Morgunblaðið - 20.08.1991, Blaðsíða 45

saumað nýja flík á mig með nýstár-
legu sniði, að vinkonurnar báðu
um sniðin.
Amma var félagslynd og sótti
hún gömlu dansana er hún sagði
holla hreyfingu, spilakvöld, bingó
og annað það félagslíf sem í boði
var. Ekki var hægt annað en að
dást að lífsgleði hennar og þeirri
orku sem hún bjó yfir. Hún sló
okkur barnabörnunum jafnvel við
í félagslyndi þó að yfir hálfrar ald-
ar aldursmunur væri á ökkur. Þar
sem eitthvað var að gerast vildi
amma vera og átti það jafnt við
hvort sem um var að ræða fjöl-
skylduboð eða aðrar skemmtanir.
Mér er minnisstætt þegar amma
hringdi til mín á laugardagskvöldi
fyrir fáum árum. Ég var með gesti
og ætlunin að fara út síðar um
kvöldið. Heyrði ég á ömmu að
henni leiddist að sitja ein heima
svo ég stakk upp á því að hún
drifi sig bara til mín, og tæki drag-
spilið sitt með. Amma kom og spil-
aði, gestirnir sungu með og enginn
hafi áhuga á að fara út eftir að
amma kom. Kynslóðabil var ekki
til, fann ég það aldrei í samskiptum
við ömmu. Amma var skapmikil
kona og stolt en átti líka til að
bera blíðu og umhyggju til ann-
arra. Sýndi það sig er erfiðleikar
steðjuðu að innan fjölskyldunnar.
Hin síðustu ár hittumst við
amma ekki eins oft og áður. I sum-
ar kom hún nokkrum sinnum til
mín eftir að ég flutti í Kópavog-
inn. Þegar ég horfði á eftir henni
er hún hafði kvatt í sinni síðustu
heimsókn, dáðist ég að útliti svo
fullorðinnar konu, þar sem hún fór
í gráum jakka, svörtu pilsi með
svarta alpahúfu og klút í stíl.
Maðurinn minn sagði: „Það er
merkilegt hvað hún amma þín er
alltaf glæsileg og hefur mikla reisn
yfir sér komin á tíræðisaldur."
Rétt er það, mikil reisn var yfir
ömmu og varð henni að ósk sinni,
að halda þeirri reisn þar til yfír
lauk. Hún Iést 10. ágúst sl. eftir
skamma legu, 92ja ára. Vil ég
sem að höndum bar, með skap-
festu og þolinmæði. Það ásamt
góðri greind og ljúfu lundarfari,
ljómaði á andliti hennar til hinstu
stundar. Hún lést í svefni að
Umönnunar- og hjúkrunarheimil-
inu Skjóli í Reykjavík 8. ágúst.
Blessuð veri minning hennar.
Jón Tómasson
Það hefur aldrei hvarflað að mér
að ég ætti eftir að finna hjá mér
löngun til að skrifa minningar-
grein. En nú er tilefnið svo sjálf-
sagt og eðlilegt, að þessi orð koma
næstum fyrirhafnarlaust á blaðið.
Ég ætla að minnast Marínar Magn-
úsdóttur, föðurömmu minnar,
vegna þess að ég er stolt af því,
að vera af henni komin og tel það
einstakt lán að hafa fengið að
kynnast henni.
Ég man fyrst eftir mér hjá henni
þegar hún bjó á Hávallagötunni.
Við krakkarnir hittumst svo oft
þar á sunnudögum. Amma tók
okkur opnum örmum í orðsins
fyllstu merkingu. Svo dró hún fram
kassann með dótinu, sem við mátt-
um gramsa í eins og okkur lysti.
Þetta voru ekki leikföng í venjuleg-
um skilningi, heldur ýmislegt, sem
hún var hætt að nota og hafði
haldið til haga; kvenveski með
mörgum hólfum og framandi lykt,
skrítnir háhælaðir skór, slör, spegl-
ar og ýmislegt fleira, sem gaf
ímyndunaraflinu byr undir báða
vængi. Þetta varð endalaus upp-
spretta leikja sem amma tók þátt
í af lífi og sál. Hún var eins og
ein af okkur.
Þetta var þegar ég var barn og
hún „bara amma“. Seinna, þegar
ég varð eldri og þroskaðri sá ég
hana í nýju ljósi. Þá kynntist ég
henni sem manneskju, sem var
eftirsóknarvert að vera samvistum
við. Þegar hún var orðin öldruð
kona í litlu íbúðinni í Norðurbrún
og ég búsett á Kirkjubæjar-
klaustri, notaði ég hvert tækifæri
I86J TSÚOÁ .0S flUOAQUWUS<1 CJKJA.m'/UOMO]
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. AGUST 1991
45
þakka ömmu samfylgdina og fyrir
það sem hún hefur fyrir mig gert.
Hvíl hún í friði.
Halldóra Haraldsdóttir
Það var í lok júlímánaðar að við
hjónin brugðum okkar vestur á
Skógarströnd, í átthaga Halldóru
Daníelsdóttur. Mér er sérstaklega
minnisstætt þegar við sátum saman
í hlíðinni fyrir ofan bæinn Klungur-
brekku og horfðum yfir sveitina,
þá höfðum við bæði á orði að við
hefðum aldrei séð hana eins fallega
og þennan dag, enda skartaði sólin
sínu fegursta. Það var á Klungur-
brekku sem Halldóra hóf búskap
með manni sínum, Hermanni Ólafs-
syni frá Ólafsey, árið 1921 og
bjuggu þau þar í 25 ár. Eignuðust
þau þrjú börn sem eru Unnur Lilja
gift Haraldi Á. Guðlaugssyni, Har-
aldur kvæntur undirritaðri og Anna
Elín gift Kjartani Þór Valgeirssyni.
Einnig ól hún tvíbura sem iétust í
fæðingu. Barnabörnin urðu 10 og
barnabarnabörnin eru 9.
Mér varð hugsað til spjalls er
við Halldóra áttum saman ekki alls
fyrir löngu í eldhúsinu hjá mér þar
sem hún sagði mér að bærinn sinn,
Klungurbrekka, hefði haft falleg-
asta bæjarstæðið á Skógarströnd-
inni. Ég tek undir þau orð. Bærinn
stendur á háum hól þar sem hún
hafði ústýni yfir eyjamar og til
æskuheimilis síns, Klettakots, þar
sem hún fæddist 1. júní 1899. í
Klettakoti átti hún sín fyrstu ár
með foreldrum sínum, hjónunum
Jóhönnu Önnu Þorbjamardóttur og
Daníel Jónatanssyni. Einn bróður
átti Halldóra, Óskar, sem var lítið
eitt eldri en hún. Sagði hún mér
að það hefði verið hans verk að
kenna sér reikning. Pjölskylda
Halldóru flutti sig um set, yfir ána,
að Haukabrekku en þar var Hall-
dóru í heimahúsum uns hún gift
sig. Frá Klungurbrekku sást einnig
vel að Haukabrekku enda stutt á
milli bæja.
Halldóra lærði fatasaum á þeirra
tíma mælikvarða og saumaði upp-
sem gafst til að heimsækja hana.
Ekki af skyldurækni við gamla
ömmu mína, heldur af eintómri
eigingimi, því að ég naut þessara
samverustunda. Ég naut þess að
hlusta á hana, hlæja með henni
og finna að hún hlustaði á mig.
Hún var alltaf jafningi, hvort sem
hún talaði við háa eða lága, börn
eða fullorðna. Hún var svo vel að
sér, greind og skemmtileg, að það
var hægt að tala við hana um
nánast hvað sem var. Þess vegna
var hún vinsæl og vinamörg. Fólk
sóttist eftir félagsskap hennar.
Þegar ég heimsótti hana mætti ég
oftast einhveijum þegar ég kom
og öðrum þegar ég fór.
Já, þær voru margar stundirnar,
sem við áttum saman yfir kaffi-
bolla og annarri óhollustu. Hún
amma var svo fordómalaus og
hafin yfir allt smásmugulegt nöld-
ur. Ég held að hún hafi í eðli sínu
verið listræn lífsnautnakona, sem
aldrei fékk að njóta sín til fulls
vegna skorts á veraldlegum gæð-
um. Það væri þó síst í hennar anda
að fara að rekja hér einhverja
raunasögu, því að hún var eins
laus við allt víl og nokkur mann-
eskja getur verið. Þó mátti hún
þola slík áföll um ævina að það
hálfa hefði riðið venjulegri mann-
eskju að fullu. En amma mín var
engin venjuleg kona. Hún hafði
mikla skapgerðarbreidd, var kraft-
mikil, stórlynd og stolt, en um leið
svo ótrúlega hlý og ástúðleg. Yfir
henni var sérstök reisn.
í hreinskilni sagt er mér engin
hryggð í huga. Þvert á móti gæti
ég samglaðst henni að hafa loksins
fengið þá hvíld, sem hún lengi
þráði. Þegar ég mikla fyrir mér
einhveija smámuni og sjálfsvor-
kunn nær tökum á mér, ætla ég
að skammast til þess að hugsa til
hennar Marínar ömmu minnar,
þessarar sterku, lífsreyndu konu,
sem var ekki einu sinni orðin alveg
gráhærð þegar hún dó, þann 8.
ágúst síðastliðinn, 95 ára að aldri.
Ragnhildur Ragnarsdóttir
hluti og peysuföt á nágrannakonur
sínar. Lék alít í höndunum á henni,
naut ég handlagni hennar þar sem
hún saumaði flíkur á mig og börn
okkar hjóna og hjálpaði mér oft-
sinnis við saumaskap. Hún var
þekkt fyrir næmni sína, var hún
oft sótt til sængurkvenna og sjúkra
í sinni heimabyggð. Naut ég einnig
umhyggju hennar þar sem ég ól
mitt fyrsta bam á heimili hennar.
Árið 1946 bregða þau Halldóra
og Hermann búi og flytjast til
Reykjavíkur ásamt börnum sínum
Haraldi og Önnu Elínu, en Unnur
var þá flutt að heiman. Bjuggu þau
fyrst að Nesvegi 35 en keyptu sér
stuttu síðar hús við Holtsgötu 41
og búa þau þar til ársins 1960 er
Hermann lést langt um aldur fram,
aðeins 63ja ára að aldri. Eftir lát
Hermanns bjó Halldóra fyrstu fjög-
ur árin hjá yngri dóttur sinni Önnu
en síðar hjá Unni og hennar fjöl-
skyldu í Fellsmúla 10 þar sem hún
hafði afdrep út af fyrir sig. Hall-
dóru líkaði vel við bæjarstæðið í
Fellsmúlanum, enda útsýni mikið
og er mér ekki grunlaust um að
það hafi oft minnst hana á bæjar-
stæðið heima á Skógarströnd. Átt-
hagaböndin voru sterk hjá Hall-
dóru, hún for á hverju sumri vestur
að Haukabrekku, en þar hafði tek-
ið við búi Óskar bróðir hennar og
kona hans Elísabet. Hjá þeim hjón-
um bjó einnig móðir þeirra systkina
Jóhanna Anna þar til hún íést.
Þegar ég lít um öxl minnist ég
þess, að það sem vakti athygli mína
strax er ég kynntist Halldóru, var
hve heilsteypt og viljaföst hún var.
Hún hafði stórt skap og stolt fyrir
sig og lét ekki við deigan síga án
rökræðna, enda rökföst í skoðun-
um. Við gátum verið ósammála en
aldrei þó í þeim mæli að ósamlyndi
yrði okkar á milli. Þrátt fyrir að
rúm 30 ár hafí skilið okkur að í
aldri, fann ég aldrei fyrir kynslóða-
bilinu umrædda. Halldóra var ein-
staklega greind kona, reglusöm,
ung í hugsun og ákaflega félags-
lynd. Hafði hún unun af því að
dansa og sótti gömlu dansana um
árabil, sagði að það væri besta
hreyfing fyrir líkamann og héldi
hveijum manni ungum. — Vihorf
hennar voru samofin því lífi sem
hún Iifði. Hún var sérstaklega
smekkleg kona og klæddist vel svo
tekið var eftir. Eftir að Halldóra
varð ekkja vann hún við ræstingar
langt fram yfír tilætlaðan aldur.
Starfsorka og dugnaður var það
sem einkenndi hennar líf. Áföll og
mótlæti sem steðjuðu að bar hún
með æðruleysi, hún var ekki gefin
fyrir að bera tilfinningar sínar á
torg. Víst er að dótturdóttir henn-
ar, Þóra Kjartansdóttir, sem legið
hefur rúmföst í 8 ár eftir bílslys
mun sakna ömmu sinnar mikið.
Árum saman heimsótti amma hana
á hverjum degi, þar til kraftar
hennar voru þrotnir.
Halldóra lést í Borgarspítalanum
eftir skamma legu þann 10. ágúst
sl. og verður hún jarðsungin frá
Dómkirkjunni í dag. Ég kveð
tengdamóður mína með virðingu
og þakklæti.
Ljúft er þar að Ijúka
lífsins sæld og þraut
Við hið milda og mjúka
móðuijarðarskaut.
(S. Th.)
Fari hún í friði og friður Guðs sé
með henni.
Pálína Kjartansdóttir
Það er erfitt að sjá á eftir þeim
sem manni þykir vænt um fara
yfir móðuna miklu. Þangað förum
við öll einhvern tíma á lífsleiðinni.
Tími ömmu var kominn.
Hún fæddist að Klettakoti á
Skógarströnd og voru foreldrar
hennar Daníel Jónatansson og Jó-
hanna Anna Þorbjarnardóttir. Einn
bróðir átti amma er Óskar hét, en
hann er látinn fyrir nokkrum árum.
Ung kynntist amma afa, Hermanni
Ólafssyni frá Ólafsey, og hófu þau
búskap að Klungurbrekku á Skóg-
arströnd. Þeim varð fimm barna
auðið, en aðeins komust þijú á legg.
Þau eru Unnur, Haraldur og Anna.
Árið 1946 fluttu afi og amma til
Reykjavíkur, og bjuggu fyrst á
Holtsgötu 41.
Afí var smiður góður og vann
hann við viðgerðir og viðhald á
húsum á vegum Reykjavíkurborg-
ar. Jafnframt steypti hann gipslista
og rósettur og setti upp í íbúðir
fyrir fólk. Hann lést í nóvember
1980. Árið 1965 flutti amma ásamt
foreldrum mínum að Fellsmúla 1-0,
óg var ég svo lánsöm að fá að al-
ast upp með henni þar. Amma lærði
ung herrafatasaum, og saumaði
hún mikið fram á efri ár. Ekki var
hún síður saumakona en pijóna-
kona, og minnist ég hennar oft þar
sem hún spáði í mynstur og snið.
Hun var mjög nákvæm í þeim efn-
um. Amma var mikil félagsvera og
virtist ekkert kynslóðabil vera á
milli hennar og annarra. Hún var
mikill gestgjafi heim að sækja. Mér
fannst alltaf notalegt að vita af
henni heima þegar ég kom þreytt
og svöng heim bæði úr skóla og
vinnu. Hún hafði lifandi áhuga á
því sem var að gerast innan fjöl-
skyldunnar og var ávallt tilbúin að
rétta hjálparhönd.
Að leikslokum vil ég þakka
ömmu fyrir samverustundirnar sem
við áttum saman. Blessuð sé minn-
ing hennar.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(Sb. 1888 - V. Briem)
Una Guðlaug Haraldsdóttir
VERUM
varkAr

\
jú,-'
F6m
Óvirkur dempari getur
aukið stöðvunarvega-
lengd um 2,6 m.
VELDU ^MOHROEF
3 fíaust
BORGARTUNI 26. SIMI 62 22-62