Morgunblaðið - 12.11.1994, Síða 27
MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 12. NÓVEMBER 1994 27
AÐSENDAR GREINAR
Eiga heimilin inni
verulegar fjárhæðir
hjá skattayfirvöldum?
í 66. GR. laga um
tekju- og eignarskatt
er ákvæði sem heimil-
ar lækkun á tekju-
skattsstofni einstakl-
inga við tilteknar að-
stæður sem þar eru
greindar. Má þar m.a.
nefna, ef maður hefur
veruleg útgjöld vegna
menntunar barna
sinna. Skattalækkun
kemur til greina ef
nemandi er á aldrinum
16-20 ára og hafi að
mati skattstjóra ekki
haft nægilegt ráðstöf-
unarfé á skattárinu til
að mæta beinum
kostnaði við námið. Samkvæmt
þessu skal skattstjóri taka til greina
umsókn manns um lækkun á tekju-
skattsstofni, ef maður hefur veru-
leg útgjöld vegna menntunar barna
sinna, 16-20 .ára. Vegna tekna árs-
ins 1993 er miðað við að nám sé
stundað innanlands og tekjur
námsmannsins séu undir 415 þús-
und krónum á ári.
Skattaafsláttur vegna
menntunar barna
Það vekur sérstaka athygli hve
fáir hafa nýtt sér þetta ákvæði
skattalaganna, ekki síst í því ljósi
að eina skilyrði fyrir þessum frá-
drætti frá skatti er að tekjur náms-
manns á heimilinu séu undir 415
þúsund krónum á ári. Því er ástæða
til að ætla að fólk almennt hafi
ekki vitneskju um þennan mögu-
leika. Samkvænit skattframtali
fyrir sl. ár fengu aðeins 1.608
manns þennan frádrátt, en 305 var
hafnað. Samtals nam þessi frá-
dráttur um 92 milljónum króna og
að meðaltali lækkaði skattbyrði
þeirra sem um þennan frádrátt
sóttu um 57.500 krónur.
Samkvæmt upplýsingum skatta-
yfirvalda voru 10.600 unglingar
fæddir 1973-1977 með
tekjur undir 450 þús-
und krónur á sl. ári.
Persónuafsláttur sem
þeir nýttu ekki nam
tæplega 2 milljörðum
króna. Ljóst er að fáir
virðast vita um þennan
rétt sinn, þegar innan
við 2.000 manns hafa
sótt um þennan skatta-
afslátt, en 10.600
unglingar voru með
tekjur undir 450 þús-
und krónum. Ætla má
að umtalsverður fjöldi
í þessum hópi hafi haft
tekjur undir 415 þús-
und krónum sem er sú
viðmiðun sem notuð er og gefur
rétt á skattaafslætti vegna veru-
lega útgjalda af menntun barna
Allar líkur eru á því, að
mati Jóhönnu Sigurð-
ardóttur, að þeir sem
ekki hafi haft vitneskju
um skattaafslátt vegna
menntunarkostnaðar
barna sinna, eigi rétt á
leiðréttingu frá skatta-
yfirvöldum.
sinna. Ekki er óvarlegt að áætla
að hér gæti verið um að ræða
150-200 milljónir sem heimilin í
landinu ættu inni hjá skattayfir-
völdum.
Þar sem skattayfirvöld hafa leið-
rétt framtöl allt að 6 ár aftur í tím-
ann og hér er um lögvarða kröfu
að ræða, er rétt að vekja athygli á
þessum rétti fólks ekki síst fyrir
láglaunaheimilin í landinu, þar sem
allar líkur eru á að þeir sem ekki
hafa haft vitneskju um þennan
skattafslátt og eiga rétt á honum
fái leiðréttingu frá skattayfírvöld-
um.
Þegar skoðað er hvernig þessar
greiðslur fyrir árið 1993 hafa skipst
eftir kjördæmum, kemur í ljós að
aðeins milli 20-30 manns hafa nýtt
sér hann á Vestfjörðum, Norður-
landi vestra, Austurlandi og Suður-
landi. í Reykjavík voru það 734, á
Reykjanesi 538, á Vesturlandi 141
og í Norðurlandskjördæmi eystra
148.
Skattaafsláttur vegna skerts
gjaldþols
Athygli vekur einnig, hve fáir
hafa nýtt sér ákvæði 66. og 80.
gr. laga um tekju- og eignarskatt.
Þar er kveðið á um að skattstjóra
sé heimilt að taka til greina um-
sókn manns um lækkun eignar-
skatts- og tekjuskattsstofns, ef elli-
hrörleiki, veikindi, slys eða mann-
slát hafi skert gjaldþol manns veru-
lega.
Sem dæmi má nefna, að einung-
is 6 einstaklingar í Reykjavík og
Reykjanesi hafa nýtt sér þennan
skattaafslátt til lækkunar á eigna-
skattsstofni, en enginn í öðrum
kjördæmum.
Ég er sannfærð um það að að-
eins brot af þeim heimilum sem
rétt eiga á þessum skattafslætti
hafi haft vitneskju um þetta ákvæði
skattalaganna, og á það ekki síst
við um eldra fólk, með litlar tekjur
og fólk með skert gjaldþol vegna
veikinda. Því má einnig ætla að
fjöldi heimila um land allt ætti rétt
á slíkum greiðslum og eigi inni
verulegar fjárhæðir hjá skattayfir-
völdum, þar sem skattyfirvöld hafa
leiðrétt slíkar ívilnanir nokkur ár
aftur í tímann frá því réttur
skapaðist til slíkra greiðslna.
Höfundur er alþingismaður.
Jóhanna
Sigurðardóttir
Kirkjan í nýrri Evrópu
VAXANDI fasismi,
þjóðernishyggja og
vonleysi um framtíðina
meðal ungs fólks i Evr-
ópu var aðalumræðu-
efnið á miðstjórnar-
fundi Samkirkjulegu
evrópsku æskulýðs-
samtakanna, sem hald-
inn var á Italíu nú í
októberlok. Samkirkju-
legu evrópsku æsku-
lýðssamtökin (EYCE -
Ecumenical Youth Co-
uncil of Europe) eru
samtök flestra kirkju-
legra æskulýðshreyf-
inga í Evrópu. Sá er
þetta ritar var kjörinn
í framkvæmdastjórn samtakanna
fyrir ári, en íslenska kirkjan á þar
sinn fulltrúa frá Æskulýðssamtök-
um kirkjunnar í Reykjavík
(ÆSKR).
Að þessu sinni sátu fundinn einir
30 fulltrúar frá 18 Evrópulöndum
og 15 kirkjudeildum. Umræður
gáfu því góða mynd af stöðu mála
í Evrópu í dag. Voru allir sammála
um, að í stað gleðiöldunnar, sem
reis þegar kommúnisminn féll, væri
örvæntingin tekin við: Hin auðugu
ríki Evrópubandalagsins hefðu reist
nýjan múr úr peningum, er hindr-
aði ungt fólk úr austri frá að ferð-
ast vestur og héldi niðri veikburða
lýðræði fyrrum kommúnistaríkj-
anna. Þar er austanvert Þýskaland
reyndar undantekning, enda sam-
einað „stóra bróður“.
Atvinnuleysi álfunnar
er gríðarlegt, og í
austri reynir ungt fólk
ekki einu sinni að fá
vinnu, það þýðir ekkert
hvort eð er. Full af
vonleysi er hin unga
kynslóð auðvelt fórnar-
lamb fasisma, kyn-
þáttahaturs og þjóð-
ernishyggju, er bendir
á óvininn „hinum meg-
in“, en honum er allt
illt að kenna. Þetta á
við bæði i austri og í
vestri.
Kirkjudeildirnar
skipa sér æ oftar í sveit
með þessum eða hinum flokknum,
kynþættinum eða þjóðinni. Hið
samkirkjulega starf eða samvinna
kirkjudeildanna á undir högg að
sækja.
Unga fólkið, sem hittist í sex
daga i þorpinu Santa Sevilla norðan
við Rómarborg í síðustu viku, full-
trúar allra kirkjudeilda í Evrópu,
var á einu máli um, að kirkjurnar
yrðu að beijast gegn þessari óheilla-
jpróun og halda á lofti merki sam-
stöðunnar. Þar yrði ungt fólk innan
kirknanna að hafa frumkvæðið, ef
hinn eldri, „embættislegi" hluti
þeirra slægi slöku við. Þetta mætti
gera með því að vinna gegn fordóm-
um og vantrú gagnvart þeim sem
eru „öðruvísi“ í trúarlegu eða efna-
hagslegu tilliti ellegar af öðrum
Full af vonleysi, segir
Þórhallur Heimisson,
er hin unga kynslóð
auðvelt fórnarlamb fas-
isma, kynþáttahaturs
og þjóðernishyggju.
kynþætti.
Grundvallaratriði væri þó að beij-
ast fyrir því að fólk um alla álfuna
nyti réttlætis og ætti jafna mögu-
leika. Það verður að bijóta niður
hið nýja járntjald íjármagnsins og
gefa öllum von um mannsæmandi
líf, frið og frelsi. Fyrir þessu verður
kirkjan að beijast, ef hún í raun
vill vera boðberi fagnaðarerindisins
um Jesúm Krist, hann sem dó á
krossi fyrir þau, sem heimurinn
krossfestir.
Þessi barátta verður að ná til
allra þjóða, alls heimsins, og verður
að vera markmið allrar kirkjunnar
í öllum löndum. Því að ógnin við
lýðræðið er raunveruleg, ef fram
fer' sem horfir, og enginn getur
brúað bilið og slegið á hin andlýð-
ræðislegu öfl nema kirkjan. - Ef
hún vill.
Höfundur er prestur og stundar
franihaldsnáni í almennum
trúarbragðafræðum við
háskóiann í Uppsölum.
Þórhallur
Heimisson
Að ventusöfnun
Caritas á Islandi
JÓLAHÁTÍÐ 1994
og aðventusöfnun Car-
itas á íslandi (hjálpar-
stofnun kaþólsku
kirkjunnar) stendur
fyrir dyrum.
Caritas á íslandi
hefur ákveðið að
styrkja krabbameins-
sjúk börn á komandi
aðventu. Efnt verður
til styrktartónleika
Kristkirkju sunnudag-
inn 20. nóvember kl.
17 þar sem margir
landskunnir listamenn
koma fram og gefa
vinnu sína. Seld verða
jólamerki. Caritas-sunnudagurinn
verður 11. desember.
Bamahjálp foreldra krabba-
meinssjúkra barna urðu til þess
að opna umræðu fyrir þeim vanda-
málum sem krabbameinssjúk börn
og fjölskyldur þeirra standa
frammi fyrir þegar verið er að
beijast við þennan illvíga sjúkdóm.
Um er að ræða erfiða lyfjameð-
ferð, ótal blóðgjafir, svæfingar,
mergstungur. Otai aukakvillar
hijá sjúklinginn meðan á meðferð
stendur. Þessu fylgja félagsleg og
sálræn vandamál bæði fyrir bamið
og aðstandendur þess. Gjörbreyt-
Aðventusöfnun Caritas
á íslandi er að þessu
sinni, segir Sigríður
Ingvarsdóttir, til
styrktar krabbameins-
sjúkum börnum.
ing á heimilishögum, áhyggjur og
ótti. Illu heilli bætast oft ofan á
þetta óbærileg fjárhagsvandamál
þessara fjölskyldna. Þessi börn
þurfa í flestum tilfellum aðhlynn-
ingu foreldra allan sólarhringinn,
hvort sem er á sjúkrahúsi eða
heima.
Til þess að lesendur átti sig á
vandanum er hér gefin lýsing á
frásögn móður.
Hún er tólf ára og býr ein með
móður sinni. Þegar barnið veiktist
höfðu mæðgurnar búið hérlendis
í þijú ár. Foreldrar hennar skildu
þegar hún var aðeins níu ára göm-
ul. Þegar barnið greindist með
krabbamein var móðirin komin í
góða vinnu og barninu gekk vel í
skóla.
Móðirinn hafði lagt
fé til hliðar til að fjár-
festa í íbúð en það var
ekki búið að ganga
frá kaupsamningi
þegar barnið veiktist.
Það var ekki um neitt
að velja fyrir móður-
ina en að hætta vinnu
samstundis og helga
sig baminu. í rúmt
ár var móðirinn alveg
frá launaðri vinnu og
litlar bætur komu til.
Mæðgurnar voru
komnar í alvarleg
fjárhagsleg vandræði.
Móðirin reyndi allar
hugsanlegar leiðir í kerfinu til að
finna lausn á fjárhagsvandræðum
þeirra. Móðirin sótti skriflega um
leiguíbúð á vegum Reykjavíkur-
borgar en ekkert gekk. Seinna
sótti hún um félagslega eignaríbúð
hjá Húsnæðisnefnd Reykjavíkur,
en fékk synjun. Þér eruð ein af
719 umsækjendum, sem ekki var
unnt að sinna í þetta skipti.
Um kaup á hinum fijálsa mark-
aði er ekki að ræða, því þeir pen-
ingar sem móðirin lagði til hliðar
til húskaupa áður en barnið veikt-
ist urðu lifibrauð mæðgnanna
fyrsta meðferðarárið.
Móðirin er byijuð að vinna aftur
sem er nauðsynlegt vegna afkomu
þeirra en í raun þyrfti móðirin að
vera miklu meira með barninu sem
ennþá er undir eftirliti á sjúkra-
húsi tviswar í viku ásamt lyfjagjöf
heima og ennþá hijá barnið fylgik-
villar svo sem þreyta, vöðva- og
bakverkir og lystarleysi.
Barnið sækir nú skóla eins og
önnur börn en vegna slappleika
þyrfti að sækja það í skólann,
koma því heim, gefa því að borða
og aðstoða það við námið, en enga
hjálp er að fá. Barnið missti allt
síðasta skólaárið úr vegna veik-
inda og fékk aldrei þá kennslu þó
lofað væri að fræðslumálaráð ætti
að sjá fyrir heimakennara sem
aldrei sást.
Mæðgurnar búa nú í leiguíbúð
með samning sem rennur út 15.
desember nk.
Hversu lengi getur einstæð
móðir barist með sjúku barni sínu,
hjálpað, huggað og stutt ásamt
því að vinna fulla vinnu og beijast
við kerfið?
Aðventusöfnunin í ár er framlag
Caritas á íslandi til þessa málefnis.
’ Höfundur er fulltrúiSotheby’s og
formaður Caritas á íslandi.
Sigríður
Ingvarsdóttir
Vmninm i haskolaíslands
» ■■ ■■ ■■* m V" nenlegasttllmnings
í BLAÐINU í gær birtist vinningaskrá Happdröbttis Háskóla íslands
en dregið var 10. nóvember. sl. Neðsti hlutinn féll niður og birtist
hann hér með. Hlutaðeigandi eru beðnir velvirðingar á mistökunum.
Allir miöar þar sem síöustu tveir tölustafirnir í miðanúmerinu eru 38,43 eöa 71 hljóta eftirfarandi vinningsupphæöir: Kr. 2.400 Kr. 12.000 (Tromp) Þessar vinningsfjárhæöir verða greiddar út án kvaðar um endurnýjun. Þaö er möguleiki ó að miði sem hlytur aöra af þessum tveim fjárhæðum hafi einnig hlotiö vinning samkvæmt öörum útdregnum númerum í skránni hér aö framan.
Happdrætti Háskóla Íslands, Reykjavík 10. nóvember 1994
JfatgmiWiiWfe
- kjarni málsins!