Morgunblaðið - 20.08.1991, Blaðsíða 42

42
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. AGUST 1991
Þórunn T. Sigurjóns-
dóttír - Kveðjuorð
Fædd 1. nóvember 1908
Dáin 9.ágúst 1991
Á unglingsárum flestra einstakl-
inga eru teknar ákvarðanir, sem
marka þeim að meira fremur en
minna leyti ævibrautina upp frá
því.
Þá er valið um nám eða starf
og það val hefur úrslitaáhrif á það,
hvar viðkomandi á sinn vettvang á
fullorðinsárum. Oftar en ekki á ein-
hver fullorðinn einstaklingur þarna
hlut að máli, foreldri, vinur, vensla-
maður eða kennari, sem veitir ráð-
leggingu, hvatningu eða aðstoð
sem úrslitum ræður. Ekki mun
einsdæmi, að í slíkum tilvikum sé
stofnað til þakkarskulda, sem
þiggjandinn telur sig aldrei geta
að fuliu greitt.
Svo er þeim farið, er þessar línur
ritar, þær eru frá hans hendi hin
síðasta afborgun af sh'kri skuld,
sem ég get reitt af hendi til frænku
minnar, Þórunnar Theódóru Sigur-
jónsdóttur, er lést á Borgarspíta-
lanum hinn 9. þessa mánaðar og
var jarðsungin í gær.
Theódóra eða Dadda — en svo
var hún ætíð nefnd af sínum nán-
ustu og öðrum kunnugum — var
fædd á Þóroddsstöðum í Hrútafirði
1. nóvember 1908. Foreldrar henn-
ar voru Sigurjón Stefánsson og
Sigríður Magnúsdóttir, sem bjuggu
eða voru í húsmennsku á ýmsum
stöðum í Hrútafirði og með þeim
ólst hún upp til fullorðinsára. Ekki
þekki ég að ráði til uppvaxtarára
hennar í Hrútafirði og víkur sögu
næst til þess, að hún stundaði nám
í Kvennaskólanum á Blöndudósi
veturinn 1931-32’. í þann gamla
og virðulega skóla sóttu margar
stúlkur úr Húnaþingi og raunar
víðar að af landinu menntun sína
um áratuga skeið. Um sama Ieyti
dvaldi hún hjá eldri systur sinni,
Stefaníu, sem þá var húsfreyja í
Fornahvammi í Norðurárdal, mikil-
vægum áfangastað í þjóðbraut milli
Norður- og Suðurlands. Þar var
þörf starfsfólks að sinna um gesta-
móttöku og trúlegt þykir mér, að
þar hafi tekist kynni með henni og
föðurbróður mínu, Páli Guðjónssyni
frá Gestsstöðum í Norðurárdal,
nágrannabæ Fornahvamms.
Þau gengu í hjónaband 10. sept-
ember 1932, en ekki átti fyrir þeim
að Iiggja að staðnæmast í heima-
byggðum, heldur lá leið þeirra til
Reykjavíkur eins og svo margra á
þeim árum og ætíð síðan.
Fyrsta áratuginn var heimili
þeirra að Laugarnesvegi 77, en á
stríðsárunum byggði Páll, sem þeg-
ar fyrir giftingu þeirra hafði aflað
sér réttinda sem húsasmiður, ásamt
öðrum íbúðarhús að Kirkjuteigi 13.
Þar var síðan heimili þeirra meðan
bæði lifðu, en Páll andaðist haustið
1984. Theódóra bjó þar svo áfram
þar til hún flutti á elliheimilið við
Dalbraut fyrir um það bil tveimur
árum.
Þau hjón eignuðust einn son
barna, Guðmund Þór Pálsson, arki-
tekt, fæddan 1934. Miklu seinna
tóku þau svo til fósturs og ólu upp
sína eigin dóttur Hrafnhiidi Val-
‘ garðsdóitur, rithöfund og kennára.
A fyrstu búskaparárunum í
Reykjavík sótti Theódóra þá vinnu,
sem á þeim tíma var helst verksvið
kvenna utan heimilis, fiskvöskun
og þurrkun. Helgaðist það vafalítið
að einhveiju leyti af því, að Laugar-
nesvegur 77 var í næsta nágrenni
við eina helstu fiskverkunarstöð í
Reykjavík á þeim tíma, Kirkjusand.
Eftir að ég átti fyrst dvöl á heim-
ili hennar 1940 hygg ég að hún
hafi ekki stundað þá vinnu.
Heimilið fékk henni lika ærin
verkefni, þótt börn og fóstubörn
væru ekki fleiri en að framan seg-
ir. Foreldrar hennar áttu athvarf
hjá henni mörg síðustu æviárin og
systur hennar, Elín og Sólveig voru
í fæði á heimilinu. Við Laugarnes-
skólann í næsta nágrenni við
Kirkjuteig 13 starfaði um áratuga-
skeið Skeggi Ásbjarnason, þekktur
kennari og útvarpsmaður á sínum
tíma. Hann var alla ævi ókvænutr
og lengst af þessum starfstíma sín-
um var hann kostgangari á Kirkju-
teignum.
Þar við bættist að til Páls og
Theóóru leituðu um húsaskjól fjöldi
vina og vandamanna úr Húnaþingi
og Borgarfirði, sem erindi áttu til
Reykjavíkur. Það var oftast æði
mikið stærri hópur en venjuleg vísi-
tölufjölskylda, sem settist að mat-
burði á Kirkjuteig 13. Ekki fékk
það húsmóðurinni armæðu né ang-
urs, enda var Thedóru af guði gef-
in einstök skapgerð, létt og ljúf,
glaðvær og glettin, sem laðaði að
henni hvern þann, er átti við hana
samskipti.
Víkur nú sögunni að því atviki,
þar sem hún hafði úrslitaáhrif á
ævibraut mína. Nýlokið var síðari
heimsstyijöldinni, þeirri sem gerði
syni Fjallkonunnar ríka eins og ein-
hversstaðar segir. Þá var ég ungi-
ingur, sem nýlokið hafði hinu lög-
bundna barnaskólanámi, en for-
eldrum og .fleirum, sem til þekktu
sýndist, að ég mundi eiga erindi í
frekari skólagöngu. Nú vildi svo
til, að ég hafði ekki áhuga á að
eiga fyrstu sporin á þeirri braut í
Reykholtsskóla, sem nærtækastur
var unglingi, búsettum í Borgar-
firði. Því var horft til Reykjavíkur,
en dvöl þar var því háð, að mér
hlotnaðist fæði og húsaskjól án
stórra útgjalda, því að ekki var
auður í garði heima fyrir.
Páli, föðurbróður mínum, mun
trúlega hafa þótt svo sem kona sín
hefði nógu þungu heimili að sinna,
þótt ekki bættist einn enn þar að
borði, og var ekki meðmæltur um-
leitan þess efnis, að ég fengi vist
hjá þeim hjónum. En þá tók Theód-
óra af skarið, að mér skyldi heim-
ilt fæði og húsnæði. Bjó ég þar
fyrstu tvo námsvetur mína, 1946
- 47 og 1947 - 48 og naut þess
atlætist af hennar hálfu, að mér
fannst þar engu síður vera heimili
mitt en hjá foreldrum mínum. Þau
fluttust þúferlum til Reykjavíkur
vorið 1948, svo að búseta mín var
hjá móður minni þá þijá vetur, er
eftir voru skólagöngu minnar, að
föður mínum látnum í ársbyijun
1949.
Hjónaband þeira Páls og Theód-
óru var einstaklega ástúðlegt og
þau mjög samrýnd þótt nokkuð
ólík væru að skaplyndi. Áður er
getið um ljúflyndi hennar og glað-
værð, en þeir eiginleikar voru hon-
um ekki gefnir í sama mæli. Hann
var þyngri á bárunni og sérstaklega
kappsfullur og ósérhlífinn í starfi
sínu sem umsvifamikill húsasmiða-
meistari í Reykjavík um langt ára-
bil. Engan vafa tel ég á, að með
því móti ofbauð hann heilsu sinni
og þreki, svo að hrörnun og heilsu-
brestur, líkamlega og andlega,
sóttu að honum síðustu æviár eftir
að störfum lauk. Sú þróun ágerðist
eftir því sem á eið og varð hann æ
háðari umönnun og hjálp eiginkonu
sinnar. Hann kaus að dvalja heima
í skjóli hennar en fara ekki á
sjúkrastofnun, enda rými þar við
hans hæfi vafalaust af skornum
skammti.
Theódóra sinnti þessu hlutverki
af einstakri alúð og umhyggju, en
efalaust varð það henni of þung
byrði áður en yfir lauk. Heilsu
hennar var ofboðið líkamlega og
einnig hvarf henni að verulegu leyti
sú glaðværð og sá kjarkur sem ein-
kenndu hana. Engu að síður vildi
hún eiga heimili sitt á Kirkjuteigi
13 eins lengi og fært var, og það
var ekki fyrr en árið 1989 að hún
hvarf frá því til dvalar að elliheimil-
inu við Dalbraut. Síðustu vikurnar
var hún svo sjúklingur á Borg-
arspítalanum.
Átvik höguðu því svo, að ég flutti
frá Reykjavík í fjarlægan lands-
Stefán Harðar
son - Minning
Maríanna Elías-
dóttir - Minning
Fædd 13. júní 1916
Dáin 10. ágúst 1991
Á tímamótum fljúga gjarnan
myndir í gegnum hugann. Nú eru
tímamót því Stefán Harðarson var
að kveðja. Myndirnar af honum
eru sjálfsagt margar og fjölbreytt-
ar, því hann var mörgum kunnug-
ur. Myndin sem hér verður riijuð
upp, er af ungum manni sem gekk
léttum skrefum inn á skrifstofuna
mína og kynnti sig brosandi. Nýi
„sambýlismaðurinn" minn á vinnu-
stað var mættur.
Skrifborðin sneru andspænis
hvert öðru og tækifærin því næg
til að virða hann fyrir sér og fylgj-
ast með vinnu hans. Meiru var
ekki búist við.
En það kom fljótlega á daginn
af með Stefáni fylltist miklu meira
en auður stóll. Vinnuna sem hann
vann í gegnum síma, rækti hann
skipulega og af mikilli atorku. Það
var ógerningur að komast hjá því
að hlusta stundum á hann dansa
Legsteinar
Framleiðum allar
stærðir og gerðir
af legsteinum.
Veitum fúslega
upplýsingar og
ráðgjöf um gerð
og val legsteina.
II
hinn hárfína línudans ákveðni,
sölumennsku og þægilegs kunn-
ingsskapar gagnvart viðskiptavin-
unum um leið og hann seldi þeim
auglýsingar. Hann vissi ævinlega
hvenær hann hafði talað síðast við
hvern og hvað þeim hafði þá farið
á milli. Leiknin var aðdáunai-verð.
Stundum þegar hann reis á fæt-
ur að loknu verki kastaði hann
fram tölum um söluna, hvað hann
hefði nú borið úr býtum. Hló svo
að sjálfum sér fyrir að vilja jafnvel
afla enn meira. „Ég er svo eyðs-
lusamur."
Vel má vera að hann hafi verið
það á köflum, en því verður seint
trúað að sá eiginleiki hafi ekki
margsinnis komið öðrum til góða.
Stefán var nefnilega með afbrigð-
um gjafmildur og sá kostur hans
fór svo ljómandi vel við greiðvikn-
ina, sem var afar ríkur þáttur í
fari hans. Naumlega mátti nefna
eitthvað sem vantaði eða sambönd
sem skorti, án þess að Stefán
væri á augabragði farinn að huga
að því hvernig hann gæti nú rétt
hjálparhönd í einhverri mynd. Og
aldrei varð þess vart að hann vænti
sér neins að launum. Honum nægði
ánægjan af því að gera öðrum gott.
Þessi góðvild hans sem átti ekk-
ert sammerkt með flaðri eða undir-
lægjuhætti, verður sennilega það
sem margir minnast um ókomin
ár. Það var kennslustund í hlýjum,
mannlegum samskiptum að fylgj-
ast með Stefáni þegar hann fékk
tækifæri til að gera öðrum greiða.
Og þá gilti einu hver í hlut átti,
enda virtist Stefán aldrei gera sér
mannamun, ótilneyddur. Hann átti
til gott orð um hvem mann.
Þegar nú er litið til þeirra stunda
sem við Stefán áttum saman koma
orð eins og prúðmennska, glað-
værð, kurteisi, fegurðarskyn,
kímnigáfa, næmi, eðlisgreind og
góðgirni upp í hugann.
Ef prúðmennska er eðlislæg
fágun, virðing fyrir meðbræðrun-
um og góðgirni, þá var Stefán
Harðarson prúðmenni. Ef greind
er það að hafa næmi gagnvart
meðbræðrunum, margþætta list-
skynjun og getu til að tileinka sér
nýja þekkingu, þá var Stefán afar
greindur maður. Ef listin að lifa
lífinu er fólgin í að njóta augna-
bliksins, fagurra muna, lista og
lestrar, vera sælkeri og meta góðan
félagsskap, þá var hann Stefán
lílka svolítill lífskúnstner. — Se
markmiðið með jarðlífinu að þrosk-
ast, læra um margþættni lífsins
og vaxa að mannskilningi, þá var
Stefán mikill lærdómsmaður.
Og honum var eðlislæg sú dýr-
mæta list að gefa af sjálfum sér.
Hispurslaus, opinskár, og hlýr í
viðmóti bar hann með sér birtu,
fágun og yl.
Foreldrum Stefáns, sem hann
virti og elskaði, svo og öðrum ást-
vinum hans, votta ég einlæga hlut-
tekningu. Megi Stefán hljóta
ástúðlegar viðtökur í öðrum heimi.
Helga Ágústsdóttir.
í örfáum orðum langar okkur að
kveðja Stebba, um Jeið og við þökk-
um fyrir ánægjulega en stutta sam-
fyigd.
Kallið er komið,
komin er nú stundin,
vinaskilnaðar viðkvæm stund.
Vinirnir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn síðsta blund.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem)
Fjölskyldu og aðstandendum
vottum við okkar dýpstu samúð.
Bekkjarsystur úr
Verslunarskólanum.
Hve örðugt það er þegar ástvinur
deyr, og hve ómögulegt að sættast
á þau endalok sem þó bíða okkar
allra. Engu að síður er það vel við
hæfi að það sem öllum er sameigin-
legt — dauðinn — sé jafnframt það
sem veldur mestum sársauka og
mestum kvíða. Því það sem gerir
lífið sætt eru kynni okkar hvert af
öðru: Ástin, tryggðin og samtvinn-
ing örlaganna. Ollum er áskapað
að velja sér æfi, en lifa jafnframt
við það sem þeim er'rétt. Við tök-
umst ein á við líf okkar sjálfra, en
er þó ekki ætlað að skilja það nokk-
urn tíma til fulls. Það að við skulum
kynnast, þekkjast og jafnvel elska
hvert annað ætti okkur að virðast
einstakt kraftaverk — náð sem okk-
ur veitist og gefur lífínu stefnu og
gildi: Við getum lifað hvert fyrir
annað.
Þetta finnum við þegar sársauk-
inn rífur okkur upp úr hversdags-
leikanum — þegar dauðsfall bindur
ótímabæran endi á vináttuna sem
nærir það göfugsta í sálinni. Eftir-
sjáin fyllir hugann og við finnum
hve mikill missir er af vini. En sorg-
in er okkur sönnun þess að við
höfum átt okkur vin.
Maríanna var fædd 13. júní 1916
á Neðri-Brunná í Saurbæ í Dölum.
Foreldrar hennar voru Elías Guð-
mundsson, fæddur í Krýsuvík og
Ragnheiður Guðmundsdóttir frá
Einfætlingsgili í Strandasýslu. Árið
1925 flutti Maríanna með foreidr-
um sínum að Brunnastöðum á
Vatnsleysuströnd og þaðan í Hafn-
arfjörð. Hún stundaði nám við
Flensborgarskóla í Hafnarfirði og
árið 1941 giftist hún Pétri Áma-
syni skipstjóra frá Reykjavík. Pétur
Iést árið eftir, 1942, en þau áttu
saman dóttur, Pétrúnu, fædda
1942.
Árið 1948 giftist Maríanna Jóni
Björnssyni vélstjóra, ættuðum úr
Mjóafirði. Þau áttu eina dóttur,
Elsu, sem fæddist árið 1952. Mar-
íanna og Jón bjuggu í Hafnarfirði
og 1986 fluttu þau á Hrafnistu í
Hafnarfirði. Þar lést Maríanna þann
10. ágúst. Jón var henni ávallt
tryggur félagi. Þeir sem kynntust
Maríönnu og Jóni fundu hve sam-
heldin þau voru og hve mikla ást
þau höfðu hvort á öðru. Þau nutu
þess að lifa lífinu saman. Það er
sorg Jóns sem við hin tökum þátt
í og hann á samúð okkar allra.
Þegar harmurinn mildast munum
við minnast Maríönnu eins og hún
reyndist okkur; ávallt trú sínum
uppruna, en þó umburðarlynd og
trygg. Hún lifði erfíða tíma og
geymdi þá reynslu til að miðla af
henni öðrum; beiskjulaust, en af
raunsæi sem okkur er öllum hollt
að muna. Fyrir minninguna um
Maríönnu — fyrir að hafa þekkt
hana og elskað — erum við öll miklu
ríkari.
Jón Proppé
Oss héðan klukkur kalla
svo kallar Guð oss alla
til sín úr heimi hér,
þá söfnuð hans vér sjáum
og saman vera fáum
í húsi því sem eilíft er.
(Vald. Briem)
Er nokkuð var liðið á dag, sunnu-
daginn 11. ágúst sl., var mér borin
sú fregn að María frænka væri
dáin. Kvöldið áður er enn lifði um
hálf stund til miðnættis fékk
frænka hvíldina. Hún hafði um
langt skeið háð hetjulega baráttu
við sjúkdóm sem fáum tekst að
sigra.
María frænka var fædd 13. júní
1916 að Neðri-Brunná í Saurbæ í
Dalasýslu, dóttir hjónanna Ragn-
heiðar Guðmundsdóttur og Elíasar
Guðmundssonar sem þar bjuggu.
María var næst elst þriggja systk-
ina, elst er móðir mín Anna Mar-
grét en yngstur er bróðirinn Jón
Olafur.
Þegar María frænka var um 7
ára aldur flytur fjölskyldan búferl-
S.HELGASON HF
STEINSMIfklA
SKEMMUVHGI48. SIMI 76677