Morgunblaðið - 07.06.1988, Síða 45

Morgunblaðið - 07.06.1988, Síða 45
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 7. JÚNÍ 1988 45 HANDAVINNUPOKINN Lauflétt „lukku-tröll“ Ég ætla nú að byrja á því að þakka fyrir öll bréfin sem mér bárust vegna Tínu og Tuma í síðasta mánuði, að ógleymdum góðum kveðjum og vinsamleg- um óskum. Það er áberandi hvað þið lesendur Dyngjunnar eruð hrifnir af handavinnu og föndri. En sumir vilja þó ein- göngu matar- og bökunar- upp- skriftir og svo eru enn aðrir sem helzt vilja bara létt mas, heilræði eða góð ráð. Ég reyni að gera sem flestum til hæfis, og í dag eru það lesendur Handavinnupoka Dyngjunnar sem fá lauflétt verkefni til að dunda við. Ég kalla þetta „lukku-tröil". Sumir eiga lukkupeninga, aðrir lukkubein, lukkuhringi eða lukku- steina, sérstaklega ef þeir eru frá Austfjörðum. En semsagt: lukku- tröll, sem má búa til úr stórum vasaklút (til dæmis „tóbaksklút") eða ferhymdu stykki, um 30x30 sm. Litaval skiptir litlu máli, þið getið notað einlitt, kö- flótt, rósótt, röndótt eða hvað sem ykkur dettur í hug. Lukkutröllið á myndinni er gert úr vasa- klút, smávegis af bómull eða fyllingarefni, þremur hnöppum, silkibandi og útsaumsgami. Svona förum við að: ingarefni inn um opið, ekki of miklu, því lukkutröllið á að vera mjúkt. 4. Saumið opið saman með stuttum, þéttum sporam. 5. Saumið á eyra með tveimur skásaumum gegnum efni og fyll- ingu, og saumið fætur á sama hátt. 6. Saumið hnappa á fyrir nef og augu. 7. Saumið veiðihár á við nefið og bindið silkiband með slaufu um hálsinn. Þetta er nú svo auðvelt að ekki ætti að vera þörf fyrir frekari útskýringar. En ef einhver á í vandræðum þá má alltaf skrifa til Dyngjunnar, Morgunblaðinu, Aðalstræti 6, 101 Reykjavík. Ég á einnig stærri skýringarmyndir sem auðvelt er að fara eftir við gerð lukkutröllsins, en þær getið þið fengið ef þið óskið. Góða skemmtun, Jórunn. 1. Leggið klútinn á borð, bijótið vinstri og hægri kant inn að miðju og heftið saman með títu- pijónum. Saumið þvert yfír að ofan og neðan. 2. Takið títupijónana úr og snúið við þannig að saumarnir snúi inn. 3. Troðið bómull eða fyll- m itripw á £ in OO Góðan daginn! AF ERLENDUM VETTVANGI eftir PÉTUR PÉTURSSON Sænskir jafnaðarmenn í uppnámi út af bankamálum Erik Penser er ósköp venjulegur maður að sjá, en sennilega óvenjulega óframfærinn. Ávallt vel en látlaust klæddur að minnsta kosti af sjónvarpinu að dæma. Undanfarnar vikur hefur hann verið einna mest umtalaði maður hér í Svíþjóð. í þinginu var fyrir skömmu löng dagskrá þar sem aðaliega var fjallað um siðferðilegt réttlæti viðskipta hans við PK-bankann sem er í ríkiseign. Penser hefur í fjölmiðlum verið talinn dæmið um kapítalista af verstu tegund, skattsvikari o.s.frv. Hann er aðaleigandi Bo- fors-vopnaverksmiðjanna og hef- ur af „skattatæknilegum" ástæð- um, eins og það heitir hér, flutt fjölskyldu sína til Englands, en hefur miðstöð sína í Belgíu þar sem hann dvelur að öllu jöfnu virka daga vikunnar. Auður hans er þó allur í Svíþjóð. Hann er tal- inn einn af fjóram ríkustu mönn- um Svíþjóðar. Þekktastur er hann í fjölmiðlum fyrir góðlátlegt og dálítið stríðnislegt bros þar sem hann skálmar sína leið án tillits til allra fréttamanna sem ota að honum hljóðnemum og ljósmynd- ara og sjónvarpstökumanna sem trítla kringum hann bognir við myndatökuvélar sínar. Hann hef- ur ekki veitt blaðaviðtal í þijú ár, þangað til nú fyrir nokkram dög- um, og er því einn af huldumönn- um sænskra fjármála. Hann lýsti því yfir í viðtalinu að hann myndi ekki ræða við blaðamann aftur fyrr en árið 1991. Pólitískt viðkvæmt fyrir kosningur Nú er hann orðinn eitt aðalbit- bein stjórnmálanna hér og um- deilt nafn í stjómmálabaráttunni sem nú er að heijast hér í Svíþjóð, en þingkosningar verða í sept- ember nk. Þannig er mál með vexti að Penser keypti 20% hlutabréfa í PK-bankanum, sem er ríkisbanki eins og áður segir, en í staðinn fékk bankinn hlutabréf í sérstök- um verðbréfasjóðum Camegie- samsteypu þeirrar sem Penser ræður yfír. Ríkið á enn stærsta hlutann í PK-bankanum eða 65% eftir þessi kaup, ef af þeim verður á annað borð, en Penser verður næststærsti eigandinn. Penser hefur áður átt viðskipti við ban- kann og hefur trú á forystu hans og vill tengja hagsmuni fyrirtækja sinna við þennan banka sem er tiltölulega nýr og framsækinn. Þessi viðskipti hafa komið jafn- aðarmönnum illa, en þeir sitja við stjómvölinn í ríkisstjóminni. Þetta mál er nú sérstaklega viðkvæmt vegna komandi kosninga. Hávær- ar raddir innan flokksins gagn- rýna harðlega að ríkisbanki á ábyrgð fjármálaráðherrans, jafn- aðarmannsins Kjells Olofs Felts, eigi viðskipti við kapítalista af þeirri tegund sem Penser er, Al- þýðusambandsforystan er á sömu nótum og leiðarahöfundar í blöð- um jafnaðarmanna taka í sama streng. Við það bætist að komm- únistar, sem jafnaðarmenn verða oft að styðjast við í þinginu til að fá meirihluta fyrir framvörpum sínum telja, það fyrirlitningu við sósfalismann og velferðarríkið að hleypa Penser að þessum banka. Þvf er haldið fram að þar með sé einkakapítalið komið með kraml- umar sínar inn í banka sem átti að þjóna því hlutverki að vera efnahagslegt stjómtæki í al- mannaþágu. Þingmenn úr borg- araflokknum hafa einnig tekið málið upp og telja að þingið hefði átt að vera með í ráðum. Margir nota þetta til marks um tvöfeldni jafnaðarmanna í efnahagsmálum. Fyrsta maí sl. töluðu margir leið- andi jafnaðarmenn digurbarka- lega um að slá fætuma undan ævintýragosum, eins og þeir kalla þá, sem hagnast á því að spekúl- era í verðbréfum, með því að kaupa og selja á réttum tíma. Það varð svo aðeins nokkram dögum seinna ljóst að sjálfur fjármála- ráðherrann hafði lagt blessun sína yfír þessi viðskipti ríkisbankans við einn allra frægasta spekúlant- inn. Jafnaðarmenn tvöfaldír í roðinu Tvöfeldni jafnaðarmanna virð- ist ætla að verða eitt af aðalslag- orðum borgaraflokkanna í kosn- ingabaráttunni, og þá er auk þessa máls vísað til vopnasölu- málsins og afstöðunnar til Evr- ópubandalagsins. Á alþjóðavett- vangi era sænskir jafnaðarmenn þekktir fyrir að halda uppi áróðri fyrir friði og afvopnun en komið hefur í ljós að sænsk vopnafyrir- tæki, ekki síst Bofors, sem Penser er einn aðaleigandinn að, eins og áður segir, hafa selt vopn til landa sem samkvæmt sænskum lögum mega ekki fá sænsk vopn. Gagn- rýnisraddir segja að hann hljóti, sem aðaleigandi, að hafa haft vitneskju og e.t.v. verið með í ráðum varðandi þessa ólöglegu vopnasölu. En lög kveða á um að ekki megi setja vopn frá Svíþjóð til landa sem eiga í ófriði eða þeirra landa þar sem yfírvofandi hætta er á stríðsátökum. Fjármálaráðherrann réttlætti viðskiptin þannig að hefði PK- bankinn ekki notað tækifæríð og tryggt sér verðbréfín í Camegie- samsteypunni hefði Skandinav- iska Enskilda-bankinn, sem er aðalkeppinautur ríkisbankans, gert það og þar með hefði of mik- ið efíiahagslegt vald safnast á fáar hendur. Það vilja jafnaðar- menn koma í veg fyrir, enda er það samkvæmt hugmyndafræði þeirra. Auk þess taldi hann þessi viðskipti mjög hagstæð fyrir ban- kann og stöðu hans. Hann sagðist ekkert hafa á móti Erik Penser og bauð hann velkominn til sam- starfs við að byggja upp sænskan iðnað og efnahag. Það sem gerir málið enn vandræðalegra fyrir fjármálaráðherrann er að tals- menn Skandinaviska Enskilda- bankans hafa neitað því að þeir hafí haft í hyggju að kaupa hluta- bréf í sjóðum þessum. Vegna þess hve gagnrýnin er hávær og málið pólitískt og flókið bauðst Penser til þess að skuld- Bankaviðskipti sænska fjár- málamannsms Eriks Pensers, sem er einn af fjórum ríkustu mönnum Svíþjóðar, eru við- kvæmt pólitfskt mál fyrir sænska jafnaðarmenn. binda sig að neyta ekki atkvæða sinna í stjóm bankans. En gagn- rýnin hefur ekki hjaðnað fyrir það. Nýjustu fréttir era þær að fulltrúar Pensers hafa tilkynt að hann sé reiðubúinn að draga kaupin til baka, að minnsta kosti að einhvetju leyti. En málið er nú komið fyrir þingið og frekari aðgerðir bíða ákvörðunar þess. Þar er þó búist við að ákvörðun fjármálaráðherra fái stuðning Hægri flokksins, en hann vill að sem flest ríkisfyrirtæki verði seld einkaaðilum. Tromp jaf naðarmanna Mál þetta er ekkert einsdæmi. Þvert á móti má segja að mál af þessu tagi, sem hreyfa við sið- ferðisvitund manna, séu reglu- bundin fyrirbæri í opinbera lífí hér. Rótin liggur sjálfsagt í því að jafnaðarmenn, sem eiga mest- an þátt í pólitískri uppbyggingu sænsks velferðarríkis, hafa ekki þjóðnýtt efnahagslifíð að sama marki og hinar menningarlegu og félagslegu hliðar samfélagsins. Þeir hafa látið markaðsöflin vera drifkraft efnahagskerfísins og lá- tið sér nægja að koma á fót ýmis- konar varúðarstofnunum sem tryggja eiga jafnvægi og koma í veg fyrir miður æskilegar afleið- ingar óheftra markaðsafla. En sú hugmyndafræði, sem liggur að baki þessu velferðarkerfi, byggist meira eða minna á því að fylkja liði gegn kapítalistum og þeirri manngerðarfyrirmynd sem per- sónugerir kapítalíska markaðs- hyggju. Þegar kosningar era í aðsigi er hætta á að ósamræmið i þessu kerfí komi í |jós. Stjómlist jafnaðarmanna felst í því að sigla þama milli skers og bára og tryggja þar með stöðugleika og festu sem margir kjósendur meta mikils. Þetta er tromp jafnaðar- manna sem þeir tefla fram og hamra á því aið borgaraflokkamir geti ekki myndað ábyrga sam- steypustjóm. Borgaraflokkamir benda hins vegar á tvöfeldni jafn- aðarmanna og dæmin era fleiri en eitt um hana eins og áður segir. Höfundur er frétt&ritari Morg- unblaðsins.

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.