Morgunblaðið - 31.03.1995, Blaðsíða 38

38 FÖSTUDAGUR 31. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Þegar glasa-
frjóvgun er eina vonin
VEGNA greinar
Jóns Hilmars Alfreðs-
sonar yfirlæknis sem
birtist í Morgunblaðinu
þann 28 mars sl. tel
ég mig knúna til að
skrifa nokkrar línur og
leiðrétta manninn.
Hvað gengur yfírlækni
Kvennadeildar til að
skrifa svona grein sem
hann hlýtur að vita að
ekki er sannleikanum
samkvæm? Með því að
kynna sér málin örlítið
hefði læknirinn, eins
og allir sem að málinu
koma, séð þörfina á
stækkun deildarinnar. Á hveiju ári
frá því að deildin opnaði hafa verið
skráð 150-200 pör í fyrstu meðferð
og sé miðað við 34% árangur þurfa
165 pör af þeim 250 sem komast
í meðferð árlega að fara aftur á
biðlistann eftir árangurlausa með-
ferð. Samtals eru þetta á bilinu
3-400 pör á ári. Það hljóta allir
að sjá að þetta gengur ekki upp.
Læknirinn segir m.a. í grein sinni
„séð í víðara samhengi skertrar
þjónustu við þjáða og lasburða ork-
ar þessi ráðstöfun tvímælis“. Mig
langar að benda lækninum á að
ófijósemi er veikindi samkvæmt
skilgreiningu landlæknis, sem hijáir
um það bil 15% allra para á bam-
eignaraldri. Við sem eigum við
ófijósemi að stríða erum vissulega
þjáð og hann hefur ekki leyfi til
að gera lítið úr okkar þjáningum
sem annars flokks, sem ekki sé
nauðsynlegt að taka tillit til eða
reyna að bæta.
Læknirinn segir líka „þó virðist
biðtíminn ekki hafa lengst vemlega
á síðustu missemm". Eg vil benda
honum á að fyrir þremur ámm var
einungis nokkurra mánaða biðlisti.
Þá fómm við sem höfðum efni og
aðstæður til í meðferð til Englands
og var kostnaður ríkisins meiri á
hveija meðferð þá en það sem greitt
er í dag, eða kr. 200.000 að meðal-
tali þá en er í dag kr. 120-
130.000. Þetta er ekki vegna þess
að meðferðin sé miklu ódýrari hér
heima heldur greiðum við sem nýt-
um þessa þjónustu mismuninn. Á
þessum þremur ámm sem deildin
hefur starfað hefur biðlistinn lengst
um næstum eitt ár fyrir hvert
starfsár. Þetta er veruleg aukning
og ekki merki um að jafnvægi
muni skapast við óbreytt ástand.
Læknirinn bendir á að með því
að kaupa fósturvísafrysti sparist
mikið og muni hann stytta biðtímann
vemlega. Loksins getum við verið
sammála um eitthvað, þó ég hafi
ekki trú á að frystirinn muni stytta
biðlistann jafnmikið og hann vill
meina, þar sem hann lækkar lyfja-
kostnað og álag á konuna vegna
lyfiagjafa. Fósturvísafrystir hækkar
ekki árangurshlutfall í meðferðum
og styttir þar af leiðandi ekki bið-
lista. Þeir sem em svo lánsamir að
eignast umfram fósturvísa sem
hægt er að frysta gætu hugsanlega
farið á annan biðlista en það minnk-
ar ekki aðsókn að deildinni. Hinsveg-
ar talar hann um hæfilega gjaldtöku
í því samhengi. Mundu það að við
borgum sjálf stóran hluta í meðferð-
inni og við emm einu sjúklingamir
sem greiða fyrir læknisþjónustu
veitta á sjúkrahúsi og ekki er sjálf-
gefíð og sjálfsagt að hækka okkar
kostnað meðan engir aðrir greiða
fyrir líka þjónustu.
Læknirinn heldur áfram og seg-
ir: „Myndarlega var staðið að þeirri
uppbyggingu á Landspítala, nema
hvað húsnæði var helst til þröngt
frá upphafi." Það sem læknirinn
kallar „helst til þröngt" em 72 fer-
metrar með biðstofu, göngum, að-
stöðu fyrir skrifstofu, auk aðstöðu
fyrir aðgerðir og fmmurannsóknar-
stofu. í raun er þetta samsvarandi
Linda Magnúsdóttir
tveggja herbergja íbúð
í blokk með geymslu,
fyrir utan sameign.
Hvað varðar mark-
aðssetningu á deildinni
erlendis er læknirinn á
villigötum. Hafi hann
eitthvað kynnt sér
þessi mál erlendis, sem
mér finnst nú ekki
margt benda til, þá
veit hann jafnvel og ég
að þegar fólk ákveður
að fara í glasafijóvgun,
hvar sem er í heimin-
um, þá horfir það fyrst
og fremst á það hvar
sé besti árangurinn.
einkastofnanir erlendis sem
glasafijóvganir hafa tölu-
Allar
stunda
verðar tekjur af erlendum viðskipta-
vinum sé árangurinn góður. Hins-
vegar er stækkunin ekki gerð fyrir
Ályktun mín eftir að
hafa lesið þessa grein
yfírlæknisins er sú, seg-
ir Linda Magnúsdóttir,
að hann sem sjálfstætt
starfandi sérfræðingnr
úti í bæ, hljóti að vera
í heilögu stríði við heil-
brigðisráðherra vegna
tilvísanakerfís.
útlendinga eins og læknirinn virðist
halda. Vel má nýta þann tíma sem
tekur að vinna niður biðlistann til
markaðssetningar erlendis, og er
Tilvera tilbúin að leggja markaðs-
setningunni lið ef um það semst
milli aðila. Útlendingar eru ekkert
öðruvísi en við, þeir eru tilbúnir að
borga aðeins meira fyrir meðferðina
og leggja meira á sig þar sem
árangur er góður líkt og við gerum
með okkar kostnaðarhlutdeild hér
heima.
Við erum hinsvegar svo lánsöm
að það er engin stofnun með betri
árangur í heiminum í dag. Þökk sé
frábæru starfsfólki sem vinnur í
miklum þrengslum og við erfiðar
aðstæður. Þess vegna ber að huga
vel að okkar stofnun. Ég var á al-
þjóðlegri ráðstefnu um glasafijóvg-
anir erlendis fyrir nokkru þar sem
staddir voru sérfræðingar frá glasa-
fijóvgunardeildum víða að úr heim-
inum. Þeir voru allir sammála um
að árangurinn sem náðst hefur hér
á landi sé ótvírætt sá besti sem
þekkist í dag og rekstrarform og
greiðsluskipting deildarinnar væri
til eftirbreytni fyrir aðrar þjóðir.
Ef læknirinn heldur að þetta komi
ekki til með að vekja eftirspurn
erlendis frá þá veit hann greinilega
ekki um hvað málið snýst.
í tíð Guðmundar Árna Stefáns-
sonar sem heilbrigðisráðherra var
skipuð nefnd til að fjalla um stækk-
un á Glasafijóvgunardeildinni. I
þessari nefnd áttu sæti m.a. þrír
fulltrúar frá Ríkisspítölunum, tveir
frá Heilbrigðisráðuneytinu og einn
frá Tilveru. Enginn þessara aðila
var sömu skoðunar og yfirlæknir
deildarinnar varðandi markaðssetn-
ingu á deildinni erlendis.
Ályktun mín eftir að hafa Iesið
þessa grein yfirlæknisins er sú, að
hann sem sjálfstætt starfandi sér-
fræðingur úti í bæ, hljóti að vera í
heilögu stríði við heilbrigðisráð-
herra vegna tilvísanakerfis og sé
að slá ryki í augu lesenda Morgun-
blaðsins og um leið að gera lítið
úr þeirri ákvörðun heilbrigðisráð-
herra og þar með Ríkisstjómar ís-
lands, að stækka glasafijóvgunar-
deild Landspítalans. Öll hans rök
hrynja eins og spilaborg þegar þau
eru skoðuð.
Ég hef ekki hugsað mér að
standa í ritdeilum við samheija
okkar, Jón Hilmar Alfreðsson yfir-
lækni á Kvennadeild Landspítalans.
En sú spurning hlýtur að brenna á
vömm allra sem til þekkja hvaða
tilgangi þessi grein eigi að þjóna.
Eins á hann að vita að það fjár-
magn sem kom frá Ríkisstjóm ís-
lands, kr. 25.000.000, er af ráðstöf-
unarfé ríkisstjómarinnar en er ekki
tilkomið vegna niðurskurðar á
Kvennadeild eða öðmm deildum
Ríkisspítala.
Af hveiju kemur þetta ekki fram
í grein yfirlæknisins?
Var einhver ástæða til að fara í
felur með þessa staðreynd?
Hér í lokin kemur saga Jóns og
Gunnu. Þau hófu sambúð fyrir rúm-
um 13 ámm, hún tuttugu og sex
ára og hann tuttugu og sjö ára.
Þá vom þau bæði nýbúin í námi
og fóm út á vinnumarkaðinn og
keyptu sér íbúð 2 árum síðar.
Eftir 6 ára sambúð átti að huga
að bameignum. Næstu 2 árin
reyndu hjónin án árangurs að eign-
ast bam og fóm eftir þann tíma
til læknis þar sem aldrei varð þung-
un. Eftir rannsóknir og aðgerðir
sem tóku 3 ár kom í Ijós að eina
leiðin fyrir þau var að fara í glasa-
frjóvgun. Þau fóm á biðlistann og
þurftu að bíða þar í tvö og hálft
ár eftir að komast að. Þau fóm í
sína fyrstu meðferð án árangurs,
og þurfa því að bíða í tvö og hálft
ár eftir næstu meðferð.
I rúm ellefu ár hafa þau nú reynt
að eignast bam, hún er orðin 39
ára og hann 40 ára. Þegar kona
er orðin 42 ára telst hún vera kom-
in á aldur og getur þess vegna ekki
farið í glasafijóvgun. Gunna á 3 ár
í það og getur einungis farið í eina
meðferð enn. Vonandi tekst það í
næstu tilraun sem er jafnframt sú
síðasta.
Snúum okkur nú að siðferðinu.
Ætlar yfirlæknirinn að taka að sér
að segja við þessi hjón að því miður
sé ekki siðferðilega rétt að veita
þeim þá læknisþjónustu sem þau
þurfa í dag, það verði að bíða betri
tíma?
Að lokum vil ég fyrir hönd Til-
vem, samtaka gegn ófijósemi,
þakka heilbrigðisráðherra Sighvati
Björgvinssyni og öðram ráðhermm
ríkisstjómar íslands þann skilning
og áræði sem þeir hafa sýnt á
málefnum okkar sem eigum við
ófrjósemisvandamál að etja, með
þeirri ákvörðun að stækka Glasa-
fijóvgunardeild Landspítalans.
Höfundur erformaður Tilveru,
samtaka gegn ófrjósemi.
Samkeppnin er
ekki á jafnréttís-
grundvelli
í GREIN minni um
skoðun ökutækja sem
birtist í Mbl. í janúar
var farið nokkmm orð-
um um það óhagræði
sem hlutlaust skoð-
unarfyrirtæki éins og
Aðalskoðun hf. og við-
skiptavinir þess þurfa
að búa við vegna
einkaleyfis Bifreiða-
skoðunar íslands hf.
(BSKÍ) á mörgum
þáttum skoðunar og
skráningar ökutækja.
Hér á eftir verður
vikið að nokkmm at-
riðum sem endur-
spegla þá óánægju
sem ríkir á meðal fjölmargra sem
að málinu koma auk þess sem neyt-
endur geta almennt gert sér grein
fyrir hvernig samkeppniskilyrði og
starfsumhverfí fyrirtæki sem hasl-
ar sér völl á sviði almennrar skoð-
unar þarf að búa við.
Samningnr um skoðun
og skráningu
Árið 1987 kom fram nefndar-
skýrsla á vegum dómsmálaráðu-
neytisins sem lagði það til að Bif-
reiðaeftirlit ríkisins yrði lagt niður
og skoðun ökutækja yrði breytt til
samræmis við nútímaþekkingu og
kröfur. Stofnun BSKI var í sjálfu
sér ekki hluti af þeirri einkavæð-
ingastefnu sem á að skila sér til
neytenda og þjóðfélagslegra hags-
bóta, heldur aðferð þar sem ríkið
tók höndum saman við hagsmunað-
ila, með hlutafélagaforminu, að
breyta skoðun á ökutækjum.
Þá um leið var gerður samningur
á milli BSKI og dómsmálaráðu-
neytisins sem m.a. tryggir BSKÍ
einkaleyfi á skráningum, sérskoð-
unum, eigendaskiptum, númera-
meðhöndlun, rekstri ökutækjaskrár
o.fl. til ársins 2001. Á samnings:
tímanum hefur og getur þó BSKÍ
getað komið sér upp í skjóli einka-
leyfis mjög vænlegri stöðu þannig
að mjög erfitt er fyrir aðra aðila
að ná sambærilegri stöðu og fyrir-
tækið í nánustu framtíð.
Álit Samkeppnisráðs að engu
haft
Sumarið 1994 sendi Sam-
keppnisráð frá sér álitsgerð til
dómsmálaráðherra þar sem tekið
var á aðstöðumun BSKÍ og ann-
arra skoðunarfyrirtækja.
í álitsgerð Samkeppnisráðs kem-
ur m.a. fram að talið er að sam-
keppnisstaða skoðunarfyrirtækja
Gunnar Svavarsson
verði mjög ójöfn því
samkeppnisaðilum
BSKÍ í skoðun bifreiða
hafi ekki verið sköpuð
þau samkeppnisskil-
yrði að fyrirtækin geti
keppt við BSKÍ á jafn-
réttisgrundvelli, þar
sem ekki hafi verið
fellt niður einkaleyfi
BSKÍ á fjölmörgum
þjónustuþáttum.
. Frá því álitið var
sent hafa ekki orðið
neinar breytingar á
markaðs- og stjómun-
arlegri yfirburðastöðu
BSKI né aðgengi neyt-
enda að þjónustunni
hjá öðmm skoðunarstofum.
Markaðs- og stjórnunarleg
yfirburðastaða
Ökutækjaskrá er rekin hér á
landi til þess að geta auðkennt
ökutækin sem eru í umferðinni t.d.
Umsýsla ökutækja-
skrár, segir Gunnar
Svavarsson, hefur veitt
Bifreiðaskoðun íslands
yfirburðastöðu.
vegna gerð þeirra og búnaðar, eig-
endaskrániqgar o.fl.
Með áðumefndum samningi er
BSKÍ tryggt einkaleyfí á rekstri
skrárinnar. Það fyrirtæki sér eitt
um skráningar inn í kerfið, þrátt
fyrir að öðrum sé veittur aðgangur
að gögnum í gegnum tölvukerfi
Skýrsluvéla ríkisins og Reykjavík-
urborgar (SKÝRR), þá er aðgang-
urinn takmarkaður og felur ekki í
sér innsláttar- né breytingarheim-
ildir á gögnunum, né útprentun á
skráningarskírteinum.
Með því að sjá um umsýslu
skrárinnar er BSKÍ veitt markaðs-
og sljómunarleg yfírburðastaða
þar sem þeir hafa alla möguleika
á að fylgjast algjörlega með öllum
hreyfingum bflaflotans og þá um
leið sundurgreint markhópa sam-
keppnisfyrirtækjanna betur en þau
sjálf.
Öðram skoðunarstofum er gert
skylt að senda niðurstöður skoðana
daglega til BSKÍ, sem skráir þær
í tölvukerfi sitt. Þessum aðilum er
ekki veittur aðgangur að tölvukerfi
BSKÍ sem hefur mun fleiri mögu-
^ Fyrirspurn tíl
Arna Sigfússonar
í TILEFNI af ráðn-
ingu nýs borgarritara
fékk starfsfólk
Reykjavíkurborgar
sérkennileg skilaboð
frá oddvita sjálfstæð-
ismanna í borgar-
stjóm fyrr í vikunni.
Skilaboðin vom efnis-
lega þessi. Aðeins
þeir, sem hafa sömu
stjómmálaskoðun og
ríkjandi valdhafar á
hveijum tíma, halda
vinnu sinni. Hinir
verða reknir.
Nú vill svo til, að
hjá Reykjavíkurborg
starfar fjöldinn allur
Alfreð Þorsteinsson
af flokks-
Áð
bundnum sjálfstæðis-
mönnum, háum og
lágum, sem ráðnir
voru í tíð sjálfstæðis-
manna.
Spuming mín til
Áma Sigfússonar er
þessi. Á núverandi
meirihluti borgar-
stjómar að láta reka
þetta fólk úr vinnu
fyrir þá einu sök að
fylgja Sjálfstæðis-
flokknum að málum?
Og hvemig samrýmist
það lögum um réttindi
og skyldur opinberra
starfsmanna?
lokum þetta. Mér hefur
Vonandi neyðir Ámi
Sigfússon ekki núver-
andi borgarstjómar-
meirihluta, segir Alfreð
Þorsteinsson, til að
endurskoða afstöðu sína
til borgarstarfsmanna
sem fylgja Sjálfstæðis-
flokknum að málum.
gengið vel að starfa með sjálf-
stæðismönnum, sem vinna hjá
Reykjavíkurborg, ekki síður en
fólki úr öðmm flokkum. Vonandi
neyðir Ámi Sigfússon ekki núver-
andi meirihluta til að endurskoða
afstöðu sína til þessa ágæta fólks.
Höfundur er borgarfulltrúi.