Morgunblaðið - 14.06.1988, Page 69

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 14. JUNI 1988
69
Morgunblaðið/Sigurður Jónsson
Sverrir í Selsundi bendir á hvar
venjulegt vatnsborð Selsunds-
lækjarins er.
rifla upp hvernig lækirnir hefðu
verið fyrir gosið 1947 og margir
talið sig muna eftir því að þeir
hefðu minnkað og síðan þornað
alveg við gosið, eins og við gosin
1970 og 1980.
„Maður bíður bara rólegur, það
geta alltaf orðið umbrot héma,“
sagði Geir og ennfremur að gos-
virkni væri alls ekki efst í hugum
fólks á þessu svæði. Lífið gengi
bara sinn vanagang. Þrátt fyrir
það fylgist fólk vel með umhverf-
inu og sjáanlegum breytingum
sem geta gefið vísbendingar um
það hvort Hekla bærir á sér. Slíkt
er ekki óeðlilegt því fjalladrottn-
ingin er engu lík láti hún á sér
kræla.
Nú í vetur fóru nokkrir menn
í skemmtiferð í góðu veðri á vél-
sleðum upp að aðalgígnum í
Heklu. Þar mátti meðal annars
sjá að stór hluti af einni hlið
gígsins var við það að falla niður
í gíginn.
— Sig. Jóns.
Undir Heklurótum:
Fólk fylgist vel með sjá-
anlegum breytingum
Bæj’arlækirnir gefa vísbendingar um mögulega gosvirkni
Selfossi.
„Maður er spenntur að vita
hvort það er samhengi milli
þessara breytinga og gos-
virkni,“ sagði Sverrir Haralds-
son bóndi á bænum Selsundi
undir Heklurótum um þær
breytingar á rennsli lækja sem
koma undan fornum Heklu-
hraunum. Fólk á fleiri bæjum
undir Heklu varð vart við sams
konar breytingar á lækjunum
fyrir gosin í Heklu 1970 og
1980.
Sverrir í Selsundi sagðist hafa
heyrt um gamlar sagnir sem
segðu frá breytingum á lækjunum
í tengslum við gos. Núna væru
breytingarnar á Selsundslæknum
eins og fyrir gosin 1970 og 1980,
en nokkru fyrir þau gos urðu
upptökin alveg þurr. Lækurinn
kemur undan Norðurhrauni sem
Selsundsbærinn stendur undir.
Það hraun rann í kringum 1390.
Víða eru uppsprettur við hraun-
kantinn og margar þeirra eru nú
þurrar og aðaluppspretta lækjar-
ins mun minni en vant er. Sverrir
segir lækinn hafa mjög jafnt
rennsli allt árið og svo hafi verið
allt frá síðasta Heklugosi þegar
lækurinn hafði jafnað sig eftir
gosið. Þær breytingar sem vart
hefur orðið á lækjunum eiga ein-
göngu við þá sem koma undan
hraunum, en þeir sem koma und-
an fjöllum eru óbreyttir.
Hjónin í Selsundi,' Sverrir Har-
aldsson og Svala Guðmundsdóttir,
sögðu að í axlargígnum á Heklu
væri blettur sem aldrei festi á
snjó. Þau sögðu að gamlir menn
Morgunblaðið/Sigurður Jónsson
Geir Ófeigsson og Ófeigur Ófeigsson í Næfurholti.
Murgunblaðið/Sigurður Jónsson
Sverrir Haraldsson og Svala Guðmundsdóttir í Selsundi.
hefðu haft á orði að á meðan
þessi blettur væri auður þá væri
Hekla grunsamleg. Þessi blettur
hefur verið óvenjulega stór í vet-
ur, en þau hjónin segja það geta
verið vegna lítilla snjóa í vetur.
Þrátt fyrir það að lækimir gefi
mögulega vísbendingu um gos-
virkni þá lætur fólk á bæjunum
við Heklurætur það ekki á sig fá.
Geir Ófeigsson í Næfurholti sagði
Næfurholtslækinn svona hálfan
við upptökin. Hann sagði að við
síðustu gos hefðu menn farið að
Garðskagi:
Mannvirki frá upp-
haf i landnáms
SKAGAGARÐUR á Suðurnesjum var hlaðinn úr torfi á fyrstu áratug-
um tíundu aldar, skömmu eftir að svonefnt landnámslag féll. Jarð-
fræðingarnir Guðrún Larsen og Haukur Jóhannesson komust að
þessari niðurstöðu eftir að hafa grafið í garðinn fyrir skömmu.
Kauptúnið Garður dregur nafn hafi verið reistur skömmu eftir að
sitt af þessum garði en fleiri garðar
og minni eru í grenndinni. I grein
Kristjáns Eldjárn, sem birtist í Ár-
bók Ferðafélagsins 1977, er talið
líklegast að þetta hafi verið aðal-
varnargarður fyrir Garðskaga, „því
túngarðarnir hafa tekið þar við
báðum megin, sem hann náði ei
til. .. er rúst hans svo stórkostleg,
að vel getur garðurinn hafa verið
mannheldur og gripheldur með
öllu.“
Að sögn Hauks Jóhannessonar
mælist garðurinn nú 1500 metra
langur, frá Útskálum að Kolbeins-
stöðum, og hefur náð meðalmanni
í öxl fyrr á öldum. Er hæð hans í
samræmi við ákvæði um garða í
landbrigðaþætti Grágásar, lögbók
þjóðveldisaldar. Þar segir einnig að
• menn skuli taka tvo mánuði ár hvert
í garðhleðslu.
Garðurinn er stöllóttur að innan-
verðu en sléttur að utan, þannig
að unnt hefur verið að reka fé út
yfir hann án þess það kæmist inn
aftur og hefir það líklega komið sér
vel vegna akurreina innan garðsins.
Ofan á Skagagarði er grjóthleðsla
sem talin er jafn gömul torfgarðin-
um. Grafið var í garðinn á þrem
stöðum með leyfi þjóðminjavarðar
en sveitarfélagið lagði til gröfu.
Haukur segir að aldur garðsins
megi greina all nákvæmlega út frá
öskulögum sem sjást þegar grafið
er gegnum hann. Ljóst sé að hann
öskulag, kennt við landnám, féll í
upphafi tíundu aldar. Svokallað
miðaldalag er myndaðist við gos í
sjó út af Reykjanesi árið 1226 lagð-
ist ofan á garðinn, sem þá var að
miklu leyti kominn í kaf vegna foks.
Haukur kveðst hafa athugað
Morgunblaðið/BBl
Þessi mynd var tekin við kauptúnið Garð i vetur. Það sem merkjan-
legt er af Skagagarði sést snjólaust fyrir miðri mynd.
forna garða víðar um landið og
nefndi sem dæmi garð í Biskupst-
ungum, sem er ívið yngri en Skaga-
garður, reistur rétt eftir 930. Að
sögn Hauks eru stærstu garðamir
tólf til þrettán kílómetra langir.
Öskulög sýna að Skagagarður á Garðskaga hefur verið reistur á fyrstu áratugum landnáms. Jarð-
fræðingarnir Haukur Jóhannesson og Guðrún Larsen grófu nýlega gegnum garðinn á þremur stöðum
sem merktir eru inn á kortið.
ÁS-TENGI
Allar gerðir
Tengið aldrei
stál-í-stál
LL.
VESTURGOTU 16 SIMAR 14680 P14A0
Átt þú
#4
16. júní?i
IBIR0AD
WAT
/m/
(4(11I
(UEEN
Nýlagaö kaffi
12-20 bollar tilbúnir á aöeins
5 mínútum.
Gæði, Þekking,
Þjónusta
A. KARLSSOn MF.
HEILDVERSLUN, BRAUTARHOLTI28
SlMI: 91 -27444