Morgunblaðið - 14.06.1994, Blaðsíða 38

38 ÞRIÐJUDAGUR 14. JÚNÍ 1994
MORGUNBLAÐIÐ
SÉRAINGÓLFUR
ÁSTMARSSON
+ Séra Ingólfur
Ástmarsson var
fæddur á ísafirði
3. október 1911.
Hann andaðist á
Selfossi 3. júní síð-
astliðinn. Foreldr-
ar hans voru hjónin
Ástmar Benedikts-
son fiskmatsmaður
« og Rósamunda
Guðmundsdóttir.
Ingólfur giftist eft-
irlifandi eiginkonu
sinni, Rósu B. Blön-
dals, kennara og
skáldi, 3. október
1933. Þau eignuðust einn son,
Sigurð Örn, f. 7. júlí 1935, sem
búsettur er í Bandaríkjunum.
Ingólfur lauk kennaraprófi frá
Kennaraskóla Islands vorið
1934 og stúdentsprófi utan-
skóla í janúar 1940. Embættis-
prófi í guðfræði lauk hann
vorið 1942. Hann varð skóla-
stjóri barnaskólans í Súðavík
, 1934 og settur skólastjóri á
Húsavík veturinn 1937-38.
Hann gerðist prestur á Hólma-
vík (Staðarprestakalli) 1942 og
á Mosfelli í Grímsnesi 1948.
Því embætti gegndi hann uns
hann lét af störfum fyrir ald-
urs sakir. Einnig gegndi hann
embætti biskupsritara um
skeið. Útför séra Ingólfs fer
fram frá Selfosskirkju í dag.
INGÓLFUR Ástmarsson tók fyrst
. j hönd mína í kirkjudyrum. Við
'vorum að sækja messu í Dómkirkj-
unni á helgum haustmorgni, stóð-
um á tvítugu, hann var að hefja
nám í Kennaraskólanum. Það at-
vikaðist svo, að við tókum tal sam-
an og með þessum fyrsta fundi
okkar var sáð til þeirrar vináttu,
sem varð mér ómetanlega dýr-
mæt. Sú hönd, sem hann rétti mér
í upphafi, og samfylgd okkar inn
eftir kirkjugólfi með altarið fyrir
augum og helgi í huga, er núna,
eftir meira en 60 ár, skýr og lif-
andi minning og jafnframt mynd
af sambandi okkar og samleið.
Hann átti aldrei annað en hlýju í
lófa sínum og á hverri göngu var
v»styrkur að því að hafa hann við
hlið sína.
Þegar við jafnaldrar kynntumst
var hann flestum á sama reki
fremri að þroska í trú. Hann bjó
um það að áhrifum mætra, trúaðra
foreldra sinna á ísafirði. Sú mótun
hafði ekki þokað til hlicjar á um-
brotaskeiði unglingsára, eins og
oft gerist, heldur fengið að dafna
í samræmi við sterka, eðlislæga
trúarþörf. Hann hafði aldrei hátt
um skoðanir sínar eða tilfinningar,
því síður var hann ágengur, trú
hans var eins og hlýtt og bjart
bros frá hjartarótum. Það var gott
að ræða við hann um heilög mál-
,_efni, gott að biðja með honum.
Samfundir okkar
urðu stijálir langtím-
um saman, við vorum
að námi og störfum
fjarri hvor öðrum en
böndin milli okkar
slitnuðu ekki. Ég
heyrði það síðar meir,
að hann hefði ekki
verið orðinn hár í lofti
þegar prestur hans,
séra Sigurgeir Sig-
urðsson, síðar biskup,
og aðrir glöggir menn
höfðu tekið eftir því,
að hann bjó yfir mikl-
' um námsgáfum. Þær
gerðu honum greitt um skóla-
göngu, en að loknu gagnfræða-
prófi varð hann að hætta námi
vegna veikinda. Þegar hann hafði
náð sér fór hann í Kennaraskólann
og úrskrifaðist þaðan 1934. En
eftir fjögurra ára farsælan feril
sem kennari og skólastjóri vatt
hann sér í það að taka stúdents-
próf og nema guðfræði. Þessu lauk
hann af á fjórum árum og með
glæsilegum prófum. Við þessi átök
sem önnur naut hann hvatningar
og stuðnings sinnar gáfuðu konu,
skáldsins Rósu B. Blöndals. Hann
hafði aflað sér trausts og álits sem
kennari og skólamaður og naut sín
vel í þeim verkahring, hann hafði
örugg tök á öllum kennslugreinum,
náði hylli nemenda sinna og var
laginn á að vekja þeim áhuga og
námsgleði. En þótt hann væri í
góðum sáttum við sjálfan sig í
skólastarfi og hefði mikil tækifæri
til farsælla nytja á því sviði, dógu
sterkari taugar huga hans á aðra
braut, sem lá ennþá beinna við
altarinu í kirkju Guðs. Kennslu-
störfum var honum þó jafnan ljúft
að sinna og voru þau hjónin sam-
huga og samhent í því sem öðru.
Fáir voru glaðari en ég yfir því,
að Ingólfur lét rætast þann æsku-
draum sinn að verða prestur. Þó
átti ég seinna sök á því, að hann
hvarf frá starfi sóknarprests. Hann
gerði það fyrir mín orð að sækja
um stöðu biskupsritara, sem var
laus 1959. Kirkjan og biskup henn-
ar áttu mikið undir því að valinn
maður væri í því rúmi. Ég vissi
að hann yrði réttur maður á þeim
stað, hafði til þess alla gerð og
hæfileika, og að hann naut al-
mennrar tiltrúar. En fyrst og
fremst vissi ég, hvers virði það
mundi verða mér að geta seilst
eftir handtaki hans í hveijum
bratta, hafa hann mér við hlið og
vita að hann mundi ekki missa
sjónar á altarinu, hvað svo sem
upp á kynni að koma á marrandi
gólffjölum kirkjunnar. Allt gekk
það eftir sem ég vænti mér af
honum. Hann og Hjördís Guð-
mundsdóttir voru mér hvort til
sinnar handar á Biskupsstofu á
annasömum árum og þeim fylgdi
hamingja göfugra manna og góðir
englar.
Fibertexa°onve„s
TIL MARGRA HLUTA NYTSAMLEGIR
Þegar
leggja á
hellur
Þegar
loggja á
cæsislögn
JARÐVEGSDÚKUR
• Kemur t.d. í veg fyrir vöxf illgresis, en hleypir í
gegn um sig regnvatni.
• Er skaðlaus öllum gróSri.
• Góður sem undirlag undir mold og heldur
henni ó sínum siað prótt fyrir mikið vatnsveður.
• Fæst í breiddunum 60 sm, 1 m, 2 m og 5 m.
VATNSVIRKINN HF.
ÁRMÚLA 21, SÍMAR 686455 - 685966,
HBB FAX 91-687748
Séra Ingólfur var flestum mönn-
um þægilegri í samstarfi og öllum,
sem áttu erindi við hann, mætti
hann með sínu hýra tilliti, hlýlega
ávarpi, lipurð og góðvild. Hann var
vitmaður, rökvís, ráðhollur, hrein-
skiptinn. Hljóðlátur var hann að
eðlisfari og fór sér aldrei óðslega,
hvort sem meira var eða minna í
taki. En honum vannst vel og ekki
kunnu aðrir um það að bæta, sem
hann hafði skilað af sér.
Starfsár séra Ingólfs á Biskups-
stofu voru fljót að líða. Þar var
mörgu að sinna og verkefnum
fjölgaði frá ári til árs. Hann fann
þess merki, að heilsa hans þoldi
illa ábyrgð og vinnuálag, sem á
hann hlóðst með vaxandi þunga,
og ekki var von um liðsauka við
embættið, eins og högum og við-
horfum var háttað í þjóðarbú-
skapnum. Hann þurfti að breyta
til, um það vorum við sammála
ll/IIIMIMIIMGAR
eins og flest annað, og „Grímsnes-
ið góða“ kallaði, því hafði ekki
haldist vel á prestum síðan hann
fór frá Mosfelli og nú var þar óset-
inn bekkurinn. Þeim hjónum var
ljúft og gott að hverfa þangað að
nýju og þar eignuðust þau enn góð
og gjöful starfsár, uns embættis-
aldri hans lauk.
Séra Ingólfur Ástmarsson er
kvaddur með heilshugar þökk og
dýpstu virðingu. Minning hans er
mér hjartfólgin og helg, Guði sé
hann falinn og ástvinir hans.
Sigurbjörn Einarsson.
Blessuð sé þín minning! Hún minnir á alt,
sem leiðir hug til hæða og helgar lífið valt.
(M. Joch.)
Mig setti hljóðan, þegar fregnin
barst um það, að séra Ingólfur
Ástmarsson, sveitungi minn og
vinur, væri látinn. Reyndar mátti
ég vita, að hinsta kallið gæti kom-
ið, hvenær sem var. Séra Ingólfur
hafði ekki gengið heill til skógar
undanfarin ár, enda var aldurinn
orðinn hár 'og langur starfsdagur
að baki.
En þrátt fyrir allt kemur dauð-
inn að óvörum. Breytingin er svo
mikil, þáttaskilin svo stór. Þá er
gott að geta falið sig Guði, eilífð
hans og kærleika. Það gerði séra
Ingólfur bæði í lífí og dauða. Því
koma mér í hug orð Biblíunnar:
„Og ég heyrði rödd af himni, sem
sagði: „Rita þú: Sælir eru dánir,
þeir, sem í Drottni deyja upp frá
þessu. Já, segir andinn, þeir skulu
fá hvíld frá erfiði sínu, því að verk
þeirra fylgja þeim.“ (Op. 14:13)
Séra Ingólfur Ástmarsson var
gáfum prýddur, trúfastur, tryggur
vinur. Hann vandaði öll sín verk,
þjónusta hans var einlæg og kær-
leiksrík. Hann hafði verið kennari
í nokkur ár, er hann tók þá ákvörð-
un að fara til frekara náms í guð-
fræðideild og gerast prestur. Ég
man þá stund heima á ísafirði, er
sú ákvörðun var tekin. Trú hans
var bjargföst. Mér koma í hug orð
Fjallræðunnar: Honum má líkja við
hygginn mann, „ er byggði hús
sitt á bjargi“ (Matth. 7:24).
Við Sólveig minnumst séra Ing-
ólfs Ástmarssonar með þakklæti
hlýhug og virðingu. Við vottum frú
Rósu B. Blöndals, eftirlifandi eigin-
konu hans, og Sigurði Erni syni
þeirra, sem búsettur er í Kanada
og aðstandendum öllum innileg-
ustu samúð okkar og biðjum þeim
huggunar og styrks. Guð fylgi
þér, séra Ingólfur Ástmarsson, inn
í himininn.
Pétur Sigurgeirsson.
Fregnin um að sr. Ingólfur Ást-
marsson væri látinn var ekki með
öllu óvænt eins og komið var heilsu
hans. Og nú, þegar minningar um
þennan hollvin minn leita á hug-
ann, ber yfir annað myndir frá
löngu liðnum vor- og sumardögum
sem ég átti lítill snáði hjá prests-
hjónunum á Mosfelli í Grímsnesi.
Eg var ekki hár í lofti er ég kom
þar fyrst til dvalar og var harla
órór, kvíðinn er leið að kveldi fyrsta
dagsins. Hann var næmur á það
hann sr. Ingólfur og undra lagið
að eyða slíku úr litlu hjarta. Raun-
ar furðaði mig barnið oft á því,
hve auðvelt hann átti með að finna
á sér hvað í brjósti mínu bjó, hvort
sem það var gleði eða áhyggja,
alltaf var hann líka reiðubúinn til
að hlusta á málgefið barnið þegar
eitthvað gladdi. Og svo var undur
hve sefandi rödd hans gat verið,
ef eitthvað bjátaði á og lófinn hlýr
þegar honum var strokið um vanga
eða hann lagður á eymsl. Það var
lófi sem gott var að leggja litla
hönd í á göngu um Mosfellsland
þegar svo margt í umhverfinu varð
að ævintýri. Örnefnin geymdu
sögu, sem sr. Ingólfi var lagið að
gæða lífi og lit, og lífið, líf jurta,
sem fyrir bar á vegi okkar sem
og málleysingja fékk líka mál, sem
sr. Ingólfur var í betra lagi næmur
á. Síðar lærði ég að skilja að það
næmi stafaði af djúpri lotnjngu
fyrir skapara alls lífs og kærleika
til hans. Af sömu rót spratt og
virðing sr. Ingólfs fyrir öðrum
mönnum og samúð sem gerði svo
mörgum gott að eiga samleið með
honum. Engir fara nær um það
en þeir sem áttu hann að sálusorg-
ara svo hent sem honum var að
hlusta og að tala aðeins í tíma og
ekki mun ég einn um að eiga hon-
um skuld að gjalda fyrir uppörvun
og skilning á umbrotasömu æsku-
skeiði og óbrigðula vináttu síðan.
Og í annarri þjónustu prestsins
naut sömu eiginda ríkulega, lotn-
ingar fyrir Guði og kærleika til
manna. Öll prestsverk sr. Ingólfs
báru því vott, ekki síst prédikunar-
störfin. Hann flutti vandað mál
sitt hóglátlega, mál sem lýsti vissu-
lega fjörlegum gáfum, víðfeðmri
menntun og íhugun, boðunin bar
þó umfram allt vitni um heita trúa-
reinlægni sem án vafa var heiman-
fylgja úr garði foreldra hans, Rósa-
mundu Guðmundsdóttur og Ást-
mars Benediktssonar frá ísafirði.
Þegar sr. Ingólfur vígðist prest-
ur að Stað í Steingrímsfirði 19.
ágúst árið 1942 átti hann að baki
náms- og kynnisferðir ytra eftir
glæstan námsferil við Kennara-
skólann og síðar guðfræðideild
Háskóla íslands auk þes sem hann
bjó yfír verulegri reynslu sem
kennari og skólastjóri, fyrst á
Súðavík og síðar Hofsósi en
kennslu stundaði hann löngum
jafnframt prestsskap og naut sín
vel í því starfi.
Á Kennaraskólaárunum kvænt-
ist sr. Ingólfur eftirlifandi eigin-
konu sinni, Rósu B. Blöndals skáld-
konu. Strax eftir heimsstyijöldina
brutust þau prestshjónin í því að
halda utan til að sr. Ingólfur gæti
aukið þekkingu sína á guðfræði
eins og hugur hans stóð til og
varð honum framhaldsnám við
háskólann í Uppsölum notadijúgt,
en þan hjónin dvöldust þar ásamt
Sigurði Erni, einkasyni sínum í
eitt ár.
Árið 1948 hlaut sr. Ingólfur
veitingu fyrir Mosfellsprestakalli í
Grímsnesi. Hann réðst fljótlega í
miklar jarðarbætur og umsvif í
búskap og þrátt fyrir alvarlegan
heilsubrest á þeim árum fékk hann
mixlu áorkað til búningsbóta því
forna höfuðbóli sem hann sat.
Hann var tíðum kvaddur til þjón-
ustu utan þess akurs sem hann
hafði kjörið sér, kenndi við guð-
fræðideild Háskóla íslands vetur-
inn 1956-7 og oft um lengri og
skemmri tíma fyrr og síðar og
gegndi einnig störfum prófdómara
í guðfræði. Einnig var hann kvadd-
ur til margháttaðra trúnaðarstarfa
fyrir stétt sína og kirkju og hafði
oft forgöngu um aðgerðir í líknar-
og mannúðarmálum, einkum í
þágu barna og unglinga.
En Mosfell, bæði staðurinn og
prestakallið víðlenda sem hann
þjónaði, átti hvað stærst ítök í
hjarta hans og frú Rósu. Þau létu
sér annt um staðinn, sátu hann
af reisn sem enginn gestur eða
gangandi fór varhluta af, hver sem
í hlut átti, og margur á góðra
stunda að minnast frá mennilegu
heimili þeirra og minnist þess ör-
lætis og hlýju sem þaðan andaði.
Hennar nutu ekki síður þeir sem
voru langdvölum á Mosfelli svo
sem við börnin, sem þar dvöld-
umst, eða þeir eldri sem þar nutu
skjóls oft mánuðum eða misserum
lengur.
Við biskupaskiptin vorið 1959
tók sr. Ingólfur að sér embætti
biskupsritara. Vafalaust hefur
aldavinátta og tryggð við Sigur-
björn biskup ráðið nokkru um þá
ákvörðun, en ekki síður köllun
drengskapar mannsins að reynast
kirkju sinni svo nýtur sem hann
framast mátti. Og af sömu alúð
og einkenndi alla þjónustu hans,
gegndi hann því kröfuharða emb-
ætti næstu átta árin. í því erilsama
og ábyrgðarmikla starfi var sam-
viskusemi hans, hollusta og trú-
mennska ómetanleg. En Mosfell
átti sem fyrr sterk ítök í hjarta
og sóknarbarna eystra rofnaði
aldrei og leituðu þau til hans í rík-
um mæli austan að öll árin þeirra
hjóna hér syðra.
Árið 1967 hvarf sr. Ingólfur
aftur að þjónustu í Mosfellspresta-
kalli. Sem fyrr hlúðu þau prests-
hjónin að staðnum af mikilli alúð,
stórhug og fórnfýsi sem forganga
þeirra um endurbætur á kirkjunni
gömlu og fögru er ljós vottur um
sem og aðrar búningsbætur á
staðnum.
Eftir að sr. Ingólfur lét af emb-
ætti fyrir aldurs sakir haustið 1981
bjuggu þau hjónin frú Rósa og
hann á Selfossi. Þau nutu þess sem
fyrr að fagna þeim sem að garði
bar og þótt byrðar sjúkdómsmeina
gerðust honum æ nærgöngulli var
hann jafnan hlýr á að hitta eins
og fyrr og stutt í kankvísi í hlýju
tilliti einnig eftir að byrðar tóku
að leggjast að með nær óstæðum
þunga. Hann bar þær af stillilegri
reisn og trúarstyrk og var studdur
heima fyrir svo lengi sem framast
var kostur af Rósu konu sinni sem
vart vék heldur frá honum síðustu
misserin sem sr. Ingólfur átti á
sjúkrahúsi og síðast Ljósheimum á
Selfossi þar sem hvíldin kom 3.
júní. Sú hvíld mun sæl hinum góða
og trúa þjóni í fögnuði herra hans
og Guðs gjöf mun mörgum minn-
ing hins hlýja, trygga vinar og
drengs. Guð blessi þá minningu
og vaki yfir konu hans, syni, niðj-
um og öðrum ástvinum.
Árni Bergur Sigurbjörnsson.
Hinn 23. ágúst 1942 vígðust
fimm kandidatar í guðfræði til
prestsþjónustu. Þeir voru: sr. Sig-
urbjörn Ástvaldur Gíslason, þá 66
ára og löngu þjóðkunnur, sr. Jens
Benediktsson, sr. Jón Kr. ísfeld,
sr. Ingólfur Ástmarsson og undir-
ritaður. Þessara látnu bræðra
minnist ég með þakklæti og virð-
ingu. Nú þegar séra Ingólfur er
fallinn frá er ég einn eftir þessara
kæru vina.
Séra Ingólfur verður borinn til
grafar í dag og er mér skyldara
að minnast hans en flestra minna
horfnu vina. Það tókst með okkur
órofa vinátta við fyrstu kynni í
guðfræðideildinni sem aldrei bar
skugga á.
Séra Ingólfur hafði verið kenn-
ari nokkur ár þegar hann dreif sig
í stúdentspróf og settist í guðfræði-
deild háskólans. Hann var afburða
námsmaður, hafði mikla reynslu
af kennslu í kristnum fræðum og
lauk guðfræðináminu á skemmri
tíma en ég veit dæmi um. Fram-
haldsnám í trúfræði, sálgæslu og
prédikunarfræði stundaði hann við
háskólann í Uppsölum eitt ár.
Hann fór víða erlendis og kynnti
sér kirkjulíf og safnaðarstörf.
Hann var fulltrúi íslensku kirkj-
unnar á kirkjufundi í Stokkhólmi
1946 og sótti þing lútherska
heimssambandsins í Helsinki 1963.
Ég hef ekki kynnst mörgu elsku-
legra fólki en þeim hjónum Rósu
og séra Ingólfi og er þá mikið sagt.
Bæði svo hlý og góð, skemmtileg
og bráðgáfuð. Það var unun að
vera gestur þeirra. Frá þeim fór
maður mettur nýrra hugsana og
hugmynda, stórum hressari og
ánægðari með tilveruna og hlut-
skipti sitt í lífinu. Alúð þeirra og
umhyggju er ekki unnt að lýsa.
Jafnræði var með þeim hjónum,
séra Ingólfur var einnig andans
maður, fékkst talsvert við ritstörf,
hafði mjög listrænan smekk og þau
tök á tungunni sem eru svo bráð-
nauðsynleg hveijum presti. Séra
Ingólfur var í fremstu röð kenni-
manna landsins á sínum tíma.
Hann var með bestu ræðumönnum
sem ég hef átt kost á að heyra.
Engum gat dulist einlægni hans
og sterkt og hlýtt trúarþel. Auk
þess átti hann þann listrænan
smekk máls og stíls sem styður
alla boðun. Hallgrímur Pétursson
var fyrirmynd hans í trúboði.
Nokkur síðustu ár hefur séra
Ingólfur átt við mikla vanheilsu
að stríða og hefur sá tími verið