Morgunblaðið - 22.03.1988, Blaðsíða 39

Morgunblaðið - 22.03.1988, Blaðsíða 39
38 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 22. MARZ 1988 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 22. MARZ 1988 39 Útgefandi Framkvæmdastjóri Ritstjórar Aðstoðarritstjóri Fulltrúar ritstjóra Fréttastjórar Auglýsingastjóri Árvakur, Reykjavík Haraldur Sveinsson. Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Björn Bjarnason. Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson, ÁrniJörgensen. Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson. Baldvin Jónsson. Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033. Áskriftargjald 700 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 60 kr. eintakið. Batnandi horfur Igærmorgun var stigið stórt spor áleiðis til friðar í íslenzkum þjóðarbúskap 1988. Þá náðust samningar milli iðn- verkafólks og verzlunarfólks — sautján þúsund launþega — og viðsemjenda þeirra, með venju- legum fyrirvara um samþykki félagsfunda. Áður höfðu ýmis stór og stefnumarkandi félög gengið frá samningum. Þeirra á meðal Dagsbrún í Reykjavík og Hlíf í Hafnarfírði. Að ógleymdum verkalýðsfélögum á Vestfjörðum, sem raunar brutu ís að þeirri þjóðarsátt sem nú sýnist í burðarliðnum. Að samningum við iðnverka- fólk og verzlunarfólk gerðum ætti að vera von til að áþekkir samningar takizt við önnur verkalýðsfélög, sem nú eiga í viðræðum við vinnuveitendur. Samningurinn gerir ráð fyrir að laun hækki um 14,3% til 15,55% á samningstímanum, sem er til 10. apríl 1989. Við undirskrift samninga hækka laun um rúmar tvö þúsund krónur, en áfangahækkanir koma sfðar til, 3,25% 1. júní, 2,5% 1. september, 1,5% 1. des- ember og 1,25% þann 1. marz 1989. Þá er samið um sérstaka desemberuppbót og yfírvinnu- taxti verður einn. Einnig eru ný ákvæði um veikindadaga, verkmenntanámskeið og önnur atriði. Þessir samningar eru gerðir við erfíðar horfur í þjóðarbú- skapnum. í fyrsta lagi er gert ráð fyrir að framleiðsla sjávar- vöru til útflutnings, sem óx um 6% 1987, dragizt saman um 0,5% 1988. í annan stað standa spár til 2% lakari viðskiptakjara að meðaltali 1988 í vöruvið- skiptum við umheiminn en 1987. í þriðja lagi horfír enn til vaxandi viðskiptahalla. Við- skiptahalli þjóðarinnar út á við nam um 5000 milljónum króna á liðnu ári. Spár Þjóðhagsstofn- unar standa til rúmlega 11.000 m.kr. viðskiptahalla 1988. Við- skiptahalli mælir eyðslu út á við umfram tekjur og þjmgir erlendar skuldir þjóðarinnar. Þá jók það á vanda við samn- ingsgerð að ýmsar þýðingar- miklar útflutningsgreinar glíma við alvarlegan rekstrarhalla. Þær hafa sætt innlendum kostnaðarhækkunum síðastlið- in misseri langt umfram verð- þróun á mörkuðum erlendis. Þær geta ekki velt kostnaðar- hækkunum yfír í verðlag, eins og gerzt hefur þegar fram- leiðsla og einkum þjónusta fyrir innlendan markað á í hlut. Þvert á móti hafa þær í sumum tilfellum þurft að grípa til verð- lækkana, til að mæta sam- keppni frá öðrum fískveiðiþjóð- um. Þjóðhagsstofnun spáði á dögunum 16% verðbólgu frá upphafí til loka árs 1988, mjðað við að kjarasamningar VSÍ og VMSÍ yrðu fordæmi annarra kjarasamninga og að meðal- gengi krónunnar haldizt óbreytt til ársloka. Þeir samningar, sem iðnverkafólk og verzlunarfólk hafa gert, eru lítið eitt ofan þessara marka. Mestu varðar hinsvegar að þær launahækk- anir, sem um ræðir, gangi ekki upp allan launastigann, eins og oft hefur gerzt, og endi í al- mennum verðlagshækkunum. Það er of snemmt að spá í efnahagsleg áhrif gerðra kjara- samninga, sem líkur standa til að verði stefnumarkandi fyrir þetta ár. Þeir verða þó fyrirsjá- anlega erfíðir fyrir atvinnufyr- irtæki, sem standa frammi fyrir samdrætti. Þeim fylgir og nokkur verbólguhættu. í þeim efnum er mikilvægt að stjóm- völd stigi á tiltæka hemla, án þess að hverfa frá þeirri frjáls- ræðisstefnu í atvinnu- og við- skiptalífí, sem fært hefur sam- félag okkar nær öðrum velferð- arríkjum. Þessir samningar hafa einnig jákvæðar hliðar, bæði frá sjón- arhóli þeirra, sem nú rétta hlut sinn, sejn og frá sjónarmiði heildarinnar. Þeir hafa mikla almenna þýðingu. Þeir eru stefnumarkandi. Með þeim er stigið mikilvægt skref til þess að tryggja vinnufrið í landinu fram á næsta ár. Þrátt fyrir verðbólguhættur, sem rangt er að loka augum fyrir, gefa þeir nokkurt svigrúm til vama. Og það er mjög mikilvægt, bæði fyrir almenning og atvinnuvegi, að það takizt að ná verðbólgu hér á landi niður á sama stig og í helztu viðskipta- og sam- keppnisríkjum okkar. Aðeins með þeim hætti getum við tryggt rekstrar- og samkeppn- isstöðu íslenzkra atvinnuvega; skapað þeim skilyrði til að þró- ast og eflast, meðal annars til að rísa undir batnandi kjörum landsmanna. Dýrmæt — og stundum dýrkeypt — reynsla stendur og til þess, að kaup- hækkanir reynast því aðeins kjarabætur að verðbólgan vaxi ekki yfir þær. Clive Archer frá háskólanum í Aberdeen: Sovétmenn vilja losa um tengsl Norður- landa ogNATOrada SOVÉTMENN hafa áttað sig á þvi, að i flotastefnu Bandarikja- manna felst nú, að bandarískum herskipum er ætlað að sækja eins norðarlega og unnt er á hættu- tímum. Helst vUdu Sovétmenn auðvitað, að bandaríski flotinn héldi sig fyrir sunnan ísland, svo að þeir gætu sjálfir athafnað sig fyrir norðan ísland og á Noregs- hafi eins og þeim hentaði. Sovét- menn hafa jafnframt áttað sig á því að nýjar áherslur í flota- stefnu Bandaríkjanna á norður- slóðum mælast ekki jafn vel fyr- ir hjá öllum í Noregi, svo að ilmmi sé tekið. Það kemur sér vel fyrir sovésk stjórnvöld að ýta undir óánægju og tortryggni í garð Bandaríkjamanna. Þau vilja gjarnan reka fleyg á milli Norð- urlanda og NATO. Meðal annars í þessu Ijósi ber að skoða Múrm- ansk-tillögur Mikhaíls Gorba- tsjovs, Sovétleiðtoga, frá 1. okt- óber sl, sagði Clive Archer, kenn- ari í alþjóðamálum og forstöðu- maður Rannsóknastofnunar i vamarmálum við háskólann i Aberdeen í erindi, sem hann flutti á fundi Samtaka um vest- ræna samvinnu og Varðbergs sl. laugardag. Á hinn bóginn taldi ræðumaður, að af hálfu Atlants- hafsbandalagsins hefðu menn sýnt þessum tillögum of litinn áhuga og verið of svifaseinir að svara þeim. Erindi sitt nefndi Clive Árchen Vamir á Norður-Atlantshafí og við- brögð vestrænna þjóða við Múrm- ansk-ræðu Gorbatsjovs. Minnti Arc- her á, að í ræðu sinni 1. október 1987 hefði Gorbatsjov rætt um ýmis sameiginlég vandamál á norð- urhveli jarðar. Sovéski leiðtoginn fór jákvæðum orðum um aðild Nor- egs og Danmerkur að NATO, þar sem hvorugt ríkið heimilaði erlend- ar herstöðvar eða kjamorkuvopn innan landamæra sinna á friðartím- um. Á hinn bóginn gagnrýndi hann „ískaldan gust af heimskauta- stefnu" Pentagons og hinn gífur- lega fjölda kjamorkuvopna um borð í kafbátum og herskipum. Gorba- tsjov sagðist óttast stýriflaugar í flugvélum og skipum eftir að samið hefði verið um upprætingu meðal- drægu eldflauganna á landi. Sovét- menn vildu að norðurheimskautið yrði friðarsvæði og lagði sovéski leiðtoginn til að ríki ræddu um sam- drátt í hemaðarlegri starfsemi á norðurslóðum. Lagði hann fram sex tillögur, tvær um öryggismál og fjórar um nýtingu auðlinda og um- hverfísmál. Kjarnorkuvopnalaust svæði á Norðurlöndum Gorbatsjov ítrekaði tillöguna um kjamorkuvopnalaust svæði á Norð- urlöndunum. Archer minnti á, að hún hefði fyrst verið kynnt af Búlg- anin, forsætisráðherra Sovétríkj- anna, á árinu 1958. í ræðu sinni gerði Gorbatsjov tvö tilboð innan ramma tillögunnar um kjamorku- vopnalaust svæði. í fyrsta lagi sagði hann að Sovétmenn myndu með einum eða öðmm hætti ábyrgjast kjamorkuvopnaleysið. í öðru lagi sagði hann, að Sovétmenn væm tilbúnir til þess að ræða við fulltrúa Norðurlanda um vandamál tengd svæðishugmyndinni. Hann sagði, að Sovétmenn kjmnu að fjarlægja kjamorku-eldflaugabáta sína frá Eystrasalti og þeir hefðu auk þess fíarlægt meðaldrægar eldflaugar frá Kóla-skaga (líklega SS-5) og flestar eldflaugar sínar á Len- ingrad-herstjómarsvæðinu. Þá hefðu ýmsar skammdrægar flaugar verið fíarlægðar og hömlur settar á heræfingar nálægt landamærum Skandinavíu. Clive Archer sagði að tilboð Gorbatsjovs um ábyrgð væri eins og tvíeggjað sverð. Það væri unnt að skilja það sem boð um „nei- kvæða ábjrrgð", það er loforð um að beita ekki kjamorkuvopnum gegn löndum á svæðinu. En það gæti einnig þýtt, að Sovétmenn vildu geta gengið úr skugga um, að staðið væri við ákvæði samnings- ins, það er að Sovétríkin og önnur kjamorkuveldi hefðu rétt til eftirlits í löndunum. Slík tilhögun yrði í andstöðu við grundvallaratriði nor- rænnar öiyggisstefnu síðan 1949, en hún hefði miðað að því að halda afskiptum risaveldanna innan Norðurlanda í lágmarki. Um fækkun í herafla Sovétríkj- anna sagði Archer, að ekki mætti giejrma því, að á Kóla-skaga við landamærí Noregs, Svíþjóðar og Finnlands væri öflugasta víghreiður veraldar. Þótt heraflanum þar væri ætlað hiutverk gegn Vesturlöndum í heild, mjmdi þeim hersveitum, sem ættu að verja víghreiðrið, verða beitt gegn Norðurlöndunum. Þær ráðstafanir sem Gorbatsjov nefndi breyttu litlu í þessu efni. SS-5 flaugamar væru gamlar og úreltar. Eldflaugakafbátamir á Eystrasalti væru 6 af Golf-gerð, nokkram þeirra hefði þegar verið lagt vegna úreldingar. Eins og málum er nú háttað leyf- ir ekkert Norðurlandanna kjam- orkuvopn innan landamæra sinna á friðartímum, sagði Archer. í þessu felst að þau kunna að veita leyfi fyrir vopnunum á hættu- eða ófrið- artímum í samræmi við þá stefnu NATO, sem kennd er við sveigjan- leg viðbrögð, og byggist meðal ann- ars á því, að beita kjamorkuvopnum að fyrra bragði, ef ráðist er á NATO-ríkin. Þessi vamarstefna á að fæla óvininn frá því að gera árás með venjulegum vopnum, á meðan hefðbundinn herafli NATO dugar ekki til þess að halda óvinin- um í skefjum. Ottast þeir sem semja vamaráætlanir NATO, að aðild ein- hverra NATO-ríkja að kjamorku- vopnalausu svæði auki líkur á stjnj- öld með venjulegum vopnum. Áuk þess fínnst NATO-ríkjum að óheppilegt sé að banna einstakar gerðir vopna við allar aðstæður á einhveiju svæði innan NATO, þegar unnið er að því að ná samningum um takmörkun vígbúnaðar og aukið traust milli rílga í allri Evrópu. Takmörkun flotaumsvifa Gorbatsjov lagði til að flotaum- svif á norðurslóðum yrðu takmörk- uð og fulltrúar frá NATO og Var- sjárbandalaginu ræddust við um að ferðum herskipa um Eystrasalt, Noðursjó, Noregshaf og Græn- landshaf yrði fækkað. Þá taldi hann heppilegt að dregið jrrði úr gagnkaf- bátaaðgerðum á þessum slóðum, tilkynnt jrrði um meiriháttar flota- æfíngar og eftirlitsmenn fengju að vera við slíkar æfingar. Þá taldi hann æskilegt að ferðir herskipa jrrðu bannaðar á umsömdum svæð- um, svo sem á alþjóðlegum sundum og mikilvægum siglingaleiðum. Lagði hann til að þau ríki, sem hlut ættu að máli, sendu fulltrúa til ráð- stefíiu í Leníngrad. Clive Archer taldi þessar tillögur Gorbatsjovs ekki beinlínis aðlaðandi fyrir ríki, sem ættu mikið undir sigl- ingum svo sem Bandaríkin og Bret- land. Stefíia NATO væri að halda uppi frjálsum siglingum á heims- höfunum og ekki síst á Norður- Atlantshafí, sem tengdi banda- lagsríkin saman. Gorbatsjov hefði lagt til takmarkanir á tveimur höf- um á svæði Vesturlanda, Græn- landshafi og Noregshafi, og einu, sem væri bæði á svæði NATO og Varsjárbandalagsins, Eystrasalt- inu. Hins vegar hefði hann ekki minnst einu orði á Barentshaf, þar sem væri helsta athafnasvæði sov- éskra skipa á Kóla-skaga, eða Heimskautahafíð. Hvað vakir fyrir Sovétmönnum? Eftir að hafa drepið á tillögur Gorbatsjovs um nýtingu auðlinda, vísindalega samvinnu, umhverfís- vemd og siglingu skipa norðaust- ur-Ieiðina, ræddi Clive Archer hvaða ástæður lægju að baki ræðu Gorbatsjovs. Hann sagði, að uppi væra tvö sjónarmið um þær. Sumir teldu að hér væri um leik- fléttu Sovétmanna að ræða, sem miðaði að því að losa um tengsl Norðurlanda við önnur vestræn ríki. Markmiðið væri að gera þau háðari Sovétrfkjunum og sérstaklega að veikja aðild íslands, Danmerkur og Noregs að NATO. Rökin fyrir þess- ari skoðun væra meðal annars þau, að með aðild að kjamorkvopnalausu svæði og samkomulagi um tak- mörkun flotaumsvifa væri skorið á sérstök tengsl við Bandaríkin og Bretland samhliða því, sem Sovét- menn fengju rétt til að hlutast til um öiyggismál þessara ríkja. Auk þess væra tillögumar um nýtingu auðlinda þess eðlis, að þar hlytu Sovétríkin í krafti stærðar sinnar að geta sett minni ríkjum stólinn fyrir dymar. Næðu hugmyndir Sov- étmanna fram yrði Kóla-skaginn enn sem fyrr öflugasta víghreiður veraldar og sovéski norðurflotinn hefði undirtökin á norðurslóðum. Aðrir teldu að Múrmansk-ræðan væri til marks um nýja hemaðar- steftiu Sovétmanna á norðurslóð- um. Stefnu sem mótuð hefði verið á grandvelli hugmynda Gorbatsjovs um perestrojku (umbætur) og glasnost (upplýsingamiðlun). Mark- miðið væri að nýta auðlindir á svæð- inu og auk þess að draga þar úr spennu samhliða því sem ráðstafan- ir yrðu gerðar til að minnka hætt- una af flotastefnu Bandaríkjanna. Rökin fyrir þessari skoðun væru meðal annars þau, að unnið hefði verið að mótun stefnunnar í ræð- unni um nokkurt skeið. Meginefni hennar væri í raun eðlilegt fram- hald af fyrri umræðum um þessi mál. Sovétmenn hefðu nú miklar áhyggjur af umhverfisvemd og á nýlegri ráðstefnu um mengun á Clive Archer flytur erindi sitt á fundi Samtaka um vestræna sam- vinnu og Varðbergs. Kóla-skaga hefðu sovéskir sérfræð- ingar látið í ljós miklar áhyggjur jrfír þróun mála í því efni. Þá þyrftu Sovétmenn nú að taka ákvarðanir, ef þeir ætluðu að hefja olíuvinnslu í Barentshafí eftir 20 ár. Það jrðu þau að gera til að koma í veg fyrir orkuskort. Archer taldi eðlilegt að líta þann- ig á, að bæði þessi sjónarmið ættu við rök að styðjast. Allir þessir þættir hlytu að hafa komið til álita, þegar tillögumar í Múrmansk-ræðu Gorbatsjovs vora mótaðar. Viðbrögð Vesturlanda Clive Archer sagðist hafa orðið fyrir vonbrigðum jrfir því, hve NATO hefði sýnt lítinn áhuga á þessum tillögum Gorbatsjovs, ekki aðeins vegna þess hvað sovéski leið- toginn hefði sagt heldur einnig vegna þess að ástæðulaust væri að láta Sovétmönnum eftir framkvæð- ið. En í stuttu máli mætti segja, að Bandaríkjamenn, Bretar, Evr- ópubandalagið og Atlantshafs- bandalagið hefðu bragðist neikvætt við tillögum Gorbatsjovs. Á Norð- urlöndum hefðu menn sýnt meiri varkámi í viðbrögðum sínum. Mesta athygli hefði ræðan vakið í Noregi. Hefði Gro Harlem Brandtland, for- sætisráðherra, fagnað ýmsu í ræðu Gorbatsjovs. í janúar 1988 hefði svo Nikolaj Ryzhkov, forsætisráðherra Sov- étríkjanna, heimsótt Svíþjóð og Noreg. í Svíþjóð hefði hann samið um skiptingu yfírráða við Gotland á Eystrasalti. Hefðu Norðmenn þá aiið með sér góðar vonir um að Ryzhkov myndi semja um lausn deilunnar um jrfirráð á Barents- hafi, þegar hann kæmi til Ósló. Annað hafi hins vegar orðið upp á teningnum, því að Ryzhkov bauð ekki annað en sameiginlega stjóm á „gráa svæðinu" og samnýtingu auðlinda þar, sem Norðmenn gætu alls ekki samþykkt. Þetta vakti mikil vonbrigði í Noregi og síðan hafa Norðmenn verið neikvæðari en áður í afstöðu sinni til tillagna Gorbatsjovs en Ryzhkov áréttaði hemaðarlegan þátt þeirra á meðan hann var í Ósló. í hugmyndum Ryzhkovs fólst þetta meðaJ annars: 1) Aðeins einu sinni annað hvert ár verði efnt til flota- og flughereæfínga á hafsvæð- um við Norðurlönd. 2) Mörkuð verði svæði á norður- og vesturhluta Atl- antshafs þar sem bandalögunum verði bannað að grípa til gagnkaf- bátaaðgerða, það er kafbátum verði búinn einskonar griðastaður á mörkuðum svæðum. 3) Engar flota- æfingar verði á helstu siglingaleið- um á Norður-Atlantshafí eða á ver- tíðarbundnum fískimiðum. 4) Settar verði takmarkanir um fjölda og teg- undir herekipa á alþjóðlegum sund- um. Þessar takmarkanir eigi sér- staklega við á sundunum inn í Eystrasalt, Ermarsundi, Græn- landshafí og „sundinu" frá íslandi um Færeyjar til Skandinavíu. Taldi Archer, að í heild væra þessar tillögur enn meira Sovét- mönnum einhliða í hag en tillögur Gorbatsjovs í Múrmansk. Þær væra eins og listi yfír umræðupunkta á samningafundi, þar sem ýtrastu kröfur væra kjmntar fyrst. Undir lok ræðu sinnar lýsti Clive Archer því, hvemig hann teldi, að Vesturlönd ættu að bregðast við þessum sovésku tillögum. í fyrsta lagi ættu þau ekki að lejrfa Sovét- mönnum að ná því framkvæði, sem þeir náðu með Múrmansk-ræðunni en töpuðu með heimsókn Ryzhkovs til Noregs. í einkasamtali hefði háttsettur embættismaður NATO lýst því sem „hneyksli" hve banda- lagið væri seint að bregðast við sovésku framkvæði af þessu tagi. En þetta sýndi ef til vill ekki annað en að bandalagið gæti ekki farið hraðar en þau aðildarríki, sem fara hægast. I öðra lagi ættu Vesturlönd ekki að halda þannig á málum, að Norð- menn, Danir og íslendingar ein- angraðust í samskiptum sínum við Sovétríkin. í öllum þessum löndum ættu stóra vestrænu ríkin viðskipta- hagsmuna að gæta en oftast væri aðeins litið á þau með verslun og viðskipti í huga, menn gleymdu gjaman stjómmálalegu mikilvægi þeirra. í viðræðum við Sovétmenn ætti fyret að líta á þau atriði, þar sem ágreiningur væri minnstur. Væri um að ræða lið í endurmati á stefnu Sovétríkjanna heima fyrir hjá þeim væri skynsamlegt að fara sér hægt og fylgjast náið með þróuninni.' Nauðsjmlegt væri að halda Sovét- mönnum við einstök og sérgreind atríði og ekki láta þá komast upp með að ræða aðeins málin almenn- um orðum í áróðureskyni. Skynsamleg' stefna íslands Að loknu erindinu svaraði Clive Archer spumingum fundarmanna. Var hann meðal annars spurður um það, hvað honum fyndist að Íslend- ingar ættu að gera miðað við þá þróun, sem hann hefði lýst. Archer sagðist hafa fylgst náið með þróun fslenskra öryggismála undanfarin ár og umræðum um þau. Gæti hann ekki annað en hrós- að íslenskum stjómvöldum fyrir þær ákvarðanir, sem teknar hefðu verið á þessum áram. Hann sæi ekki annað en íslendingar hefðu bragðist hárrétt við og metið stöðu sína rétt. Þeir hefðu tekið mið af útþenslu sovéska flotans og flug- hersins frá Kóla-skaga. íslendingar gætu ekki sigrað norðurflota Sov- étríkjanna eins og breska flotann og þess vegna væri rétt hjá þeim að treysta sem mest tengslin við NATO. Sagðist Archer pereónulega fagna þessu sem stuðningsmaður bandalagsins. í öðra lagi sagðist hann telja, að umræður um öryggismál hér á landi bæra þess merki, að menn vildu ræða ákveðin úrlausnarefni, sem snertu öryggi þeirra og væru í tengslum við raunveraleikann. Á íslandi virtust umræðumar ekki snúast um ímyndanir og eitthvað sem hugsanlega gæti geret eins og það, ef allt norðurhvel heims yrði kjamorkusprengju að bráð, um þetta værí til dæmis gjarnan deilt I Danmörku. Hér áttuðu menn sig á því, að gera yrði ráðstafanir til að halda norðurflota Sovétmanna í skefíum. Þetta væri í samræmi við flotastefnu Bandaríkjanna og við- brögð þjóða í Evrópu eins og Norð- manna, Hollendinga og Þjóðveija. í þessari varðstöðu væri ísland lífsnauðsynlegt. Hér væri aðstaða fyrir eftirlitssveitir og fjarskipta- stöðvar, sem væri ómetanleg. Væri mikils virði að íslendingar héldu áfram á sömu braut og hingað til í samvinnu við bandamenn sína f þessu efni, það væri mikils virði fyrir bandalagið og stuðlaði að friði og öryggi. Morgunblaðið/Þorkell Frá undirskriftinni f Garðastræti í morgun. Víglundur Þorsteinsson, formaður Félags íslenskra iðnrek- enda, og Guðmundur Þ. Jónsson, formaður Landssambands iðnverkafólks, takast í hendur, en til vinstri við þá er Þórarinn V. Þórarinsson, framkvæmdastjóri Vinnuveitendasambands íslands. Iðnverkafólk og verslunarmenn; Samningar tókust eftir 16 tíma fund NÝR kjarasamningur var undirritaður af fulltrúum iðnverkafóiks, verslunarmanna og vinnuveitenda f Garðastræti um klukkan 9:30 í gærmorgun eftir um 16 tíma viðræður. Samkvæmt samningnum munu lægstu laun hækka um 15,55% á samningstímabilinu, sem er til 10. april 1989, en laun yfir 40.000 krónur á mánuði munu hækka um 14,3%. Samningar VMSÍ og vinnuveitenda, sem felldir voru í flostum félögum, gerðu ráð fyrir 13,45% laumdiækkun á einu ári. í Landssambandi iðnverkafólks eru um 4.500 félagar og í Lands- sambandi íslenskra verslunarmanna eru um 17.000 manns. Samkvæmt samningunum munu laun hækka um 5,1% við undir- skrift, en ívið meira hjá fólki með mánaðarlaun undir 40.000 krónum. Allir launataxtar hækka að lág- marki um 2.025 krónur á mánuði, sem þýðir 6,25% hækkun á lægstu laun. VMSÍ-samningurinn gerði hins vegar ráð fyrir lágmarks- hækkun um 1.525 krónur. Að öðra lejrti hækka grannlaun á samn- ingstímanum um 3,25% þann 1. júní, um 2,5% þann 1. september, um 1,5% 1. desember og um 1,25% þann 1. mars á næsta ári. Þetta er eins og í VMSÍ samningnum, nema hvað tvær síðasttöldu hækk- animar koma í staðinn fyrir eina hækkun um 2% l.febrúar 1989. í sambandi við vinnutíma er tek- ið fram að upphaf dagvinnu geti verið brejrtilegt á tímabilinu 7-8 enda ákvarði vinnuveitandi slíka skipan til að minnsta kosti tíu vikna með að minnsta kosti tveggja vikna fyrirvara. Guðmundur Þ. Jónsson, formaður Landssambands iðn- verkafólks, sagði að vinnutímakerf- ið í samningnum væri breyting á VMSÍ-samningnum og það væri skilgreint betur. Hjá iðnverkafólki kemur einn jrfirvinnutaxti, sem greiðist með 80% álagi á dagvinn- utímakaup í stað eftir- og nætur- vinnu, en í samningnum við verelun- armenn er hveiju félagi gefíð vald á því hvort menn vilja breyta yfír- vinnukerfínu. Af öðram atriðum sem skipta máli í nýju samningunum neftidi Guðmundur að nú væri allt iðn- verkafólk komið í fastlauna- og starfsaldurskerfi, sérstök leiðrétt- ing hefði fengist á kjöram fólks í matvæla- og hreinlætisiðnaði, breytingar hefðu verið gerðar á vaktakerfí og vaktaálag hækkað, ákvæði væra um flutning á veik- indaréttindum við skipti á vinnu- stöðum, og desemberappbót tæki áfangahækkunum. Desemberapp- bót verður 4.500 krónur fyrir fólk sem skilar 1.700 dagvinnustundum, en ákveðið hlutfall af þeirri upphæð fyrir fólk sem vinnur skemmri tíma. Séretök bókun fylgir samningi við iðnverkafólk, þar sem m.a. er kveðið á um námskeiðahald fyrir starfsfólk í matvæla- og hreinlætis- vöraiðnaði á vegum Fræðslumið- stöðvar iðnaðarins og Iðntækni- stofnunar íslands. Gert er ráð fyrir að fyrsta námskeiðið hefíist 20. ágúst næstkomandi. Byggt yfir Austurstræti? BORGARYFIRVÖLD eru að kanna möguleika á að byggja yfir Austurstræti að hluta og hafa verið lagðar fram nokkrar hugmyndir, sem sýna götuna með gler- eða plastþaki. Aætlað- ur kostnaður er talinn vera á bilinu 6 til 8 milljónir króna. Endanleg ákvörðun um fram- kvæmd liggur ekki fyrir þar sem hugmyndin hefur enn ekki verið kynnt í nefndum og ráðum borg- arinnar. „Þetta eiga ekki að vera alger göng heldur þak, sem tekur af rign- ingu og þess háttar," sagði Davíð Oddsson borgaretjóri. „Skipulag miðbæjarins gerir ráð fyrir minna þaki eftir miðju Austurstræti, en hugmyndin gerir ráð fyrir að byggt verði yfir það og þakinu þá væntan- lega haldið uppi með límtrésbitum," sagði Davíð. „Þessi hugmynd hefur verið að fæðast og er svona milli- stig frá miðbæjarskipulaginu gamla og þeirra sem voru að velta því fyrir sér, að lífga upp á Austur- stræti með því að hleypa á gegnum- akstri. Þeir sem fjölluðu um þá til- lögu vora þeim ekki sammála og þannig varð þessi hugmynd til. Ég held að kaupmenn séu spenntir fyr- ir þessari hugmjmd." Mynd/Svipmyndir Líkan af Austurstræti eins og það mun líta út ef byggt verður jifir það.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.