Morgunblaðið - 25.05.1989, Blaðsíða 14

14 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 25. MAÍ 1989
SJÁLFSTÆÐISFLOKKURINN 60 ÁRA
Helztu baráttumál Sjálfstæðisflokksins á komandi árum:
Ræktun tungu og menningar, sam-
starf í Evrópu og umhverfisvemd
- segir Þorsteinn Pálsson, formaður Sjálfstæðisflokksins
í DAG, 25. maí, eru 60 ár liðin frá stofhun Sjálfstæðisflokksins.
Helztu baráttumál flokksins á sjöunda áratugnum í starfí hans verða
ræktun íslenzkrar tungu og menningar, tenging íslands við aukið
samstarf Evrópuríkja og loks vemd hafsvæðanna og uppgræðsla
íslands, segir Þorsteinn Pálsson, formaður Sjálfstæðisflokksins, i
samtali við Morgunblaðið. Hann segir að flokkurinn hafi meðal ann-
ars náð miklum árangri í sextíu ára baráttu sinni gegn höftum og
ofsfjóm, og fyrir einstaklings- og athafnafrelsi. Þeirri baráttu sé
hins vegar ekki lokið. Stefiia núverandi ríkissljómar verði þess vald-
andi, að meiri þungi verði í sókn Sjálfstæðisflokksins á næstu ámm.
„ Við erum að upplifa mikla breyt-
ingatíma. Hvort tveggja er að ný
tækni er að setja svipmót sitt á líf
einstaklinga og gjörbreyta atvinnu-
háttum og að hinu leytinu stöndum
við frammi fyrir mjög miklum
breytingum í samskiptum þjóða á
sviði efnahags- og atvinnumála með
tilkomu innri markaðar Evrópu-
bandalagsins. Að þessu leyti stönd-
um við sjálfstæðismenn ekki bara
á tímamótum eftir 60 ára baráttu,
heldur blasa við íslendingum ný og
kreijandi verkefni. Þegar við horf-
um til þessarar nýju framtíðar þurf-
um við að mínum dómi að leggja
höfuðáherzlu á að varðveita
íslenzka tungu og menningu, að
láta þjóðemið verða aflvaka nýrra
átaka sem fýrr. Það liggur svo í
hlutarins eðli að flokkur, sem hefur
barizt fyrir athafnafrelsi og ein-
staklingsfrelsi, hlýtur að verða í
foiystu fyrir því að tengja ísland
þessum nýju breytingum, sem
byggjast á ftjálsræðishugmyndum.
Þriðja stóra verkefnið eru umhverf-
ismálin; vemdun hafsvæðanna og
uppgræðsla landsins."
Varveizla þjóðmenningar
forsenda alþjóðasamstarfs
— Hvemig fara saman vemd
íslenzkunnar og séreinkenna þjóð-
arinnar annars vegar og hins vegar
aðlögun að samfélagi þjóðanna, þar
sem menningarstraumar blandast
og sífellt meiri samskipti eiga sér
stað?
„Mín skoðun er sú, að forsendan
fyrir því að þetta nýja alþjóðlega
samstarf takist og verði varanlegt
sé að þjóðimar, sem hlut eiga að
máli, varðveiti menningu sína og
þjóðemi. Ég hef enga trú á því að
aukið frelsi og vaxandi viðskipti
takist ef menn gæta ekki að þessu,
því að þá er hætt við að menn sog-
ist smám saman inn í einhvers kon-
ar yfirríkjabandalag með nýrri mið-
stýringu og fyrr eða síðar er slíkur
samruni dæmdur til að mistakast.
Ég er þess vegna alveg sannfærður
um að ef þessi samvinna á að tak-
ast þá gerist það ekki nema að þjóð-
imar haldi séreinkennum sínum og
rækti tungu og menningu. Því
fremur á þetta við fámennar þjóðir
eins og íslendinga en hinar stærri
þjóðir; Við ætlum ekki að hætta að
vera íslendingar og verða bara að
einhvers konar Evrópubúum."
— Hvemig verður þá stefna
Sjálfstaeðisflokksins í menningar-
málum? Verður hægt að tryggja
varðveizlu menningarinnar með
lagasetningum og reglum, eða hver
er aðferð sjálfstæðismanna?
„Aðferðin er auðvitað fyrst og
fremst sú að hlú að íslenzkri tungu,
byggja hér upp traust og öflugt
skólakerfí og hafa um það forystu
að þjóðin sé á varðbergi og meðvit-
uð um sögu sína og menningu. Við
tryggjum þetta ekki með dauðum
lagabókstaf einum saman. Þetta
gerist ekki nema það sé eðlilegur
og sjálfsagður hluti af daglegu lífi
þjóðarinnar. Sjálfstæðisflokkurinn
getur beitt sér fyrir slíku með
margvíslegum hætti með störfum
sínum, málflutningi af sinni hálfu
og eins á Alþingi og þegar hann á
aðild að ríkisstjórn. Ég vona hins
vegar að það finnist aldrei nein ein-
föld uppskrift að einhverri endan-
legri varðveizlulausn, þá eru menn
líka famir að tala um aðra hluti.“
— Þú talaðir um að byggja upp
öflugt skólakerfi. Það hefur mikið
verið rætt um að menntakerfið sé
vanhaldið peningalega. Sjá sjálf-
stæðismenn fyrir sér eflingu
menntakerfisins með nýjum hætti?
„Það er enginn vafi á því að
menntunin og þekkingin verður
undirstaða framfara í þjóðfélagi
framtíðarinnar. Um leið munu
lífskjörin í framtíðinni ráðast af því
hversu vel við stöndum að fræðslu
og vísindarannsóknum. Það skiptir
vitaskuld mjög miklu máli að gefa
skólunum svigrúm til skapandi
starfs og það hlýtur að verða hér
eftir sem hingað til grundvöllurinn
í hugmyndum sjálfstæðismanna um
uppbyggingu skólastarfs. Það á
ekki að hneppa það í of miklar viðj-
ar miðstýringar."
Eignm að hefla viðræður
við EB af alvöru
— Snúum að alþjóðamáhmum.
Hvemig sérðu fyrir þér að íslend-
ingar spili úr spilum sínum til þess
að dragast ekki aftur úr þróuninni
í Evrópu?
„Við eigum engra annarra kosta
völ en að taka þátt í þessari þróun.
Það er ekki lélegur kostur, þvert á
móti sýnist mér að það, sem Evr-
ópuþjóðimar em að bindast sam-
tökum um, séu aðgerðir sem líkleg-
astar em til þess að auka verð-
mætasköpun og bæta lífskjör. Ein-
mitt þess vegna er það áhugavert
fyrir Islendinga að taka þátt í þess-
ari þróun og einmitt þess vegna
megum við ekki verða utangarðs-
menn. Fyrst og fremst eigum við
að hefja af alvöru formlegar við-
ræður við Evrópubandalagið um
það með hvaða hætti við tengjumst
nýrri Evrópu. Við höfum gamlan
viðskiptasamning, sem var hag-
stæður á sínum tíma, en aðstæðum-
ar hafa breytzt og eiga eftir að
breytast enn meira. Við þurfum í
nýjum viðræðum að tryggja okkar
hagsmuni. Við eigum að láta á það
reyna að gera það með nýjum
fríverzlunarsamningi.
— Breytt samskipti austurs og
vesturs era ofarlega á baugi. Sjálf-
stæðismenn hafa sagt að þeir séu
bakhjarlar og mótendur þeirrar ut-
anríkisstefnu, sem fylgt hefur verið.
Verður svo áfram, og hveijar verða
þá breytingamar í framtíðinni?
„Það era miklar breytingar að
eiga sér stað. Þær eru ávöxtur
þeirrar stefnu, sem vestrænu lýð-
rasðisrikin hafa fylgt. Það var ekki
sízt fyrir forystu Bjama Benedikts-
sonar að ísland tók einarða afstöðu
til annarra þjóða fyrir fjórum ára-
tugum með því að gerast aðili að
Atlantshafsbandalaginu. Tilgangur
þess var tvíþættur; að tryggja eigið
öryggi og vamir á þeim vettvangi
og að taka þátt í sameiginlegum
skuldbindingum lýðræðisþjóðanna.
Um þessa grandvallarþætti ut-
anríkisstefnunnar hefur síðan verið
mjög almenn samstaða milli helztu
stjómmálaflokkanna í landinu."
Austantjaldsríki verði með
í frjálsri Evrópu
„Ég tel það skipta miklu máli
að það megi takast að halda
víðtækri samstöðu í utanríkismál-
um og afstöðu íslendinga til ann-
arra þjóða. Það er augljóst að sósíal-
isminn er á fallanda fæti. Með öðr-
um orðum hefur markaðskerfið,
lýðræðisskipulagið, sýnt yfirburði
sína og þess vegna eru þessi um-
brot í Sovétrikjunum og öðram
ríkjum Austur-Evrópu. Vonandi
eigum við eftir að tala um frjálsa
Evrópu í þeim skilningi að þar verði
einnig ríki Austur-Evrópu. Vonandi
líður ekki á löngu þangað til menn
rífa Berlínarmúrinn niður, þetta
ógnarlegasta tákn um skilin milli
frelsis og ófrelsis."
— Telurðu þá að hlutverk hem-
aðarbandalaganna í álfunni eigi
eftir að breytast á næstu áram og
ef til vill afstaða íslendinga til
þeirra?
„Ég verð að leiðrétta_ forsendu í
spumingunni, því að íslendingar
hafa verið aðilar að vamarbanda-
lagi. Það er grandvallaratriði að
lýðræðisþjóðimar hafa myndað með
sér varnarbandalag, en ekki árásar-
bandalag. Þær hafa frá öndverðu
verið búnar til viðræðna á grund-
velli styrkleika og einmitt sú stefna
er nú að skila árangri. Hefðu menn
„Sjálfstæðisflokkurinn hefur alveg
frá upphafí lagt mikla áherzlu á það
að halda úti starfi með mjög skipu-
lögðum hætti. Það varð snemma ljóst
að það var nauðsynlegt að reka skrif-
stofu fyrir flokkinn, bæði í Reykjavík
og helzt á fleiri stöðum á landinu til
þess að unnt yrði að hrinda í fram-
kvæmd þeim verkefnum, sem kjömir
trúnaðarmenn flokksins vilja láta
sinna, bæði sveitarstjómarmenn, al-
þingismenn og forystumenn félags-
starfs Sjálfstæðisflokksins. Flokkur-
inn hefur lengst af rekið skrifstofu
í Reykjavík, þar sem meginskrif-
stofuhaldið er nú, en víðar er vísir
að skrifstofuhaldi, þar sem við höfum
opið í fáeina tíma á dag, nokkra
daga vikunnar."
Bygging Valhallar
meginátak
„Fyrsta húsnæði sitt eignaðist
flokkurinn í Varðarhúsinu við Kalk-
ofnsveg, síðan eignaðist hann Sjálf-
stæðishúsið við Austurvöll og hafði
sínar skrifstofur þar. Seinna keypti
flokkurinn Valhöll við Suðurgötu, og
fallið fyrir falsáróðri einhliða af-
vopnunar og frystingar kjamorku-
vopna væra menn ekki að fagna
þeim umtalsverðu skrefum, sem
stigin hafa verið síðustu misseri í
afvopnunarmálum og fækkun
kjarnorkuvopna, sem raun ber vitni.
Stefna lýðræðisþjóðanna hefur sem
sagt orðið ofan á og skilað árangri."
Nýtt verkefiii á
alþjóðavettvangi að hafa
frumkvæði að verndun
hafanna
— Nú hefur komið í ljós að
mengun hafanna við ísland er meiri
en menn héldu, og hún kemur frá
meginlandi Evrópu og Ameríku.
Tengist þriðja atriðið sem þú nefnd-
ir, umhverfismálin, ekki alþjóða-
samstarfinu?
„Umhverfísmálin era margþætt.
Að sumu leyti eigum við aðeins við
sjálf okkur, að því er varðar vernd-
un landsins og aðgerðir til þess að
koma í veg fyrir mengun á landi
og uppblástur. Þar þurfum við sjálf
að taka á. Á hinn bóginn ógnar
mengunin í höfunum lífsafkomu
okkar miklu meir. Við munum um
langa framtíð eiga mest undir físk-
veiðum og fiskvinnslu. Þess vegna
verður það hin nýja barátta okkar
á alþjóðavettvangi, eftir þátttöku
okkar í Atlantshafsbandalaginu og
baráttu fyrir útfærslu landhelginn-
ar, að taka þátt og hafa framkvæði
í alþjóðlegu samstarfi til að vemda
höfin fyrir mengun. Fyrir tveimur
árum höfðu þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins framkvæði að því að Al-
þingi samþykkti að hér yrði efnt
þá var starfsemin á tveimur stöðum,
bæði við Austurvöll og Suðurgötu.
Starfsemin var sameinuð í einu húsi,
Galtafelli við Laufásveg, á meðan
verið var að byggja núverandi hús
flokksins, Valhöll við Háaleitisbraut.
Bygging Valhallar var meginátak í
sögu flokksins. Fyrstu skóflustung-
una tók Jóhann Hafstein 1973 og
nokkrum árum síðar var öll starfsem-
in komin þangað. Þetta hús gjör-
breytti auðvitað allri aðstöðu, bæði
fyrir félögin í Reykjavík og fyrir
aðalskrifstofu flokksins.
Sjálfstæðisflokkurinn á líklega
miklar eignir á mælikvarða annarra
stjórnmálaflokka á íslandi, en þeim
hefur verið komið upp með mikilli
og fómfúsri vinnu og oft á mörgum
árum. Á einum fimmtán stöðum út
um landið eiga sjálfstæðisfélögin sín
eigin húsakynni, sem eru misgóð en •
alls staðar er þó hægt að halda fundi
og vinna að kosningastarfi. í
Reykjavík eigum við húsnæði í Ár-
bæjarhverfi, og stefnum mjög ein-
dregið að því að eignast húsnæði á
að minnsta kosti tveimur öðram stöð-
um í borginni; í Breiðholtshverfum
Morgunblaðið/Bjami
Þorsteinn Pálsson.
til alþjóðlegrar ráðstefnu í þessu
skyni. Við höfum unnið að því kapp-
samlega að móta tillögur um það,
hvemig eigi að taka á umhverfis-
málum stjómarfarslega, og höfum
flutt sérstakt frumvarp um það efni.
Við munum þess vegna leggja sér-
staka áherzlu á umhverfismálin í
víðtækri merkingu, bæði hvað
snertir okkur sjálf og á alþjóðavett-
vangi. Það er eitt af hinum stóru
framtíðarverkefnum."
Fijáls samtök lyfta
Grettistaki í
umhverfismálum
„Það hefur verið geysilega gam-
an að fylgjast með framkvæði
ungra sjálfstæðismanna í land-
græðslu og umhverfisvemd og það
er mikið ánægjuefni að þeir skuli
hafa valið þetta verkefni sem sérs-
takt átak á afmælisári Sjálfstæðis-
flokksins. Það kemur einmitt fram
í þeim viðhorfum, sem ungir sjálf-
stæðismenn hafa lagt áherzlu á, að
og í hinni nýju byggð, sem verður
norðan Grafarvogs. Eg tel þetta mjög
heppilegt fyrir allt félagsstarf, og svo
er það auðvitað flokknum afskaplega
hentugt að hafa aðgang að eigin
húsnæði í kosningum."
Skipulagsbreytingar á
skrifstofiinni
„Verkefni skrifstofunnar í
Reykjavík eru mjög margþætt. Þar
er unnið fyrir landið allt, og að sjálf-
sögðu framkvæmir hún þau verk-
efni, sem formaður og miðstjóm
flokksins ákveða að vinna að. Skrif-
stofan veitir margvíslega þjónustu,
og á þessu ári höfum við breytt fyrir-
komulagi hennar þannig að hún •
skiptist nú í þijú meginverkefnasvið;
fræðslu- og útbreiðslurtiál, skipulags-
og félagsmál og loks rekstur og fjár-
mál. Á hveiju sviði á að veita bæði
almennum flokksmönnum og trúnað-
armönnum flokksins sem bezta þjón-
ustu. Með nýja fyrirkomulaginu von-
umst við til að geta notað betur þá
krafta, sem flokkurinn hefur yfír að
ráða, en á skrifstofunni starfa nú
10 manns í fullri vinnu.“
Mikið útgáfiistarf
Kjartan segir að þóttalþingismenn
og aðrir kjömir forystumenn flokks-
ins hljóti eðli málsins samkvæmt að
vera helztu málsvarar stefnu hans,
standi flokksskrifstofan sem slík í
Tæknilega hliðin á flokksstarfínu:
Frá upphafi lögð áherzla
á mj ög skipulagt starf
- segir Kjartan Gunnarsson, framkvæmdastjóri
í STARFI stjórnmálaflokks nú á dögum skiptir tæknilega hliðin æ
meira máli. Sjálfstæðisflokkurinn rekur stóra skrifstofu með tíu starfs-
mönnum í Valhöll, búna nýjustu tækjum. Kjartan Gunnarsson, sem
verið hefur framkvæmdastjóri Sjálfstæðisflokksins frá 1980, segir að
skipulagt starf, sem unnið sé af starfefólki í fullri vinnu, verði æ mikil-
vægara. Einnig skipti góð vinnuaðstaða flokksmanna máli, ekki síður
en áhugi og hugsjónaeldur þeirra sjálfra.