skrifað útsmoginn reyfara - hér hangir miklu
fleira á spýtunni.“ ÞJÓÐVILJINN / Árni Bergmann
Á BESTA ALDRI
3. prentun komin út
„...hvaða læknir sem er gæti
verið stoltur af að hafa skrifað
slíka bók. Hún er það nákvæm
fræðilega séð, en líka full af
skilningi, mannlegri hlýju og
uppörvun. Hún á erindi við
allar konur, líka þær yngri ...
heiti bókarinnar hittir beint í
mark.“ MORGUNBLAÐIÐ
Katrm Fjeldsted
Guðbergur Bergsson
TÓMAS JÓNSSON
METSÖLUBÓK
2. kiljuprentun komin út
„Kraumandi seiðketill þar sem
nýtt efni, nýr stíll kann að vera
á seyði. Fátt er líklegra en að
sagan verði þegar frá líður talin
tímaskiptaverk í bókmennta-
heiminum: Fyrsta virkilega
nútímasagan á íslensku.“
Ólafur Jónsson

FORLAGIÐ
FRAKKASTÍG 6A. S.91-25188