Morgunblaðið - 25.05.1993, Qupperneq 40

40
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 25. MAÍ 1993
Kálteg-
undir
(Brassica
oleracea ssp)
Síðari grein
Blóm vikunnar
Einar I. Siggeirsson
267. þáttur
Hvítkál — Brassica oleracea
capitata alba er auðræktað í heimil-
isgörðum. Til eru tveir flokkar hvít-
káls en þeir eru sumarhvítkál og
vetrarhvítkál. Sumarhvítkál er
fljótsprottnara. í heimilisgörðum
er sjálfsagt að rækta nokkrar
plöntur úr hvorum flokknum fyrir
sig. Sjálfsagt er að velja til ræktun-
ar afbrigði sem mynda þétta hausa.
Hausinn situr á rótarhálsinum, er
úr samarvöfðum blöðum sem eru
hvít og þétt. Hvítkál vex vel í öllum
fijóum jarðvegi, en þó er leirborinn
jarðvegur bestur. Áburður má vera
sá sami og á blómkáli og nægilegt
að vökva með honum 2-3 sinnum
yrfir vaxtartímann.
Toppkál — Brassica oleracea
capitata conica er keilulaga, breið-
ast neðst en mjókkar upp. Blöðin
vefjast laust saman og eru höfð til
matar. Það er fljótvaxnara en hvít-
kál, en geymist ekki vel. Það vex
best í vel mundum jarðvegi. Topp-
kál þarf töluverða vökvun, einkum
í kuldatíð, og áburðarlög um vaxt-
artímann. Áburðarþörf toppkáls er
svipuð og blómkáls.
Rauðkál — Brassica oieracea
capitata rubra er mjög líkt hvítkáli
í lögun, blöðin veflast fast saman
í kúlu, blaðliturinn er rauður eða
blárauður og oft með blárri vax-
slikju. Rauðkál er seinvaxið og
þarf gott skjól. Fræinu þarf að sá
um miðjan mars og forrækta þar
til plöntumar eru gróðursettar í
garðinn. Eftir gróðursetningu er
gott að setja plastgróðurhlífar yflr
plöntumar til skjóls í fjórar til sex
vikur.
Blöðrukál — Brassica oleracea
bullata sabauda myndar hnöttótt
höfuð, blöðin eru dökkgræn eða
blágræn, upphleypt með blöðrum
og verður blaðholdið allt óslétt.
Blöðrukál þykir bragðgott, sér-
stætt og ljúffengt. Bragðgæðin
koma vel fram eftir að það hefur
frosið. Það þarf langan vaxtartima
eins og rauðkálið. Fræinu er sáð í
potta um miðjan mars og plöntum-
ar gróðursettar í skjólgóðum stað
í garðinum um miðjan júní. Gott
er að skýla plöntunum um sinn
eftir gróðursetningu. Áburðarþörf
svipuð og hvítkál.
Rósakál — Brassica oleracea
gemifera er seinþroska og þarf
gott skjól. Sáð í mars og plöntum-
ar settar í garðinn um miðjan júní
og þurfa skýii fyrstu 4-6 vikumar.
Áburðarþörf svipuð og hjá hvít-
káli. Rósakálið myndar smáhnúða
í blaðöxlunum upp eftir stönglinum
og nefnast rósettur. Rósettumar
eru bestar á bragðið eftir að þær
hafa frosið á plöntunni. Einnig má
setja þær í frysti til að ná fram
bragðgæðunum.
Hnúðkál — Brassica oleracea
gongylodes hefur lítið verið ræktað
hér á landi en er þó auðvelt í rækt-
un. Fræinu sáð í maí og plöntumar
látnar í garðinn upp úr miðjum
júní. Moldin þarf að vera vel mulin
og áburðarþörf svipuð og hjá þeim
tegundum sem áður hefur verið
getið. Næringarforði hnúðkáls
safnast í rótarhálsi plöntunnar.
Hnúðurinn getur orðið 10 sm í
þvermál og vegið allt að 300 gr.
Hnúðkál er notað í súpur og við
suðuna kemur sérkennilegt bragð
sem eykur matarlystina. Hnúðana
má geyma á sama hátt og gulræt-
ur og gulrófur við hitastig 1-4 °C.
Kínakál — Brassica pekinensis
er nýverið farið að rækta hér á
landi. Plantan myndar ljósgræn
blöð í lausum vöndli. Kínakál er
langdegisplanta og blómast fljótt
þegar sólargangurinn er langur.
Hér á landi þarf að skýla plöntun-
um fyrir sól í 12 kls. á sólarhring
yflr hásumarið, með svörtu plasti.
Kínakál þroskast 8-10 vikum frá
sáningu. Sáð í byijun maí og plönt-
umar settar í garðinn eftir 10. júní.
Kínakálið er bragðgott og mikið
notað í grænmetissalöt.
Um allar þessar káltegundir má
fr'æðast nánar í Matjurtarbók
Garðyrkjufélags íslands.
ÁRNAÐ HEILLA
Ljósm.stofan Nærmynd
HJÓNABAND. — Gefín voru sam-
an í hjónaband í Víðistaðakirkju
þann 10. apríl sl. af sr. Sigurði
Helga Guðmundssyni, Kristín Pét-
ursdóttir og Þröstur Harðarson.
Heimili þeirra er á Norðurbraut 3,
Hafnarfirði.
Ljósm.stofa Sigríðar Bachmann.
HJÓNABAND. — Gefín voru sam-
an í hjónaband í Háteigskirkju þann
22. apríl sl. af sr. Pálma Matthías-
syni, Ida Valsdóttir og Gunnar
Bjömsson. Heimili þeirra er á Háa-
leitisbraut 123.
Ljósm. Jóhannes Long
HJÓNABAND. — Gefin voru sam-
an í hjónaband í Víðistaðakirkju
þann 24. apríl sl. af sr. Ægi Fr.
Sigurgeirssyni, Kristín Þorvalds-
dóttir og Tryggvi Traustason.
Heimili þeirra er í Birkibergi 3,
Hafnarfírði.
Ljósm.stofa Sigríðar Bachmann.
HJÓNABAND. — Gefín voru sam-
an í hjónaband í Hveragerðiskirkju
þann 3. apríl sl. af sr. Tómasi Guð-
mundssyni, Guðrún Hafsteinsdóttir
og Davíð Jóhann Davíðsson. Heim-
ili þeirra er í Hraunbæ 178.
Við grillum
svínakjöt á teini
islendingar eru löngu farnir að grilla, þótt erfitt sé að gera það í köldu en þó einkum hvössu
veðri. Enda eru flest grill úr þunnu blikki og kæling því mikil. En hvað eigum við að gera hér á
okkar kalda og vindasama landi, getum við nokkum tíma vitað fyrirfram hvemig veðrið er? í
fréttum í morgun, 12. maí, var sagt að eins stigs hiti væri á Egilsstöðum, en í gær og fyrradag
var hitinn þar um tuttugu stig. Hvað eiga þeir að gera sem ákváðu í gær að bjóða gestum í grillmat
í dag?
Margir halda að í fomöld hafí
íslendingar steikt yfír opnum eldi
og jafnvel á teini. í bók Skúla
V. Guðjónssonar, Manneldi og
heilsufar í fomöld, kemur fram
að íslendingar hafí alls ekki steikt.
Hann sagðist aðeins hafa fundið
einn stað, þar sem greinilega er
rætt um steikingu kjöts við opinn
eld. Er það í Sturlungasögu. Vitað
er að menn suður í álfu steiktu
við opinn eld, en ekki kemur fram
hvort þeir steiktu við glóð og því
má ætla að þeir hafi alls ekki vit-
að að maturinn er bæði hollari
og bragðbetri steiktur þannig. Að
líkiiííum hefur veðráttan hér á
norðlægum slóðum valdið því að
forfeður okkar steiktu ekki kjöt
heldur suðu, en þó voru matar-
gerðarmenn almennt kallaðir
steikarar.
Nútímaheimilisfeður em ekki
steikarar heldur grillarar heimil-
anna. Ég raða mér í þann flokk
þar sem ég sé alveg um grillelda-
mennsku á mínu heimili. Forn-
menn okkar héldu
svín, en þó
þeir hafí
líklega ekki
grillað svína-
kjöt, gerum
við nútímag-
rillarar það.
Svínakjöt á
spjóti
1 kg
svínakjöt í gull-
ashbitum
safi úr 'h sítrónu
2 dl sherry (má sleppa)
1 dl matarolía
3 msk. tómatþykkni
(puré)
2 tsk. hunang
3 skvettur úr tabaskósósu-
flösku
20 smálaukar
1 heildós ósykraður ananas í
bitum
1 'h tsk. salt
1. Kreistið safann úr sítrón-
unni, setjið í skál ásamt ananass-
afa, sherry, matarolíu, tómat-
þykkni, hunangi og tabaskósósu.
Þeytið mjög vel.
2. Þerrið kjötbitana með eld-
húspappír, setjið í plastpoka og
hellið leginum með í pokann.
Hristið örlítið svo að lögurinn
þekji allt kjötið vel. Setjið í kæli-
skáp í minnst 2 klst., má geyma
yfír nótt. Hafið skál undir pokan-
um. Snúið pokanum öðru hveiju.
3. Hellið ananasbitum á sigti,
þerrið bitana síðan örlítið með
eldhúspappír.
4. Afhýðið lauk, nota má
stærri lauk, sem skorinn er í femt
og sneiðarnar teknar í rif.
5. Hellið kjötbitunum á sigti
og látið renna vel af þeim.
6. Þræðið kjötbita, lauk og an-
anas á grillpijóna.
7. Hitið grillið. Hafíð mesta
hita á gasgrilli, en staðsetjið
grindina á miðri, á kolagrilli.
8. Grillið pijónana í 15 mínút-
ur, snúið öðru hveiju.
9. Stráið salti yfír kjötbitana
um leið og þið takið prjónana af
grillinu.
Athugið að svínakjöt þarf alltaf
að vera vel gegnumsteikt.
Meðlæti: Snittubrauð, sem er
klofíð að endilöngu og smurt
smjöri, sem steinselju eða gras-
lauk er bætt í. Síðan er það vafið
í álpappír og hitað á grillinu, hita
má brauðið áður en kjötið er
grillað, þar sem það helst lengi
heitt í álpappír.
Athugið: Fengist hafa ódýrir
trégrillpijónar, þá þarf að leggja
í bleyti í 20 mínútur fyrir notkun.
(
i
(
(
i
(
(
(
(
(
(
(
<