Morgunblaðið - 06.12.1990, Blaðsíða 42

£t
42
oeei nmM33m .9 huo^ootmmn QiGAjauuonoM
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. DESEMBER 1990
Tillaga frá Kvennalista:
Níu mánaða fæðingarorlof
SIGRÚN Jónsdóttir (SK-Rn)
mælti fyrir frumvarpi sem m.a.
gerir ráð fyrir lengingn fæðing-
arorlofs í níu mánuði. Um leið
var lagt fram samsvarandi frum-
varp um breytingar á fæðingar-
styrk. Meðflutningsmenn eru,
Kristín Einarsdóttir (Sk-Rv),
Málmfríður Sigurðardóttir (Sk-
Ne) og Þórhildur Þorleifsdóttir
(Sk-Rv).
Flutningsmenn leggja m.a. til að
^barnshafandi kona skuli eiga rétt á
fæðingarorlofi einum mánuði fyrir
áætlaðan fæðingardag fram að
fæðingu og er óheimilt að bæta því
orlofi við það fæðingarorlof sem
tekið er eftir bamsfæðinguna. Ætt-
leiðandi foreldrar eiga einnig rétt á
orlofi vegna töku bams að fimm
ára aldri þess. Gert er ráð fyrir að
lögum um fæðingastyrk verði m.a.
breytt á þann veg að framlengja
skuli greiðslu fæðingarstyrks um
þijá mánuði fyrir hvert barn um-
fram eitt ef fleiri fæðast í einu. Þar
að auki skal kona sem gengur með
fleiri en eitt barn eiga rétt á greiðslu
fæðingarstyrks í tvo mánuði fyrir
áætlaðan fæðingardag.
Gert er ráð fyrir að lenging fæð-
ingarorlofsins gerist í áföngum,
verði sjö mánuðir frá gildistöku lag-
anna fram til 1. janúar 1992. Átta
mánuðir á árinu 1992 en taki að
fullu gildi 1. janúar 1993. Orlof
ættleiðandi foreldra lengist á sama
veg og er miðað við sömu dagsetn-
ingar.
Sigrún Jónsdóttir sagði m.a. að
stigið hefði verið skref í rétta átt
þegar frumvörp þáverandi heil-
brigðisráðherra, Ragnhildar Helga-
dóttur, um lengingu fæðingarorlofs
úr þremur í sex mánuði voru sam-
þykkt. Það bæri að meta þær breyt-
ingar sem væru til batnaðar en nú
væri kominn tími til að stíga næsta
skref. Það væri hagsmunamál alls
samfélagsins ekki síður en foreldr-
anna og barnanna. Það hlyti að
vera umhugsunarefni hvað við bið-
um börnum okkar upp á í dag; í
mörgum tilfellum væru þau sett í
hendur ókunnugra mestan part
dagsins aðeins sex mánaða gömul.
Guðrún taldi slíkt ekki æskilegt né
þroskavænlegt. Þremur mánuðum
síðar hefði barnið þó öðlast meiri
þroska og gæti betur tekist á við
umhverfi sitt. Ræðumaður flutti og
fleiri rök máli sínu til stuðnings,
tilfínninga- og sálfræðileg, og einn-
ig fjárhagsleg. Það köm m.a. fram
í hennar ræðu að rétturinn til fæð-
ingarorlofs er alls staðar á Norður-
löndum rýmri en hér á landi.
Flutningsmaður fór nokkrum
orðum um kostnaðarhlið frumvarp-
anna og greindi t.a.m. frá því að
kostnaðarauki vegna lengingar
orlofsins um tvo mánuði strax
þ.e.a.s. einn mánuð fyrir og eftir
fæðingu myndi nema um 200 millj-
ónum á næsta ári. E.t.v. þætti ein-
hverjum þetta há upphæð en á
máli fjármálamanna mætti kannski
orða það svo að verið væri að ijár-
festa í auknum mæli í bömum okk-
ar. „En hver telur sig þess umkom-
inn að meta til íjár þann ávinnig
sem við höfum af því að veita nýjum
borgurum þeSsa lands bestu
umönnun á fyrstu mánuðum ævi
sinnar."
Mannfæð
Kristín Einarsdóttir (SK-Rv)
tók undir málflutning fyrra ræðu-
manns. Einnig komu fram von-
brigði yfir fæð þingmanna í salnum.
Sigrún Jónsdóttir (SK- Rn)
saknaði heilbrigðisráðherrans sem
hún hafði hálfpartinn vænst að yrði
viðstaddur til að hlýða á ályktun
framsóknarmanna um lengingu
fæðingarorlofs. Sigrún vitnaði einn-
ig í ályktanir Alþýðuflokksins sem
gengu í sömu átt.
Rannveig Guðmundsdóttir (A-
Rn) tók undir málflutning Sigrúnar
og síns eigin flokks um nauðsyn á
Samstarfsráð sjúkra-
húsa í Reykjavík
GUÐMUNDUR Bjarnason, heil-
brigðisráðherra, mælti í gær á
17. fundi efri deildar fyrir laga-
frumvarpi um breytingu á lögum
um heilbrigðisþjónustu. Lagt er
til að komið verði á fót fimm
manna samstarfsráði sjúkrahú-
sanna í Reykjavík.
I samstarfsráðinu skulu sitja for-
menn stjóma Borgarspítala, St.
Jósefsspítala og Ríkisspítala. Ráðið
skipi stjómarformenn sjúkrahús-
anna þriggja og tveir fulltrúar skip-
aðir af ráðherra. Hlutverk ráðsins
er að gera tillögur um mótun fram-
tíðarstefnu sjúkrahúsanna, flokkun
,starfssyiðs og verkaskiptingu, gera
þróunar- og fjárfestingaráætlanir
til að nýta sem best þá fjármuni
sem til ráðstöfunar em. Einnig skal
ráðið fylgast með því að sjúkrahús-
in starfi í samræmi við fjárveitingar
til þeirra.
Heilbrigðisráðherrann benti
þingheimi m.a. á að • sífellt ykust
kröfur - og kostnaður - á sviði
heilbrigðismála; íslendingar hefðu
aukið útgjöldin til þessa málaflokks
sem hlutfall af vergri landsfram-
leiðslu úr 6,6 í 8,5 % og væru Svíar
einir Norðurlandaþjóðanna með
hærra hlutfall. — En á hinn bóginn
hefði boríð á harðri andstöðu í þjóð-
félaginu við aukna skattheimtu.
IRáðherrann taldi ekki lfklegt að
heilbrigðismálin fengu mikið stærri
hlut af landsframleiðslu á næstu
ámm nema til kæmi aukinn hag-
vöxtur, ekki væri heldur líklegt að
samstaða næðist um viðbótarskatt-
heimtu til að auka útgjöldin til heil-
brigðismála.
Heilbrigðisráðherra rakti í
nokkm máli sögu þess máls sem
hann nú mælti fyrir. Hann hefði
skipað nefnd á síðasta ár til að
kanna alla möguleika á auknu sam-
starfi sjúkrahúsa á höfuðborgar-
rsvæðinu og hefði sú nefnd lokið
störfum nú á haustmánuðum.
Framvarp það sem nú væri mælt
fyrir gerði ráð fyrir nánast sömu
skipan og nefndin hefði orðið sam-
mála um. Áherslumunur varð hins
vegar í nefndinni um hvernig sam-
starfsráðið skyldi skipað. Frum-
varpið eins og það lægi nú fyrir
' gerði ráð fyrir svipaðri skipan ráðs-
ins og meirihluti nefndarinnar gerði
tillögur um.
Guðmundur Bjarnason
Misskilningur og fullyrðingar
Ráðherrann greindi frá því í sinni
ræðu að nokkrar umræðúr hefðu
orðið um nefndarálitið og fyrstu
drög að frumvarpi sem kynnt hefði
verið á blaðamannafundi. Þessar
umræður hefðu einkennst af mis-
skilningi og fullyrðingum manna
sem virtust ekki hafa kynnt sér
nægjanlega vel nefndarálitið né
heldur þær hugmyndir sem hann
hefði sett fram. En hann hefði talið
nauðsynlegt að samstarfsráðið
hefði meira með fjárlagagerð og
skiptingu fjárveitinga til þessara
stofnana að gera.
Heilbrigðisráðherra skýrði nokk-
uð lagagreinar frumvarpsins og til-
gang frumvarpsins. Benti m.a. á
að formaður ráðsins skyldi kosinn
af ráðinu sjálfu úr hópi fulltrúa
sjúkrahúsanna til tveggja ára í
senn. Gert væri ráð fyrir því að
ráðið tengdist því sjúkrahúsi sem
formaðurinn kæmi frá og að fram-
kvæmdastjóri þess sjúkrahúss væri
þá ennfremur framkvæmdastjóri
ráðsins. Þannig að ekki væri gert
ráð fyrir neinni nýrri stofnun eða
starfsliði kringum samstarfsráðið.
Einnig kom fram að tillögur þær
sem ráðið gerði skyldu lagðar fyrir
Morgunblaðið/Þorkell
Sigrún Jónsdóttir
áframhaldandi lengingu fæðingar-
orlofsins, þótt stórt skref hefði ver-
ið stigið þegar orlofið var lengt í
sex mánuði og ætti Ragnhildur
Helgadóttir þáverandi heilbrigðis-
ráðherra þakkir skyldar fyrir að
hrinda þeim áfanga fram.
í máli Rannveigar kom einnig
fram söknuður eftir fleiri samþings-
mönnum en hún fagnaði komu
Guðmundar Bjarnasonar heilbrigð-
isráðherra þegar hann gekk í sal.
Rannveig ræddi nokkuð um rétt-
indamál foreldra í fæðingarorlofi
og mismun á réttindum, þá hefði
verið von á að nefnd skilaði tillög-
um. Hún innti heilbrigðisráðherra
eftir frumvarpi um þau efni.
Málmfríður Sigurðardóttir
(SK-Ne) tók til máls, vildi að fært
yrði til bókar nú væru einungis sjö
þingmenn viðstaddir. Árni Gunn-
arsson forseti neðri deildar upp-
lýsti að 29 þingdeildarmenn væru
í húsinu.
Guðmundur Bjarnason heil-
brigðisráðherra baðst velvirðingar
á fjarveru sinni en hann hafði m.a.
orðið að tala fyrir framvarpi í efri
deild. Hann tók undir að hér væri
mikilsvert mál rætt en jafnframt
dró hann enga dul á það að spurn-
ingar um kostnað og forgangsröð
væra ofarlega í margra hug. í
mörgum málum í heilbrigðiskerfinu
sneri maður sér ekki við fyrir minna
en tugi milljóna.
Heilbrigðisráðherra greindi einn-
ig frá því að ekki hefði tekist full
samstaða um þær tillögur sem
Rannveig hefði innt eftir, opinberir
starfsmenn teldu nokkuð gengið á
þann rétt sem þeir hefðu áunnið.
Að endingu lýsti ráðherrann
stuðningi við þá stefnu sem fælist
í frumvarpinu en varð að gera fyrir-
vara vegna kostnaðar og forgangs
í ráðstöfun opinberra fjármuna.
Flutningsmaður þakkaði Rann-
veigu Guðmundsdóttur og heil-
brigðisráðherra undirtektirnar þótt
hún vildí gjarnan heyra frá honum
að þetta mál kæmi strax til fram-
kvæmda. Sumum þætti of hægt
vera farið í sakirnar.
Flutningsmaður hafði lagt til að
máiinu yrði vísað til heilbrigðis- og
trygginganefndar en ekki tókst að
greiða atkvæði um þá tillögu því
þingflokksfundir voru að hefjast og
tæpast von til að næðist til nægjan-
legs þingmannafjölda í húsinu fyrir
þann tíma.
Þetta er fyrsta mál sem þingmað-
urinn flytur en hún skipar nú 10
þingsæti Reykjaneskjördæmis í
fjarveru Önnu Olafsdóttur Björns-
son.
stjórnir sjúkrahúsanna áður en þær
yrðu sendar til heilbrigðisráðuneyt-
isins. Ennfremur að ráð væri fyrir
því gert að samstarfsráðið annaðist
þau verkefni sem Heilbrigðismála-
ráð Reykjavíkurlæknahéraðs á að
hafa með höndum en snerti þessi
sjúkrahús, þannig að þau myndu
ekki eiga fulltrúa í Heilbrigðismála-
ráði Reykjavíkurlæknahéraðs.
Guðmundur Bjarnason heilbrigð-
isráðherra greindi frá efasemdum
ýmissa um hvort þær breytingar
sem tillaga væri gerð um, gengu
nægjanlega langt, e.t.v. þryfti sam-
starfsráðið að hafa meira raunveru-
legt ákvörðunar- og framkvæmda-
vald. Ráðherrann vænti þess þó að
hér væri mikilvægt skref stigið.
Hann taldi nauðsynlegt að láta á
það reyna hvort virkara samstarf
næðist með sjúkrahúsunum með
þessu fyrirkomulagi, áður en aðrar
og ennþá róttækari ráðstafanir
kynnu að vera gerðar.
Að endingu lagði framsögumað-
ur til að málinu yrði vísað til annarr-
ar umræðu og heilbrigðis- og trygg-
inganefndar og fengi þar skjöta
afgreiðslu svo samstarfsráðið gæti
tekið sem fyrst til starfa, og hefði
sú vinna þurft að tengjast gerð fjár-
laga fyrir árið 1991 ef vel hefði átt
að vera.
Silkihúfa
Guðrún J. Halldórsdóttir (SK-
Rv) sagði þáð vera óskandi að þetta
samstarfsráð reyndist ekki enn ein
silkihúfan í nefndafarganinu. Guð-
rún taldi samt samstarf og samráð
vera af hinu góða. Vissulega þyrfti
að byggja upp og bæta margt í
heilbrigðiskerfinu. Mikilvægur
þáttur í því væri góðir starfskraftar
sem væru sæmilega ánægðir með
sín kjör og vildu að sínar raddir
heyrðust. Guðrún vildi því að ráðið
væri aðeins öðruvísi skipað; tveir
fulltrúar starfsmanna gætu örugg-
lega korriið með gagnlegar ábend-
ingar m.a. um sparnað. Einnig
væri til bóta að Reykjavíkurborg
hefði þar fulltrúa því þessi sjúkra-
hús vörðuðu mjög allt líf og starf
í bænum.
Að tillögu framsögumanns var
málinu svo vísað til heilbrigðis- og
trygginganefndar og annarrar um-
ræðu.
Stuttar þingfréttir
Kirkjuhvolsprestakall
Fimm þingmenn í efri deild vilja
bæta við svohljóðandi bráða-
birgðaákvæði við lögin um skipun
prestakalla og prófastsdæma:
„Meðan núverandi sóknarprestur
í Kirkjuhvolsprestakalli þjónar
kallinu taka breytingar á Odda-,
Kirkjuhvols- og Fellsmúlapresta-
köllum í Rangárvallaprófastdæmi
skv. 1. gr. ekki gildi.“ Frumvarp-
ið er flutt vegna óska þriggja
sóknarnefnda til kirkjumálaráð-
herra um: 1) Hafa áfram sr. Auði
Eir Vilhjálmsdóttur. 2) Að þurfa
ekki að hlíta því að vera með
stjórnvaldsákvörðunum sett í ann-
að prestakall. Flutningsmenn,
Halldór Blöndal (S-Ne), Margrét
Frímannsdóttir (Ab-Sl), Karl
Steinar Guðnason (A-Rn), Guðrún
J. Halldórsdóttir (SK-Rv) og
Salóme Þorkelsdóttir (S-Rn), vilja
að sóknarbörnin njóti handieiðslu
þess prests sem þau kusu sér en
telja rétt að leggja það álitamál
til hliðar um sinn hvort Kirkju-
hvolsprestakall verði lagt niður.
Hjálparbúnaður fyrir
sjónskerta
Halldór Blöndal (S-Ne), Guðrún
J. Halldórsdóttir (SK-Rv), Eyjólf-
ur Konráð Jónsson (S-Rv), Karvel
Pálmason (A-Vf) og Egill Jónsson
(S-Al) flytja lagafrumvarp um að
hjálparbúnaður fyrir sjónskerta
verði undanþeginn ákvæðum laga
um virðisaukaskatt. í greinargerð
segir að þótt varlega verði að fara
í undanþágum þá séu „slík
prinsipp“ léttvæg gagnvart þeim
sem eru að missa sjónina. í grein-
argerð kemur einnig fram að les-
tæki með sambyggðri myndavél
og skjá kosti 170-340 þús. kr. og
framlög til Sjónstöðvar íslands
séu hvergi nærri svo rífleg að
dugi til að sinna öllu því fólki sem
vegna sjóndepru þurfi á myndavél
og skjá að halda.
Spurt um kostnað
við tannlækningar
Fyrirspurn frá Geir H. Haarde
GEIR H. Haarde (S/Rv) hefur
lagt fram fyrirspurn til heil-
brigðis- og tryggingamálíiráð-
herra um sparnað vegna
breyttra reglna um endur-
greiðslu tannlæknakostnaðar.
Fyrirspum þingmannsins er í
fjórum liðum: 1) Hver var heildar-
kostnaður opinberra aðila vegna
tannlækninga á árunum 1988 og
1989? Hver var hlutur tannréttinga
í þessum kostnaði? 2) Hvað hefur
mikið sparast í tannlækningakostn-
aði almannatrygginga á þessu ári
í kjölfar laga nr. 122/1989? Hvað
mikið af þessum sparnaði er til
kominn vegna breyttra reglna um
tannréttingar? 3) Hvað nýtur stór
hluti barna og unglinga 6-18 ára
tannréttingaþjónustu hér á landi?
4) Hvernig hefur til tekist um flokk-
un tannréttinga og breytta greiðslu-
þátttöku hins opinbera eftir eðli
aðgerða? Hvað má gera ráð fyrir
að kostnaður verði mikill árlega
vegna hins nýja flokkunarkerfis og
eftirlits með því?
Með lögum nr. 122/1989 sem
þingmaðurinn vitnar til var lögum
um almannatryggingar breytt
þannig að endurgreiðslur vegna
tannlæknaþjónustu og tannréttinga
við börn og unglinga urðu heimilda-
greiðslur en ekki sjálfvirkar. Einnig
var í lög fest að þjónustan skyldi
veitt hjá skólatannlæknum og á
heilsugæslustöðvum nema annað
væri talið hagkvæmt og um það
samið. Með þessum lagabreytingum
var stefnt að 80-100 milljóna króna
sparnaði á verðlagi í desember
1989.