Morgunblaðið - 29.11.1991, Page 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 29. NÓVEMBER 1991
samskiptum sínum við starfsfólk,
minnkun sjúkdómseinkenna, bættr-
ar starfsgetu, fullnægingu lág-
marksþarfa, og gæðum umönnun-
ar. í öðru lagi má líta á gæði út
frá sjónarhorni þeirra, sem veita
þjónustuna svo sem lækna og hjúkr-
unarfræðinga. Fagfólk skilgreinir
gæði þjónustu að miklu leyti út frá
tæknilegum og vísindalegum for-
sendum, með áherslum á nauðsyn
þess að hafa frelsi til að breyta
samkvæmt þörfum skjólstæðinga.
Að lokum má líta á skilgreiningu
þeirra sem fjármagna þjónustuna
og reka heilbrigðisstofnanir. Sá
hópur hefui hagkvæmni reksturs-
ins, sem aðalgæðaviðmiðun og
stefnir að því að hámarka nýtingu
á auðlindum og að auka framleiðni
einstakra þátta.
Fagmennska = gæðatrygging?
Margir kunna að spyija hvort
fagmennska sú, sem einkennir störf
í heilbrigðisgeiranum sé ekki nægj-
anleg trygging á gæðum þjónustun-
ar. Er menntun heilbrigðisstarfs-
fóiks og helgun þess til starfsins
ekki nægur grundvöllur góðrar heil-
brigðisþjónustu? Ferill sjúklinga í
leit að heilbrigði er því miður ekki
svo einfaldur, og það eru margir,
sem leggja hönd á plóginn þegar
veitt er grundvallarheilbrigðisþjón-
usta. Ef við lítum á einfalt dæmi
t.d. innlögn vegna botlangaupp-
skurðar, er árangur meðferðar háð-
ur störfum a.m.k. 15 til 20 starfs-
manna. Þar má m.a. benda á grein-
ingu og meðferðarfyrirmæli læknis,
umönnun hjúkrunarfræðinga, upp-
lýsingasöfnun hjúkrunarritara o.fl,,
þátt sjúkraliða í undirbúningi fyrir
uppskurð, vinnu röntgen- og meina-
tækna, samvinnu svæfinga- og
skurðlækna, aðgerðir ræstingar-
fólks til að lágmarka sýkingar-
hættu, og svo má lengi telja. Ekki
má gleyma öllum öðrum mannleg-
um og veraldlegum auðlindum sem
eiga óbeinan þátt í meðferðarferl-
inu.
Hver faggrein vinnur störf sín
samkvæmt ákveðnum ferlum, og
stefnir að því að mæta lágmarks-
stöðlum, að sinna kröfum neytenda
(sjúklings og annarra starfshópa)
og að því að lágmarka frávik í öllum
aðgerðum. Þó svo hver faggrein
vinni samkvæmt hæstu gæðastöðl-
um, þá er árangur meðferðar ekki
meðaltal af gæðastigi allra þessara
starfsferla, heldur margfeldi þeirra.
Þannig eru stiglækkandi líkindi á
fullkomlega árangursríkri meðferð
þegar allir þættir þjónustunnar eru
teknir saman.
Gæðaþjónusta - skilgreining
Margar tilraunir hafa verið gerð-
ar til að skilgreina gæðahugtakið í
gegnum tíðina. Sem dæmi má nefna
eftirfarandi skilgreiningar: fullkom-
in vara eða þjónusta, að'veita rétta
þjónustu með réttum hætti, yfir-
burða eiginleikar, engir gallar (Zero
defects), og „ ... ég þekki gæðin
þegar ég sé þau”. Ákveðnar fag-
greinar skilgreina hugtakið út frá
sínum ramma, t.d. verkfræðingar,
markaðsfræðingar, og heimspek-
ingar, en allar þessar skilgreiningar
eiga það sameiginlegt að gæði þjón-
ustu eru endanlegur dómur neyt-
enda þjónustunnar, hvort þá sem
neytandinn er sjúklingurinn, sam-
starfsmenn, stofnunin, greiðandinn
eða þjóðfélagið í heild.
Að gera framfarir að reglu
Hvernig getum við mætt þessum
nýju áherslum og aðlagað heilbrigð-
isþjónustu landsmanna að breyttum
forsendum? Lykillinn er að vera
stanslaust á varðbergi, skilgreina
kröfur allra neytendahópa og stefna
stöðugt að því að mæta þeim,
mæla árangur með vísindalegum
hætti, og setja markmið um hvern-
ig megi gera betur. Með öðrum
orðum: að gera framfarir að reglu.
Ráðstefna Bandalags háskóla-
manna um gæðamat í mennta- og
heilbrigðiskerfinu á föstudag mun
eflaust varpa skýrari ljósi á þessa
umfjöllun.
Höfundur er meö mastersgráðu í
heilbrigdisstefnumótun og
stjórmm og stnrfnr sem
fræöslustjóri Ríkisspítaia.
Guðrún Högnadóttir
erfiðra með að svara. Gífurleg
framþróun í læknavísindum, ný
tækni og nýjar aðferðir kreijast
aukinnar menntunar og endur-
menntunar faghópa. Almenningur
gerir á sama tíma auknar kröfur
um framleiðni og hagkvæmni í
rekstri opinberra stofnana, og þar
er heilbrigðisþjónustan ekki undan-
skilin. Ekki má gleyma nýjum sjúk-
dómum og nýjum sjúklingahópum,
sem krefjast þess að við séum stans-
laust á varðbergi og finnum nýjar
leiðir.
Hvað er gæða þjónusta?
Líta má á einkenni gæðaþjónustu
út frá þremur sjónarhornum. í
fyrsta lagi skilgreinir sjúklingurinn
gæði heilbrigðisþjónustu út frá
breytum, svo sem framkomu og
UPPÞVOTTAVÉL
Model 7822
12 manna matarstell, 3 þvotta-
kerfi, hæð 85 cm - breldd 60
cm - dýpt 60 cm.
Verð kr. 56.772.- stgr.
DUNILIN servíettun
er svo mjuk utl þú
finnur ekki muninn
Gæðastjórnun í heil-
bríg-ðisþj ónustu
HEKLA
LAUGAVEGI 174
S. 695500/695550
DUNILIN servíettur fást í fjölbreyttu litaúrvali í
nwstu verslun.
DUNILIN servíettan frá Duni sameinar kosti pappírs-
tauservíettu. DUNILIN servíettan er mják og sterk c
þaðer auðvelt að setja hana í brot. DUNILIN servíettan
er til prýöi á veisluboróinu og kemst nœr því að vera tau
servietta en nokkur önnur pappírsservíetta.
ÞVOTTAVÉI
Model 9535, - 4.1 kg.
Tveir vinduhraðar, 500 og
1000 snúningar á mlnútu 20
þvottakerfi, t.d. sparkerfi —■
hraökerfi — ullarkerfi o.s.frv.
Tromla úr ryðfríu stáli. Heitt
og kalt vatn. Hæð 85 cm -
breidd 59,5 cm - dýpt 56,3 cm.
Verð kr. 65.313.- stgr.
°g tryggjum öllum landsmönnum
aðgang að bestu þjónustu sem völ
er á hveiju sinni eins og íslensk
heilbrigðislög kveða á um.
Gæðakreppa?
Þó hafa neikvæð einkenni þjón-
ustunnar varla farið framhjá ágæt-
um lesendum Morgunblaðsins síð-
astliðin ár. Það .eru að miklu leyti
fjölmiðlar, sem hafa tekið við hlut-
verki réttarkerfisins hvað varðar
meðferð einstakra mála, þar sem
sjúklingar telja sig hafa farið var-
hluta af kostum hins íslenska vel-
ferðarkerfis. Einnig hefur borið
mikið á umfjöllun um gífurleg út-
gjöld til heilbrigðismála, þær eru
margar og stórar sneiðarnar af ís-
lensku fjárlagakökunni sem fara á
disk heilbrigðisgeirans. Að sama
skapi hafa atvinnuauglýsingadálk-
ar blaðsins verið yfirfullir af auglýs-
ingum eftir starfskrafti, sem undir-
strikar það ójafnvægi, sem ríkt
hefur á atvinnumarkaði heilbrigðis-
starfsfólks.
„Hvernig getum við
mætt þessum nýju
áherslum og aðlagað
heilbrigðisþjónustu
landsmanna að breytt-
um forsendum? Lykill-
inn er að vera stans-
laust á varðbergi, skil-
greina kröfur allra
neytendahópa og
stefna stöðugt að því
að mæta þeim, mæla
árangur með vísinda-
legum hætti, og setja
markmið um hvernig
megi gera betur. Með
öðrum orðum: að gera
framfarir að reglu.”
Forsendur umræðu -
breyttar áherslur
Hveijar eru ástæður þessarar
neikvæðu umræðu? Það fer ekki
milli mála að mikil vakning hefur
átt sér stað í öllum neytendahópum
hvað varðar gæði framleiðslu og
þjónustu. Heilbrigðisþjónusta
landsmanna hefur ekki sloppið við
gagnrýnisraddir þær, sem móta
orðið stefnu rekstursins allt frá
hönnun þjónustunar til markaðs-
setningar hennar. Þessi aukna með-
vitund skjólstæðinga endurspeglast
í nýjum kröfum, sem stofnanir eiga
oft erfitt með að skilgreina, og enn
HEKLA
LAUGAVEGI 174
S. 695500/695550
eftir Guðrúnu
Högnadóttur
Fyrirsögn þessarar greinar kann
að virðast mörgum lesendum mót-
sagnakennd, þar sem umræða um
íslensk heilbrigðismál einkennist
e.t.v. fyrst og fremst af áhérslum
á jákvæð einkenni þjónustunnar.
Við erum meðal langlífustu þjóða
heims, með mjög iága tíðni ung-
barnadauða, með hátt hlutfall af
sjúkrarúmum og fagfólki á íbúa,
[^Hkjtprovnt