Morgunblaðið - 25.05.1989, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 25. MAÍ 1989
Reuter
40 ára afmæli Þýska Sambandslýðveldisins
Vestur-Þjóðveijar minntust þess í gær að 40
ár eru liðin frá stofiiun lýðveldis sem reist var
á rústum Þriðja ríkis Adolfs Hitlers. Við hátí-
ðahöld í Bonn voru þessi í fremstu röð: Rita
Siissmuth, forseti vestur-þýska þingsins (lengst
til hægri), Riehard von Weizsacker, forseti og
eiginkona hans Marianne, Helmut Kohl kansl-
ari og eiginkona hans Hannelore. 24. maí 1949
gengu svokölluð Grundvallarlög í gildi I ríkinu
nýja. Ekki var talað um stjórnarskrá því menn
héldu í þá von að aðskilnaður Vestur- og Aust-
ur-Þjóðveija væri tímabundinn og tilvera Sam-
andslýðveldisins einnig. Weizsficker forseti
sagði í ræðu sinni við hátíðahöldin í gær að
sameining ríkjanna tveggja væri enn grund-
vallarmarkmið Vestur-Þjóðveija.
Panama:
Sendinefiid M-Amer-
íkuríkja fálega tekið
Panama. Reuter.
RÁÐAMENN í Panama tóku kuldalega á móti sendifulltrúum Sam-
taka Mið-Ameríkuríkja, OAS, þegar þeir komu til Panama-borgar á
þriðjudag. Hlutverk sendinefndarinnar er að miðla málum í landinu
en sérstakt þing OAS, sem kallað var saman til að fjalla um stjórn-
málaástandið í Panama, lýsti því yfír að kosningarnar 7. maí síðastlið-
inn væru ógildar. Ríkisstjóra Panama hefur sakað samtökin um íhlut-
un í innanríkismál Panama.
Stjómarliðar og sljómarandstæð-
ingar í Panama sögðu að ljóst væri
að sendifulltrúum gæfist lítið svigr-
úm til miðla málum. Sendinefndin
var sett á laggimar eftir að þing
Samtaka Mið-Ameríkuríkja for-
dæmdi kosningasvik Manuels Nori-
ega hershöfðingja. Henni var falið
það verkefni að tryggja „að stjómar-
skipti fæm fram með „fullu tilliti til
vilja Panamabúa sem sjálfstæðrar
þjóðar."
Ríkisstjóm Panama lýsti því yfir
við komu sendinefndarinnar að hún
fagnaði fmmkvæði OAS ef það
mætti verða til þess að leiða í ljós
að íhlutun Bandaríkjamanna í Pa-
nama væri undirrótin að stjómar-
kreppunni í landinu.
Stjómarandstæðingar hafa kraf-
ist þess að sendinefndin viðurkenni
sigur sinn í kosningunum og höfn-
uðu þeir jafnframt stjórnarsamstarfi
við ríkisstjóm Manuels Solis Palma
sem nýtur stuðnings Noriega hers-
höfðingja. „Þjóðin sagði hug sinn
allan. Við unnum. Hví skyldum við
semja við þá sem biðu lægri hlut?“
sagði Guillermo Ford, varaforseta-
frambjóðandistjórnarandstæðinga.
Noriega sagði í viðtali við dagblað
í Panama á þriðjudag að fjandsam-
leg afstaða OAS til ríkisstjómar
Panama væri til komin vegna þrýst-
ings frá Bandaríkjamönnum.
Sendifulltrúar OAS, sem em ut-
anríkisráðherrar Ekvadors, Guate-
mala og Trinidads ásamt aðalritara
Samtaka Mið-Ameríkuríkja, Joao
Baena Soares, áttu fund með Manu-
el Solis Palma, sitjandi forseta, á
þriðjudag. Talsmaður OAS sagði að
sendifulltrúamir myndu einnig hitta
fulltrúa stjómarandstöðunnar og
hersins í heimsókn sinni sem lýkur
í dag, fimmtudag.
Fundur Arababandalagsins í Marokkó:
Deilt um tilverurétt Israels-
ríkis og* málefiii Líbanons
Casablanca. Reuter.
LEIÐTOGAR ríkja Arababandalagsins ræddu í gær veru sýrlenska
hersveita í Líbanon og málefiii PaJestínumanna á hernámssvæðum
ísraels. Fundur Arababandalagsins fer að þessu sinni fram í Casa-
blanca í Marokkó en þetta er í fyrsta skipti frá árinu 1979 sem
Egyptar taka þátt í slíkum viðræðum.
Sýnt þykir að Egyptar fari nú
fyrir þeim hópi ríkja er telja að
taka beri upp hófsamari stefnu
gagnvart ísraelum. Þótti þetta
raunar koma skýrt fram i ræðu er
Hosni Mubarak, forseti Egypta-
lands, flutti við upphaf fundarins
en hófstilling einkenndi málflutning
hans. Mubarak hvatti og til þess
að erlendar hersveitir í Líbanon
yrðu kallaðar heim en gætti þess
að nefna ekki Sýrlendinga á nafn.
Fundurinn í Casablanca þykir
sögulegar fyrir þær sakir að þetta
er í fyrsta skipti frá því Egyptar
og ísraelar gerðu með sér friðar-
samning árið 1979 sem Egyptum
er boðið að taka þátt í viðræðum á
þessum vettvangi. Hefur Mubarak
þegar átt viðræður við helstu fland-
menn sína innan bandalagsins,
Hafez al-Assad Sýrlandsforseta og
Muammar Gaddafi Líbýuleiðtoga.
Fréttaskýrendur telja ólíklegt að
fundurinn skili beinum árangri en
benda hins vegar á að þátttaka
Egypta marki tímamót ekki síst í
ljósi þess að öfgafull stefna Sýrlend-
inga og Líbýumanna njóti sífellt
minna fylgis innan bandalagsins.
Almennt er búist við því að mál-
efni Líbanon verði einkum til um-
ræðu á fundinum en gert er ráð
fyrir að honum ljúki í dag, fimmtu-
dag. Fulltrúar Jórdaníu og Frelsis-
samtaka Palestínu (PLO) sögðu í
gær að hófsamari ríkin vildu að
sendar yrðu friðargæslusveitir til
Líbanon. Væri gert ráð fyrir því
að sveitir þessar aðstoðuðu herafla
Sýrlendinga eða kæmu í stað sveita
þeirra í landinu. Ólíklegt er talið
að tillaga þessi nái fram að ganga.
Frá því í janúarmánuði hafa ut-
anríkisráðherrar sex Arabaríkja
freistað þess að sætta stríðandi
fylkingar í Líbanon en sú viðleitni
hefur engum árangri skilað. Tvær
ríkisstjómir eru nú við völd í landinu
og frá því í mars hafa um 350
manns fallið í bardögum milli krist-
inna manna og múslima sem njóta
stuðnings Sýrlendinga.
Þegar hafa verið lögð drög að
ályktun varðandi sjálfstæðiskröfur
Palestínumanna á hemámssvæðum
ísraels. í henni er almennt tekið
undir stefnu Yassers Arafats, leið-
toga PLO, en hann hefur bæði for-
dæmt skipulega hryðjuverkastarf-
semi og viðurkennt tilvemrétt ísra-
elsríkis. Utanríkisráðherra Sýr-
Iands, Farouq al-Shara, lýsti því
hins vegar yfir í gær að Sýrlending-
ar myndu leggjast gegn hvers kyns
viðurkenningu á tilvemrétti ísraels
í lokaályktun fundarins. Kvaðst
ráðherrann einnig telja það ótíma-
bæra ályktun að samskipti Sýrlend-
inga og Egypta væra á ný komin
í eðlilegt horf.
Reuter
Yasser Arafat, leiðtogi Frelsissamtaka Palestinu (PLO), og Muamm-
ar Gaddafi Líbýuleiðtogi ræðast við á fundi Arababandalagsins í
Casablanca.
ERLENT
Sjónarmið kínversks námsmanns:
Berjumst þar til
lýðræði er fengið
— eftirWangDan
Grein sú sem hér fer á eftir
hefur undanfarið birst í blöðum
viða um heim. Höfundur hennar
er einn þeirra kínversku náms-
manna, sem hafa risið gegn
stjórnvöldum í Peking. f greininni
leitast hann við að skýra það, sem
fyrir mótmælendum vakir.
Frá því í ópíumstríðinu 1839 hef-
ur Kína mátt þola, að innrás hefur
verið gerð í landið, efnahagslíf þess
hefur verið lagt í rúst og þjóðfélagið
orðið upplausn að bráð. Þetta og
fleira hefur sett mark sitt á þjóðina,
sem í Iandinu býr og var einu sinni
þekkt fyrir heilbrigði.
í þau 40 ár, sem kommúnista-
flokkurinn hefur verið við völd, hefur
nokkur árangur náðst í áætlana-
gerð. En tilkostnaðurinn hefur verið
ærinn: stöðu menntamanna hefur
hnignað ógnvænlega, stöðnuðu
efnahagslífi fer aftur með hveijum
deginum, og upplausn ríkir í þjóð-
félaginu. Og það, sem þungvægast
er: Fólk hefur verið svipt lýðræði,
frelsi og mannréttindum.
Hvem einasta Kínveija, einkum
af uppvaxandi kynslóð mennta-
manna, dreymir um, að velsæld fái
að þrífast og dafna í landinu. En
við gemm okkur jafnframt ljóst, að
engu verður þar hnikað í framfara-
átt, nema hafist verði handa um að
koma á umbótum í stjómmálum.
Stjómmálaumbætur munu að sjálf-
sögðu koma við hagsmuni kommúni-
staflokksins, sem öllu ræður. Þess
vegna er erfitt að hugsa sér, að
flokkurinn beiti sér fyrir umbótum,
enda hefur hann alls ekki gert það.
Vegna þessara aðstæðna fannst
okkur óhjákvæmilegt að stofna lýð-
ræðishreyfingu á breiðum gmnni í
því skyni að upplýsa hinn almenna
borgara. Árangurinn er sú lýðræðis-
bylgja, sem heiminum er nú kunn
og stjómvöld fá ekki staðið á móti.
Lýðræðisáætlunin hefur verið
rædd fram og aftur meðal fijáls-
lynds fólks á undanfömum ámm og
þróast hægt og sígandi. Og svo vill
til, að á árinu 1989 er 70 ára af-
mæli 4. maí-hreyfmgarinnar og 200
ára afmæli frönsku byltingarinnar.
Enn einu sinni hefur þrá Kínveija
eftir lýðræði, mannréttindum, frelsi
og jafnrétti, sem enginn gmndvöllur
Reuter
Höfiindur greinarinnar segir námsmenn beijast fyrir sljórnmála-
kerfi með vestrænu sniði og lausn undan úreltri hugmyndafræði.
Hér sjást kínverskir námsmenn halda á lofti mynd af Frelsisstyttunni.
hefur verið fyrir í landi þeirra, verið
vakin.
Nýja upplýsingarhreyfingin er til-
raun menntamanna til að beijast.
fyrir lýðræði og hrífa fjöldann með.
Þetta hefur þegar gefið svo góða
raun, að sama spumingin leitar á
hugi margra: Hvemig getum við
komið á lýðræði í Kína?
Lýðræðishreyfingar hafa oftsinnis
orðið til í Kína vegna óvæntra við-
burða. Dauði Hu Yaobangs kveikti
þann eldmóð, sem nú brennur i
bijóstum ungra menntamanna.
Þannig vaknaði sú þjóðlega lýðræð-
ishreyfing, sem dregið hefur að sér
athygli umheimsins síðustu vikur.
Hún kqm eftirminnilega fram á sjón-
arsviðið í síðasta mánuði, en átti
rætur sínar í háskólum um gervallt
landið.
Við reynum á engan hátt að dylja
markmið stúdentahreyfingarinnar.
Það er að þrýsta á stjómvöld og fá
fram breytingar í lýðræðisátt. Við
óskum ekki heldur eftir að leyna
þeirri staðreynd, að stjómmálaskoð-
anir okkar em í nokkrum greinum
ólíkar skoðunum stjómvalda og
flokksins.