Morgunblaðið - 29.11.1991, Qupperneq 1

96 SIÐUR B/C/D
273. tbl. 79. árg.
FOSTUDAGUR 29. NOVEMBER 1991
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Finnland:
Nefskattur kemur í
stað launalækkana
Hvlsinki. Frá Lars Lundsten, fréttaritara
FINNSK launþegasamtök og
vinnuveitendur hafa loksins sam-
ið um allsherjar kjarasamninga
sem koma eiga í stað þjóðarsátt-
arinnar sem fór út um þúfur þeg-
ar gengi finnska marksins var
fellt fyrir tveimur vikum. í nýju
samningunum sem undirrita á í
dag, föstudag, er kveðið á um að
hækka ekki laun á næsta ári.
Sjálfstæði Úkraínu:
Gorbatsjov
ósáttur við
orð Bush
Moskvu. Reutcr.
MÍKHAÍL Gorbatsjov, forseti Sov-
étríkjanna, lét í gær í ljósi
óánægju sína með fréttir af fundi
George Bush Bandaríkjaforseta
með fulltrúum Ukraínumanna í
Bandaríkjunum í fyrradag. Þá á
Bush að hafa sagt að Bandaríkin
væru reiðubúin að viðurkenna
sjálfstæði Úkraínu ef úrslit kosn-
inga í lýðveldinu á sunnudag gæfu
tilefni til þess.
Um þetta sagði í yfírlýsingu skrif-
stofu blaðafulltrúa Gorbatsjovs í
gær: „I ljósi þess á hvaða stigi sam-
skipti ríkja okkar eru og ótvíræðra
opinberra yfirlýsinga um að Banda-
ríkin muni ekki taka afstöðu í slíkum
innanríkismálum fyrr en lýðveldin
hafa tekið ákvörðun þá koma slíkar
fréttir skömmu fyrir kosningamar á
óvart.” Úkraínumenn kjósa ekki ein-
ungis um sjálfstæði á sunnudaginn
heldur velja þeir jafnframt forseta
og eru sjö menn í kjöri. Leóníd Kravt-
sjúk, forseta Æðsta ráðs landsins,
er spáð 30-36% atkvæða. Andófs-
manninum fyrrverandi, Vjatsjeslav
Tsjornovil, er spáð 18% atkvæða.
Morgunblaðsins.
Upphaflega var samið um launa-
lækkun, en 14 prósenta gengis-
fellingin er talin fela í sér nógu
mikla kjaraskerðingu að sinni.
Iiro Viinanen íjármálaráðherra
segir að ríkisstjórnin þurfi að leggja
glænýjan nefskatt á launþega til
þess að eyða þeim fjárlagahalla sem
stafar af því að þjóðarsáttin var felld.
Þetta telst pólitískt neyðarúrræði
þar sem hægri flokkur Viinanens
getur ekki fallist á að hækka tekju-
skatt launþega.
Ef þessir kjarasamningar ganga
í gildi telja margir að kjaramál Finna
hafi tekið stakkaskiptum. Gert er
ráð fyrir 22 mánaða samningstíma-
bili frá ársbyrjun 1992. Ef kjara-
samningar verða lausir haustið 1994
er reiknað með þVí að nýir samning-
ar gætu tekist á sama tíma og ríkis-
stjórnin gengur frá fjárlagafrum-
varpi sínu.
Reuter
Króatískir þjóðvarðliðar koma með börn á sjúkrahús í Zagreb. Voru þau flutt þangað frá borginni
Osijek, sem legið hefur undir árásum Serba og sambandshersins.
Fundur Kohls, kanslara Þýskalands, og Andreottis, forsætisráðherra Ítalíu:
Vílja almenna viðurkenningu
Slóveníu og Króatíu fyrir jól
Belgrad, Bonn, Sameinuðu þjóðunum. Reuter.
HELMUT Kohl, kanslari Þýska-
lands, og Giulio Andreotti, for-
sætisráðherra Italíu, lýstu því
yfir á fundi í gær í Bonn að sem
flest Evrópuríki ættu að viður-
kenna sjálfstæði Slóveníu og
Króatíu fyrir jól. Vopnahlé ríkti
að mestu í Júgóslavíu í gær en
nú standa fyrir dyrum viðræður
forseta Króatíu og Serbíu við
Cyrus Vance, sendimann Sam-
einuðu þjóðanna, um væntanlegt
friðargæslulið og hvar það skuli
taka sér stöðu. Talið er, að gæsl-
uliðið verði skipað allt að 10.000
mönnum. Að sögn breska út-
varpsins, BBC, hafa Króatar fall-
ið frá andstöðu sinni við að frið-
argæsluliðið taki sér stöðu á nú-
verandi víglínu.
Aðeins voru fréttir af átökum í
Novska-héraði, 100 km fyrir vestan
Zagreb, og kenndu hvorir öðrum
um upptökin. Við borgina Osijek
var hins vegar ekkert barist í fyrsta
sinn í viku en Króatar segja, að 19
manns hafi fallið þar á miðvikudag
í stórskotaliðsárásum sambands-
hersins.
Sameinuðu þjóðirnar hafa sam-
þykkt að senda friðargæslulið til
Króatíu að því tilskildu, að staðið
verði við vopnahléssamninginn,
Viðræður um frið í Miðausturlöndum:
ísraelska stjórnin reyn
ir að finna málamiðlun
Jerúsalem, Damaskus, Túnisborg, Washington. Reuter.
STJÓRNVÖLD í ísrael virtust í gær vera að reyna að finna leið út
úr þeirri sjálfheldu sem þau eru komin í með því að neita að taka þátt
í friðarviðræðum við araba í Washington 4. desember. ísraelar vilja
að viðræðurnar byrji fimm dögum síðar. „Við vonumst eftir ein-
hvers konar málamiðlun,” sagði Yossi Ben-Aharon, helsti ráðgjafi
Yitzhaks Shamirs forsætisráðherra. Sýrlendingar ákváðu í gær að
taka þátt í viðræðunum, án skilyrða, og sama er að segja um Palest-
ínumenn. Talsmaður Frelsissamtaka Palestínu (PLO) í Túnis sagði
að samtökin sættu sig við að ráðgjafar PLO, sem samningamenn
Palestínumanna vilja að fari til Washington með sendinefndinni, fái
ekki leyfi til þess en Bandaríkjasíjórn neitar að veita þeim vegabréfs-
áritun.
Leiðtogar Palestínumanna á
hernumdu svæðunum hvöttu í gær
Shamir til að breyta um ákvörðun.
Reuven Merhav, sem þar til nýlega
stjórnaði ísraelska utanríkisráðu-
neytinu, sagði að stjórnvöld myndu
ef til vill senda viðræðunefnd til
Washington nokkru fyrir 9. des-
ember til að bæta áróðursstöðuna.
Merhav benti á að Ísraelar hefðu
margsinnis sagt að þeir væru reiðu-
búnir til friðarviðræðna við araba
„hvar sem er, hvenær sem er”.
Eining er nú meðal arabískra
þátttakenda um að mæta í Was-
hington. ísraelar vilja að eingöngu
verði rætt um vinnureglur viðræðn-
anna á nokkrum fundum. Síðan
verði þeim haldið áfram í einhveiju
landi í Miðausturlöndum, ef til vill
Kýpur ,en helst til skiptis í ísrael
og einhverju arabaríki. Með þessu
hyggjast þeir fá staðfestingu á því
að arabar viðurkenni í reynd tilvist
Israelsríkis. Arabar heimta að ísra-
elar hverfi með her sinn frá her-
numdu svæðunum áður en viður-
kenning komist á dagskrá. Banda-
ríkjamenn, er stóðu að undirbún-
ingsfundinum í Madrid ásamt Sov-
étmönnum, neita að breyta áætlun
sinni um viðræðurnar í Washington
og segja að engin ein þátttökuþjóð
geti sett skilyrði.
Ben-Aharon sagði stjórn Shamirs
einnig ósammála tillögum sem
Bandaríkjastjórn hefur viðrað um
efni friðarviðræðnanna. Þar er m.a.
gert ráð fyrir að ísraelar samþykki
Tveir af kunnustu forsvarsmönn-
um Palestínumanna, Hanan
Ashrawi (t.v.), og Faisal al Huss-
eini, sögðust í gær reiðubúnir að
fara til Washington.
að draga her sinn frá Gólanhæðum
sem eru hernaðarlega mikilvægar
og voru hluti af Sýrlandi til 1967.
Andstæðingar ísraela segja að þeir
sjái fram á að eftir að friðarviðræð-
ur hefjist muni alþjóðlegur þrýst-
ingur aukast á þá um að skila her-
numdu svæðunum og þess vegna
vilji þeir sigla viðræðunum strax í
strand.
þann 14. frá upphafi stríðsins, og
mun Cyrus Vance, sendimaður
samtakanna, koma til Júgóslavíu á
laugardag til að ræða þessi mál við
leiðtoga Serba og Króata. Serbar
vilja, að gæsluliðið verði á víglín-
unni eins og hún er nú, en Króatar
hafa hingað til viljað að það verði
á eiginlegum landamærum ríkj-
anna. Serbar voru lengst af andvíg-
ir komu gæsluliðs en hafa nú skipt
um skoðun enda búnir að ná á sitt
vald þriðjungi Króatíu og flestum
þeim svæðum, sem áður voru byggð
Serbum að einhveiju leyti.
Perez de Cuellar, framkvæmda-
stjóri Sameinuðu þjóðanna, sagði í
Madrid á Spáni í fyrradag, að vænt-
anlegt friðargæslulið yrði að vera
skipað 9-10.000 mönnum og áætl-
aði hann kostnaðinn við það um 200
milljónir dollara. Var de Cuellar í
París í gær og kvaðst þá bjartsýnn
á, að formleg tillaga um sendingu
gæsluliðsins yrði lögð fyrir öryggis-
ráðið eftir sex daga í síðasta lagi.
Kohl, kanslari Þýskalands, og
Andreotti, forsætisráðherra Ítalíu,
vilja ekki, að ástandið í Júgóslavíu
verði ofarlega á baugi á fundinum
um framtíð Evrópubandalagsins í
Maastricht í Hollandi 9. og 10. des-
ember næstkomandi. Þeir sögðu
hins vegar, að ekki væri eftir neinu
að bíða að fundinum loknum með
að viðurkenna sjálfstæði Slóveníu
og Króatíu og skoruðu á sem fiest
Evrópuríki að gera það fyrir jól.
Haft er eftir heimildum í Bonn, að
EB-ríkin, sem eru reiðubúin að
viðurkenna Slóveníu og Króatíu,
séu auk Þýskalands og Italíu Port-
úgal, Danmörk, Lúxemborg og
Belgía. Þá er Páfagarður tilbúinn
til þess og einnig Austurríki, Tékkó-
slóvakía, Ungveijaland og Pólland.