Morgunblaðið - 20.08.1991, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. AGUST 1991
21
Ólýðræðisleg valdbeiting
- segir Gro Harlem Brundtland, forsætisráðherra Noregs
Ósló, frá Jan Gunnar Furuly, fréttaritara Morgunblaðsins.
DJÚP vonbrigði, tortryggni og
ótti setja svip sinn á viðbrögð
Norðmanna við brottvikningu
Gorbatsjovs úr forsetastóli Sov-
étríkjanna. Gro Harlem Brundt-
land, forsætisráðherra, segir
brottvikninguna vera ólýðræðis-
lega valdbeitingu.
„Við erum vitni að stóru skrefi
aftur á bak, sem setur batnandi sam-
skipti austurs og vesturs í hættu.
Mikil ábyrgð hvílir því á þeim sem
standa að brottvikningu forsetans",
segir í opinberri yfirlýsingu norsku
ríkisstjórnarinnar. Gro Harlem
Brundtland beinir þeim tilmælum til
þeirra sem standa að valdayfirtök-
unni í Kreml, að þeir grípi ekki til
aðgerða sem geri ástandið enn við-
sjárverðara. Hún vill ekki að sinni
vera með neinar getgátur um hvaða
stefna verði ofan á í sovéskum stjórn-
málum í framtíðinni.
„Nýir samningar um stjórnmála-
lega og efnahagslega samvinnu við
Vesturlönd og um aiþjóðlega afvopn-
un hljóta að leggja valdhöfum í Sov-
étríkjunum skyldur á herðar, hveijir
svo sem þeir eru“, segir norski for-
sætisráðherrann.
„Viðbrögð við valdaráninu geta
aðeins orðið með einu móti; fordæm-
ing á nýju valdhöfunum", segir Kaci
Kullmann Five, leiðtogi Hægri
flokksins. „Valdaránið sýnir hið rétta
andlit kommúnismans þó að við höf-
um vonað að við þyrftum ekki að sjá
það frarnar", bætir hún við.
Aðrir norskir stjórnmálaleiðtogar
lýsa einnig yfir áhyggjum sínum af
þeim dapurlegu tíðindum sem berast
frá Moskvu. Ahyggjur þeirra beinast
bæði að Sovétríkjunum sem heild og
þó einkum framtíð Eystrasaltsríkj-
anna.
Norskir stjórnmálamenn bera lof
á Mikhail Gorbastjov fyrir starf hans
á sviði sovéskra stjórnmála og það
sem hann hefur lagt af mörkum til
friðar og afvopnunar í heiminum.
Carl I. Hagen, leiðtogi Framfara-
flokksins, álítur að atburðirnir í
Moskvu sýni hversu mikilvægt sé að
haft sé náið eftirlit með afvopnunar-
samningum. „Vesturlönd geta ekki
slakað á klónni fyrr en stöðugt og
lýðræðislegt stjórnarfar er komið á
í Sovétríkjunum", segir Hagen.
Finnar gagnrýna valdaránið
Helsinki. Frá Lars Lundsten, fréttaritara Morgunblaðsins.
FINNSKA ríkisstjórnin gagnrýnir
valdatöku harðlínumanna í Kreml,
en segist ekki vera fullviss um
hvernig ástandið í Moskvu muni
þróast. Utanríkismálanefnd ríkis-
stjórnarinnar sat eftir hádegi fund
með Mauno Koivisto Finnlandsfor-
seta, en að fundi loknum var gef-
in út tilkynning þar sem meðal
annars var tekið fram að „ríkis-
sljórn Finnlands harmi það að
boðun neyðarástandsins hafi
bundið enda á lýðræðisþróunina í
Sovétríkjunum.“
Esko Aho forsætisráðherra bætti
munnlega við þeirri skoðun sinni að
samskipti Finna og Sovétmanna hafi
ekki verið alfarið tengd Gorbatsjov
persónulega. Vitað er að Aho hafi
haft þó nokkur samskipti við Janajev
fyrr á árum, en spurður álits á núver-
andi húsbónda í Kreml neitaði Aho
að svara.
Atburðirnir í Sovétríkjunum komu
að mati fréttaskýrenda í Helsinki á
óþægilegum tíma hvað samskipti
Finna og Sovétmanna varðar. Finnar
hafa farið mjög varlega í að leita
nýrra leiða í samskiptunum, en á
síðustu vikum og mánuðum hefur
þeim loksins tekist að ná beinum
samskiptum við nágrannalýðveldi
sín, þ.e. Rússland og Eistland, sem
hafa verið mjög framarlega í sjálf-
stæðisbaráttu Sovétlýðvelda.
Umskiptin í Moskvu hafa að sögn
finnskra ráðamanna ekki hingað til
valdið neinum meiriháttar aðgerðum
af hálfu Finna. Landamærastöðvar
hafa starfað eins og venjulega nema
á einum stað, þar sem Sovétmenn
lokuðu landamærunum í nokkra
klukkutíma. Ferðir milli landanna
hafa verið með e^Slilegum hætti fyrir
utan að höfninni í Tallin var lokað
fyrir hádegið, þannig að farþegaskip
urðu að vera um kyrrt í Helsinki.
Einnig hefur verið erfitt að ná síma-
sambandi við Moskvu, Tallin og Len-
ingrad, aðallega vegna mikils álags.
Mauri Pekkarinen innanríkisráð-
herra (miðfl.) segir, að finnsk yfir-
völd séu viðbúin ef atburðarásin
handan við landamærin skyldi valda
flóttamannastraumi til Finnlands.
Hversu marga flóttamenn Finnar
gætu hýst var ekki ljóst af orðum
ráðherra, en óformlegar ágiskanir
hljóða upp á tölu frá eitt hundrað
að nokkrum hundruðum þúsunda
manna.
Reuter
Borís Jeltsín hefur hér klifrað upp á skriðdreka og ávarpar
mannfjölda fyrir utan rússneska þinghúsið í gær.
Táknrænt að Jeltsín
hvetji til andófs
- segir Arne Olav Brundtland
„KALDARI vindar blása á alþjóðavettvangi eftir valdatöku átt-
menninganna. Þetta er pólitískt haust“, segir Arne Olav Brundt-
land, starfsmaður og fyrrum forstöðumaður Utanríkismálastofn-
unar Noregs um valdaránið í Sovétríkjunum. Einnig segir hann
að það kunni að ráða úrslitum hver viðbrögð almennings verði
við tilmælum Borís Jeltsíns um allsherjai'verkfall.
Brundtland segist ekki álíta að
kalda stríðið sé hafið á ný. Hitt
sé ljóst að menn hljóti að fara
varlega næstu daga á meðan
ástandið í Sovétríkjunum sé að
skýrast. Hann kveðst telja að óán-
ægja með slökunarstefnu Gor-
batsjovs í utanríkismálum hafi
verið ein af aðalástæðunum fyrir
því að völdin voru hrifsuð úr hönd-
um hans, en ekki bara perestrojk-
an innanlands.
„Það liggur í hlutarins eðli að
hinir nýju valdhafar vilja ekki
aukna afvopnun", segir Brundt-
land. „Ég álít eigi að síður að
þeir kæri sig ekki um að auka
vandamál sín í alþjóðasamskiptum
og geri mér því vonir um að þeir
muni halda þá afvopnunarsamn-
inga sem gerðir voru í tíð Gorb-
atsjovs. Þar koma einnig við sögu
þeir miklu erfíðleikar í efnahags-
málum sem þessi nýju stjórnvöld
standa frammi fyrir.“
Angel Tveit, skrifstofustjóri í
norska Varnarmálaráðuneytinu,
segir að Norðmenn muni bíða í
nokkra daga með frekari við-
brögð. „Það er enn ekki ljóst hver
stefna hinna nýju valdhafa verður
í utanríkismálum", segir Tveit.
iBíltu rnm peninga og M
/ /
I AX-leik Islenskra getrauna gefst vinnufélögum,
kunningjum og fjölskyldum kostur á að tippa
saman í hóp - ög auka vinningslíkurnar og
ánægjuna með því að vinna saman í Getraunum!
Til mikils að vinna!
Að venju verða greiddir út vinningar fyrir 10, II og 12 rélta og á hópurinn
því möguleika á að vinna umtalsverðar fjárhæðir í hverri viku. Auk þess cr
glæsilegur Citroen AX frá Globus að verðmæti um 700 þúsund krónur í
fyrstu verðlaun. Og þeir sem verða í öðru til fimmta sæti fá mótald frá
Heimilistækjum að verðmæti um 33 þúsund krónur.
10 vikna keppnistímabil
Keppt verður í 10 vikur - eða frá laugardeginum 31. ágúst til 2. nóvembers
- og verða átta árangursrfkustu vikur hópsins látnar gilda. Sá hópur sem
hefur samtals llesta rétta í átta bestu vikununt stendur uppi sem
sigurvegari. Ef tveir eða fleiri hópar verða efstir og jafnir fer fram
bráðabani og verður fyrirkomulag hans kynnt síðar.
Hvernig á að stotna hóp?
Nokkrir aðilar ákveða að tippa saman í hóp og auka þannig
vinningslíkurnar sínar. Gefa þarf hópnum nafn (ekki fleiri en 10 stafir) og
tilkynna það til Önnu hjá ísienskum getraunum í síma 688322. Hún mun
þá úthluta ykkur hópnúmeri sem verður einkenni hópsins á
getraunaseðlinum. Þegar hópurinn tippar færir hann hópnúmerið alltal' inn
í þartilgerðan reit á getraunaseðlinum og tölvukerfið skráir þá árangur
hópsins. Hópurinn sjálfur getur cinnig fært árangurinn jafnóðum inn á
plakat sem liggur frammi á öllum lottósölustöðum landsins.
Hvað kostar að taka þátt í hópleiknum?
Það kostar ekkert að fá hópnúmer. Hópurinn ræður hvað hann tippar fyrir
mikið í hverri viku en þó er hámarksraðatjöldi hóps á viku 1000 raðir.
— fyrír þig og þina fjölskyldu!