Morgunblaðið - 31.03.1995, Blaðsíða 8

8 FÖSTUDAGUR 31. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eggert Haukdal, Suburlandslistanum:
Heimilislæknar segja
sérfræðinga á villigötum
Sérfræðingar segjast ekki eiga í útistöðum við heimilislækna
SIGURBJÖRN Sveinsson formað-
ur Félag íslenskra heimilislækna,
segir Sérfræðingafélag íslenskra
lækna á villigötum í baráttu sinni
gegn tilvísanakerfinu. Sigurður
Bjömsson formaður Sérfræðinga-
félagsins segir yfirlýsingu stjómar
Heimilislæknafélagsins byggða á
misskilningi. Sérfræðingar eigi í
útistöðum við heilbrigðisráðuneyt-
ið en ekki heimilislækna.
Áróður gegn
heimilislæknum
Harðorð yfirlýsing frá stjóm
Félags íslenskra heimilislækna
var birt í Morgunblaðinu í gær
og segir Sigurbjörn Sveinsson
formaður félagsins, að með því
að efna til auglýsingaherferðar
gegn heilbrigðisráðherra væm
sérfræðingar í raun að beina
áróðrinum gegn heimilislæknum
og vekja upp tortryggni og ugg
meðal sjúklinga. Þá hafi sérfræð-
ingar látið hafa eftir sér ýmis
ummæli um heimilislækna í fjöl-
miðlum. „En það virðist sem menn
hafi eitthvað séð að sér, þar sem
búið er að breyta texta í auglýs-
ingu sem birt var í dag,“ sagði
hann.
Sigurbjöm sagði að málflutn-
ingur sérfræðinga og tillögur um
spamað í heilbrigðiskerfinu hafí
aðallega beinst að sparnaði í
heilsugæslunni en ekki á þeirra
sviði sem sérfræðinga. „Við
stöndum því við hvert orð sem er
í yfirlýsingunni," sagði hann.
„Það að segja að yfirlýsingin sé
byggð á misskilning er ósk-
hyggja. Hún byggir á ísköldum
staðreyndum."
Sagði hann ennfremur að ein-
stakir læknar væra að athuga
hvort ein auglýsinganna, sem 28
sérfræðingar skrifuðu undir bryti
í bága við siðareglur lækna og
hvort ástæða væri til að hún yrði
kærð en um það hafi ekki verið
tekin ákvörðun.
Sigurður Bjömsson formaður
Sérfræðingafélags ísle'nskra
lækna segir að félagið eigi ekki
í neinum útistöðum við heimilis-
lækna. „Við erum að reyna að
sannfæra heilbrigðisráðherra um
að tilvísunarkerfið sé röng leið til
spamaðar í heilbrigðiskerfinu,"
sagði hann.
„Við teljum okkur á engan hátt
vera í stríði við heimilislækna og
era þeir helst til stórorðir í sinni
yfirlýsingu. Við viljum að sjúkling-
ar geti sjálfir valið um til hvaða
lækna þeir leita hvort sem er heim-
ilislæknis eða sérfræðings."
Sagðist hann telja að málflutn-
ingur sérfræðinga hafi verið mál-
efnalegur. Lögð hafi verið fram
álitsgerð, sem unnin var af fag-
mönnum og málstaður sérfræð-
inga hafí hlotið hljómgrann meðal
almennings og stjórnmálamanna.
„Félag sjálfstætt starfandi heim-
ilislækna og mikill meirihluti fé-
laga í Læknafélagi íslands styðja
okkur og hafa lýst sig mótfallna
tilvísunarkerfinu," sagði hann.
Formaður Iðju um kjarasamninga sljórnvalda og kennara
Verðum líklega órólegir í haust
NOKKRAR umræður fóra fram
um nýgerða kjarasamninga kenn-
arafélaganna og ríkisins á fundi
formanna landssambanda innan
ASÍ á miðvikudag. Guðmundur
Þ. Jónsson, formaður Landssam-
bands iðnverkafólks og Iðju, segir
að í kennarasamningunum sé farið
langt fram úr þeim samningum
sem gerðir vora á almenna vinnu-
markaðinum, hætt sé við að hækk-
animar fari út í verðlagið en óvíst
sé hvort þessi þróun muni leiða
til uppsagnar kjarasamninga
landssambandanna í haust.
„Okkur sýnist þetta vera tals-
vert mikið á skjön við þá samninga
sem við gerðum og fara langt fram
úr því sem við sömdum um. Við
erum með bundinn samning sem
við getum ekki losað fyrr en í
fyrsta lagi um næstu áramót, ef
mál þróast þannig.
Auðvitað munum við fylgjast
með þessari þróun en ég get ekki
sagt um á þessu stigi hvort hún
leiðir til uppsagnar í haust. En
mér finnst ekki ólíklegt að við
verðum mjög órólegir. Við höfðum
reiknað með að við væram að
gera einhverskonar launajöfnun-
arsamning, en þessu er algerlega
snúið við þama,“ sagði Guðmund-
ur. Grétar Þorsteinsson, formaður
Samiðnar, sagði að meiri tíma
þyrfti ti! að átta sig á samningum
kennara því ekki væri einfalt að
átta sig á hvaða launabreytingar
fælust í samningunum, sem virt-
ust að hluta til byggjast á breyttu
fyrirkomulagi í skólastarfi.
Samkvæmt kjarasamningi lands-
sambanda ASÍ og samtaka vinnu-
veitenda er hvorum aðila um sig
heimilt að segja samningnum laus-
um með mánaðar fyrirvara fyrir 1.
janúar 1996 ef marktæk frávik
hafa orðið á samningsforsendum.
Rannsókn á Parkinsonveiki
Sjúkdómurínn
algengari hér en í
nágrannalöndum?
Sigurlaug
Sveinbjörnsdóttir
Parkinsonveiki á ís-
landi er viðfangs-
efni rannsóknar,
sem nú er unnið að á
taugasj úkdómadeild
Landspítalans. Markmið-
ið með rannsókninni er
að ná til allra, sem
greinst hafa með Parkin-
sonveiki, svo unnt verði
að meta algegni og tíðni
veikinnar hér á landi, en
ýmislegt bendir til að
sjúkdómurinn sé algeng-
ari hér en í nágranna-
löndunum. Sigurlaug
Sveinbjömsdóttir er einn
þeirra lækna sem vinna
að rannsókninni.
Hver eru helstu ein-
kenni Parkinsonsjúk-
dómsins?
„Helstu einkennin eru
stirðleiki, stífni, skjálfti,
breytt stelling, óstöðug-
leiki og fábreytt andlitsviðbrögð.
Eftir meðferð í nokkur ár koma
fram aukahreyfingar, sem erfitt
getur reynst að ráða við. Við
áætlum að hér á landi séu 600
einstaklingar með Parkinson-
veiki, en rannsókn okkar hefur
þegar náð til 50 þeirra. Einkenni
sjúkdómsins koma yfirleitt fram
við 50-70 ára aldur. Sjúklingar
hafa stundum haft vægari ein-
kenni í fjölda ára, áður en sjúk-
dómurinn greinist. Það er mjög
misjafnt hvemig sjúkdómurinn
leggst á fólk, sumir em með lítil
einkenni í allt að 20 ár, en aðrir
versna mjög hratt.“
Hvernig fer rannsóknin fram?
„Við fáum sjúklinga til viðtals
á göngudeild taugadeildar Land-
spítalans, þar sem þeir fylla út
spumingalista í samvinnu við
taugasjúkdómalækni. Þá er gerð
líkamsskoðun, þar sem einkenni
sjúkdómsins eru metin og tekið
blóðsýni til erfðafræðirannsókn-
ar.“
Er eitthvað sem bendir til að
Parkinson veikin sé arfgengur
sjúkdómur?
„Já, það virðist sem erfða-
tengsl séu í tæplega 20% tilfella.
í rannsókn, sem Kjartan Guð-
mundsson læknir gerjði árið 1960,
komu í ljós 48 fjölsícyldur hér á
landi, þar sem tíðni sjúkdómsins
var meiri en almennt gerðist. Á
þeim tíma, sem liðinn er frá þeirri
rannsókn, hafa forsendur til
greiningar á Parkin-
sonveiki breyst, því
menn hafa skilgreint
aðra sjúkdóma, sem
hafa svipuð einkenni. í
hluta tilfella getur því
verið að greiningin sé ekki rétt.
Þá ætlum við að kanna hvað er
til í þeim kenningum, að mikil
notkun Parkisonlyfja frá upphafi
hraði því að sjúkdómurinn versni.
Við munum einnig reyna að meta
hugsanlega áhættuþætti í um-
hverfmu."
Hvaða þættir í umhverfinu eru
taldir hafa áhrif á Parkinsonveiki?
„Læknar hafa aðallega haft
uppi tvenns konar kenningu um
Parkinsonveiki. Annars vegar, að
um sé að ræða einhver eituráhrif
í umhverfinu, sem valda dauða
þeirra fruma sem framleiða dópa-
mín. Á þessum frumum verður
ákveðin hrömun með aldrinum,
en þegar einkenni Parkinsonsjúk-
dóms koma fram eru aðeins 20%
þessara fruma enn virkar. Þetta
er langt umfram eðlilega hrörn-
un. Aðrir telja að frumueyðingin
sé einhvers konar erfðasjúkdómur
eða hrörnunarsjúkdómur. Sú
► Sigurlaug Sveinbjörnsdóttir
íæknir er fædd 1955. Hún lauk
stúdentsprófi frá MR 1975 og
prófi frá læknadeild HÍ 1981.
Sigurlaug stundaði framhalds-
nám í taugalækningum, með
flogaveiki sem sérfag, í 3 ár við
Hvidovre-sjúkrahúsið í Kaup-
mannahöfn og í S'A ár í Lond-
on, á The National Hospital for
Neurology and Neurosurgery
og Chalfont Centre for Epilepsy
í Buckinghamshire. Hún hóf
störf á taugadeild Landspítal-
ans árið 1993.
skýring hefur einnig verið sett
fram, að blöndu af þessu tvennu
sé um að kenna, þ.e. umhverfis-
þættir nái að hafa áhrif vegna
erfðafræðilegs veikleika."
Hvaða dæmi eru um áhrif
umhverfis sem talin eru valda
sjúkdómnum?
„Fyrir 15 árum fékk hópur
fólks í Bandaríkjunum dæmigerð
Parkinsoneinkenni. Þetta fólk átti
það sameiginlegt að hafa spraut-
að sig með efninu MPTP, sem
var framleitt í ólöglegum efna-
verksmiðjum sem aukefni við he-
róínframleiðslu. Einkennin komu
í ljós aðeins tveimur vikum éftir
neyslu og sjúklingamir svara
meðferð með dópamín lyijum á
svipaðan hátt og Parkinsonsjúkl-
ingar. Rannsóknir á MPTP hafa
valdið byltingu í grunnþekkingu
á Parkisonsjúkdómn-
um. Þá hefur Parkin-
sonveiki sums staðar
verið tengd við léleg
vatnsból og í Vestur-
Indíum hefur greinst
sjúkdómur, sem lýsir sér sem
blanda af vöðvalömun og Parkin-
sonsjúkdómi. Sá sjúkdómur hefur
verið tengdur mataræði."
. ^vert e‘£a sjúklingar að leita,
vilji þeir taka þátt í rannsókninni?
„Sjúklingar á höfuðborgar-
svæðinu ættu að hafa samband
við ritara taugadeildar Landspít-
alans, í síma 601660. Göngudeild
taugadeildar er opin fyrir hádegi
á þriðjudögum og fimmtudögum.
Ef sjúklingar eiga ekki heiman-
gengt vegna hreyfihömlunar geta
læknar vitjað þeirra heima. Sjúk-
lingar á landsbyggðinni ættu að
hafa samband við sinn lækni, sem
lætur okkur vita og við munum
vitja sjúklinganna þegar við för-
um í ferðir um landið. Rannsókn-
inni lýkur í lok næsta árs, en það
er afar mikilvægt að sem flestir
taki þátt í henni, svo við getum
fengið góða heildarmynd af sjúk-
dómnum hér á landi.“
Mikilvægt að
sem flestir
taki þátt