Morgunblaðið - 31.03.1995, Blaðsíða 47

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 31. MARZ 1995 47
MINNIIMGAR
GUNNAR ÞORSTEINS
SON OGBERGUR
ÞORS TEINSSON
+ Gunnar Þorsteinsson fædd-
ist á Litla-Hofi í Öræfasveit
20. september 1907. Hann lést
á Elli- og hjúkrunarheimilinu
Skjólgarði 8. febrúar síðastlið-
inn og fór útför hans fram frá
Hofskirkju 21. febrúar. Bergur
Þorsteinsson fæddist á Litla-
Hofi 22. júlí 1903. Hann lést á
Skjólgarði 15. febrúar og fór
útför hans fram frá Hofskirkju
21. febrúar.
NÚ ER kveikur lífs Gunnars Þor-
steinssonar uppbrunninn. Oft lá við
að Gunnar yrði kvaddur héðan, en
hans tími var ekki kominn. Þegar
Gunnar var barn að aldri þá lagðist
kíghósti mjög þungt á hann og var
hann þá milli heims og helju í sjö
vikur í gæslu móður sinnar. Þegar
Gunnar var ungur maður kenndi
hann sjúkdóms í skjaldkirtli og bar
hann merki hans alla tíð. Eins og
fram er komið annars staðar þá
reyndi það mjög á Gunnar að lenda
í snjóflóði með Sigga á Kvískeijum,
en honum lánaðist að losna úr fióð-
inu og sækja hjálp svo takast mætti
að bjarga Sigurði, sem sat fastur í
flóðinu, en söng sálma sér til dægra-
styttingar, en björgunarmenn gátu
runnið á hljóðið. Á efri árum bætt-
ust sykursýki og gigtarsjúkdómar
við. Þrátt fyrir þá heilsufarserfið-
leika sem ég hef nú talið lét Gunnar
ekki bugast og tók öllum erfíðleikum
með æðruleysi og gerði jafnvel gys
að öllu saman.
Nú þegar ég spóla til baka, ef svo
mætti segja, koma margar minning-
ar upp í hugann. Ég minnist þess að
í gamla torfbænum á Litla-Hofi bjó
dæmigerð stórfjölskylda. Ef ég byija
á að telja þá sem eldri voru vil ég
nefna Sigrúnu móður þeirra systk-
ina, Gunnars, Gróu og Jórunnar eldri
(stóru). Þá vil ég nefna Jónsa gamla
og dóttur hans Sigrúnu, konu Gunn-
ars, og börn þeirra Höllu, Siguijón
og Bryndísi. Loks vil ég nefna Jór-
unni yngri (litlu), sem var á þessum
tíma tilvonandi eiginkona mín. Ekki
man ég lengur nákvæmlega hvenær
Schram-börnin komu eða fóru. Þó
veit ég að Bjöggi var í átta sumur
á Litla-Hofi og Oli í sjö að ógleymdri
Möllu heitinni, auk annarra barna.
Síðar bættust börn okkar Jórunnar
í hópinn, Jónas var oftast lengst, eða
frá því að hann kom kornabarn með
móður sinni fyrst, Rúnar heitinn var
eitt sumar á Litla-Hofi og Bergur
okkar dó fyrir austan 1960, þá á
öðru ári. Valgerður og Bergþór hafa
ekki látið sig vanta, en hafa haft
styttri viðkomur.
Nú, þeir eldri voru kallaðir yfir
móðuna miklu hver af öðrum og
aðrir fluttu burt. Þannig er gangur
lífsins.
Segja má að ég hafi orðið fyrir
menningarsjokki eins og nú er sagt
þegar ég kom fyrst í Öræfasveit
1954. Til að skýra þann heim sem
ég er sprottinn úr vil ég vitna í bók
Ása í Bæ, en þessi tilvitnuð orð
hans gæti ég vel gert að mínum:
„Loks þegar hafði tekist að reka
fénaðinn inn í stofuna og setjast í
bekki byijuðu hljómleikarnir: nokkr-
ir lömdu í borðin, aðrir blístruðu,
sumir spangóluðu, bauluðu og þeir
sem músíkalskir voru sungu fullum
hálsi, en þau sem ekki höfðust að
verklega hlógu eins og idjótar."
(Skáldað í skörðin.)
Það voru önnur gildi í hávegum
höfð í Öræfum, en Ási í Bæ lýsir í
bók sinni. í sveitinni lærðu börnin
lexíurnar sínar upp á tíu og fólk
leysti störf sín af hendi af alúð og
samviskusemi. Ráðdeildarsemi og
nýtni var mikil, sem mér fannst á
þessum tíma ganga úr hófí fram,
en síðar lærðist mér að skilja gildi
sparnaðar og ráðdeildarsemi. Það
væri sennilega betur komið þjóðar-
búskap íslendinga ef sjónarmið Ör-
æfinga hefðu komist betur að. En
þarna mættust ólíkir menningar-
heimar. Sláninn úr Vestmannaeyj-
um, grindhoraður eftir erfiða vertíð
og nýtrúlofaður að auki en Gunnar
í sínum Maójakka og á sínum
gúmmískóm sem þá tíðkuðust í
sveitinni (límdir úr bílslöngum og
hafa verið nefndir dreifbýlistúttur
eða framsóknarbullur í slangurorða-
bókum). Gunnar fór hratt yfir þegar
eitthvað stóð til en hann minnti mig
oft á þekktan skopleikara þegar
hann fór mikinn, en ég held að þeir
hafi ekki vitað mikið hvor af öðrum.
Ekki þarf að orðlengja það að
með okkur Gunnari tókst ágætur
vinskapur sem hélst alla tíð þó að
ferðirnar austur yrðu stijálli með
árunum. Ég fékk stundum að grípa
í verk með heimilisfólkinu við hey-
skap og annað. Gunnar var mikill
verkmaður, en með honum fékk ég
að kynnast byggingu útihúsa úr torfi
og gijóti að gömlum sið. Ennfremur
fengumst við við að rista og fletta
rekaviðardrumbum með stórviðar-
sög. Lengi var í gangi dráttarkerra
á Litla-Hofi sem við Gunnar, Sigur-
jón, ég o.fl. áttum mörg handtök í.
Að fara í sel var sérstakt ævintýri,
en ekki verður svo fjallað um verk-
manninn Gunnar Þorsteinsson nema
að geta þess hve gott lag hann hafði
á að beita orfi og ljá. Ljáförin voru
breið, en fremur stutt og þegar
Gunnar var í góðu formi þá óð hann
áfram. Það beit hjá honum.
Það hefur komið fram að Gunnar
gekk aldrei heill til skógar og hefur
það plagað hann þó að hann væri
ekki að kvarta, en konurnar og
krakkarnir á Litla-Hofí stóðu þétt
að baki bónda sínum og gengu í öll
störf jafnt eftir því sem ástæða var
til án þess að múðra. Hann var óá-
rennilegur Litla-Hofsherinn þegar
hann fór fram völlinn grár fyrir járn-
um, vorpnaður sínum handverkfær-
um.
Gunnar og hans fólk reyndist
minni ijölskyldu vel alla tíð. Þó er
tvennt sem stendur upp úr, en það
var þegar drengurinn okkar Jórunn-
ar, Bergur, dó rúmlega ársgamall,
en ég víðsfjarri á síldveiðum. Þá var
það Gunnar og annað tengdafólk
sem tóku að sér að sjá um það sem
mér annars hefði borið. Ef til vill
hef ég ekki gengið fast fram í því
að fá mig leystan undan skyidum
mínum á sjónum, eða mig hefur
brostið kjark til að sjá á eftir barn-
inu mínu ofan í gröfina. Þá vil ég
nefna þegar Gunnar tók sér langa
ferð á hendur til að styrkja okkur í
sorg okkar og vera viðstaddur og
fella tár yfír moldum sonar okkar
Jórunnar, Rúnars, en hann fórst í
slysi 1980, í blóma lífsins. Sagt er
að tíminn græði öll sár, en það er
ekki rétt, sum sár eru svo djúp að
þau gróa aldrei til fulls.
Gunnar hafði góðan smekk fyrir
gamansögum og var ævinlega með
eina góða þegar maður leit inn, en
hann hafði nokkuð fyrir því að segja
sögu vegna sjúkdóms sem' bagaði
hann við frásögnina. En þegar
Gunnar sagði sögur hló hann svo
hjartanlega smitandi hlátri að hann
var ekki kominn nema í miðja sögu
þegar allir viðstaddir grétu af hlátri.
Stundum svelgdist honum á og varð
að taka sér hlé meðan hann jafnaði
sig. Það er ekki laust við að þá hafí
manni fundist gamanið vera farið
að grána. En svo kom botninn í sög-
una og allir skemmtu sér konung-
lega.
Fyrir mörgum árum leitaði Gunn-
ar sér lækningar hér í Vestmanna-
eyjum og hitti þá fyrir kunnan
hrekkjalóm héðan úr Eyjum. Þeir
drengirnir létu sér ekki leiðast þó
að á sjúrahúsi væru og fundu sér
ýmislegt til dundurs. Þeir gerðu tölu-
vert af því að spila, en þriðji spilafé-
laginn var eldri dama úr Eyjum, sem
tapaði næstum alltaf. Hún var held-
ur tapsár en þeir höfðu gaman af.
Þetta hafði þann dapurlega enda að
þeir félagarnir hlógu svo mikið að
magasárið rifnaði upp á hrekkja-
lómnum og þeir félagar voru settir
í straff og sviptir fótavistarleyfi.
Ég hef talað um valkyijurnar á
Litla-Hofí, en þær sem yngri eru
ætla ekki að verða neinir eftirbátar.
Þær Sigrún Logadóttir og Sólrún
Siguijónsdóttir, barnabörn Gunnars,
hafa lagt fyrir sig sjómennsku og
líkar vel að ég held.
Það var fyrir nokkru að starfs-
menn og vistmenn Skjólgarðs lyftu
rauðvínsglösum við hátíðlegt tæki-
færi. Þá hafði Gunnar orð á því að
hann hefði sneitt hjá rauðvíninu í
sjötíu ár vegna slæmrar reynslu
sinnar þegar hann komst í rauðvíns-
kútinn af fjörunni forðum.
Ég tel að Gunnar hafi gert sér
vel grein fyrir því að endalokin voru
í nánd. Þegar hann frétti lát vinar
síns Þórðar rakara varð honum að
orði: „Nú, hann var nú miklu yngri
en ég.“
Kæra Sigrún. Þú hefur lifað
tímana tvenna. Margir vinir og
venslamenn hafa nú farið yfír móð-
una miklu, eða flutt brott og nú
horfir þú á eftir þínum lífsförunaut
sem þú hefur gengið með gegnum
þykkt og þunnt. Það er mikil reynsla
og hlýtur að snerta hvern mann
djúpt sem fyrir verður, en það er
fjöldi fólks sem hugsar hlýtt til þín
og annarra aðstandenda Gunnars á
þessum erfiðu tímum. Ég votta þér
og öðrum aðstandendum Gunnars
samúð mína.
Eðli málsins samkvæmt umgekkst
ég tengdaföður minn minna en
Gunnar bróður hans, en fram er
komið að Jórunn konan mín ólst upp
frá tveggja ára aldri á heimili Gunn-
ars. Má segja að í rauninni hafi Jór-
unn átt tvö heimili.
HALLUR GUÐMUNDSSON
+ Hallur Guðmundsson fædd-
ist á Eyjólfsstöðum í Beru-
neshreppi 8. maí 1926. Hann
lést á Landspítalanum 21. maí
síðastliðinn og fór útför hans
fram frá Keflavíkurkirkju 28.
mars.
EINN AF velunnurum Þroskahjálp-
ar á Suðurnesjum, Hallur Guð-
mundsson, er látinn. Hann var
ásamt konu sinni Karlottu einn af
hvatamönnum að stofnun félagsins
og einn þeirra frumheija sem höfðu
forystu um að skapa skilyrði fyrir
þroskahefta í heimabyggð. Þau
hjónin hafa verið heiðursfélagar í
Þroskahjálp um árabil og hafa unn-
ið þar ómetanlegt starf á liðnum
árum.
Þegar félagið var stofnað árið
1977 var lítil og fábreytt þjónusta
fyrir fatlaða hér á landi og lítill
skilningur almennings og stjórn-
valda á þörfinni. Frumheijarnir,
sem allir voru foreldrar fatlaðra
barna, urðu því að hafa kjark og
úthald til að fá einhveiju um breytt.
Með samtakamætti, framsýni og
þrautseigju tókst að lyfta Grettis-
taki í þessum málum, ekki síst við
að vinna á fordómum og þekkingar-
leysi sem einkenndi þennan mála-
flokk.
Hallur var einn af þessum frum-
heijum og sýndi hann félaginu
ávallt síðan tryggð og ræktarsemi.
Bar hann hag þess mjög fyrir
brjósti. Um árabil sinnti hann skóla-
akstri með fötluð börn af Suðurnesj-
um til Reykjavíkur, oft við erfiðar
aðstæður. Margar voru líka rófu-
sendingarnar i Ragnarssel frá Halli
og fyrir hver jól seldi hann jólakort
til styrktar vangefnum.
Stjórn félagsins vottar eiginkonu
Halls, börnum og öðrum aðstand-
endum innilega samúð og þakkar
störf hans í þágu félagsins og skjól-
stæðinga þess.
Blessuð sé minning hans.
F.h. stjórnar Þroskahjálpar á
Suðurnesjum,
Eiríkur Hilmarsson.
Auðvitað bar við að fundum okkar
Bergs bæri saman, en ég hafði það
á tilfínningunni að Bergur vildi helst
vera útaf fyrir sig með sitt grúsk,
sem fáum var hleypt í. Sem dæmi
um ólík viðhorf okkar Bergs þá vildi
hann skrúfa fyrir útvarp þegar ég
kaus að hlusta á fjöruga tónlist, þá
helst í stereó og stilla hátt, en oft
hefur verið sagt við mann: „Er ekki
hægt að lækka?“ Þó að Bergur væri
heldur fáskiptinn, þá bjó hann fjöl-
skyldu sinni barnabörnun og öðrum
gott heimili, en fátt er kaupstaðar-
börnum mikilvægara en að fá að
komast til sumardvalar á góðu sveit-
arheimili.
Rúnar heitinn, sonur okkar Jór-
unnar, fékk að dveljast mörg sumur
heima á Bæ eins og sagt var á Litla-
Hofi, um heimili Bergs og Pálu.
Bróðir Bergs, Magnús, bjó með sinni
fjölskyldu á sama hlaðinu og er
óhætt að segja að oft hefur verið
líflegt á Austurhúsahlaðinu þegar
krakkaskarinn var að ærslast.
Þó að Bergur hafi verið nokkuð
alvörugefinn að ég tel, þá bættu
þeir Magnús bróðir hans, sem bjó
með honum félagsbúi, hvor annan
upp, en Magnús var spaugsamur,
þó að hann væri ekki jafn mikill
sagnamaður og Gunnar. Mér er
kunnugt um að Magnús var að pukr-
ast við að kenna Rúnari stökur.
Gullkornin skráði Rúnar í blokk sem
hann geymdi vel. Ekki er ég viss
um að allir hafi talið að þessar vísur
hafi haft mikið uppeldislegt gildi,
Ég tel að Bergur hafí átt vanda til
að taka nokkuð inn á sig þegar aðr-
ir fóru ógætilega. Þannig var þegar
hann og Gunnar lentu í margfrægum
rauðvínskút, Bergur grandvar að
vanda gætti þess að halda sér mátu-
legum og fara ekki yfír strikið, en
litli bróðir af óvitaskap hafði sopið
dijúgt á. Síðar kvartaði Gunnar und-
an því að hann hefði verið sídettandi
á heimleiðinni. Þá varð Bergi að
orði: „Þér var nær.“
Þegar Gunnar var að gera sig
kláran fyrir ættarmót afkomenda
Sigrúnar Jónsdóttur og Þorsteinrf-
Gissurarsonar, sem haldið var í
fyrrasumar við mikinn fögnuð, sagði
Bergur við „litla“ bróður: „Á nú að
fara að drekka vín?“
Bömin níu: Öm, Helga, Þrúður,
Guðjón, Stein, Jómnn, Guðrún, Sig-
rún og Palli, bamabömin tuttugu og
fimm, bamabamabömin níu, svilar,
Gerða og Bryja og aðrir vandamenn.
Ég votta ykkur samúð mína við frá-
fall aldins höfðingja og ástvinar.
Bjarni Jónasson.
t
Elskuleg móðir okkar, tengdamóðir og amma,
STEINUNN GUNNHILDUR MAGNÚSDÓTTIR
frá Arnþórsholti,
Lundarreykjadal,
Vatnsstíg 10b,
Reykjavík,
verður jarðsungin frá Lágafellskirkju í dag, föstudaginn 31. mars,
kl. 13.30.
Guðmundur H. Hafsteinsson, Karen Kristjánsdóttir,
Hjalti S. Hafsteinsson, Sigríður Jónsdóttir,
Jórunn Marfa Hafsteinsdóttir,
Arnheiður Huld Hafsteinsdóttir,
Linda Húmdís Hafsteinsdóttir
og barnabörn.
t
Ástkær eiginkona mín, móðir okkar,
dóttir og systir,
ELINRÓS HELGA
HARÐARDÓTTIR,
Móasfðu 4a,
Akureyri,
verður jarðsungin frá Akureyrarkirkju
mánudaginn 3. aprfl kl. 13.30.
Blóm vinsamlegast afþökkuð, en þeim,
sem vildu minnast hennar, er bent á
Krabbameinsfélagið.
Gunnlaugur Höskuldsson,
Hörður Þór Jóhannesson,
Steingrfmur Jóhannesson,
Hörður Þór Snorrason, Þórdfs Valdimarsdóttir,
Guðrún Harðardóttir,
Pálmi Viðar Harðarson.
t
Þökkum innilega auðsýnda samúð og
vinarhug við andlát og útför ástkærrar
móður okkar, tengdamóður, ömmu,
systur og mágkonu,
ERLU GUNNARSDÓTTUR,
Svöluhrauni 9,
Hafnarfirði.
Margrét Halla Guðmundsdóttir, Jón Sigurðsson,
Björg Guðmundsdóttir, Helgi Sverrisson,
Elva Guðmundsdóttir, Eiríkur Sigurðsson
og barnabörn,
Hallbjörg Gunnarsdóttir, Guðni V. Björnsson.
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð
og hlýhug við andlát og útför elskulegs
sambýlismanns míns, föður okkar,
tengdaföður, afa og langafa,
BJÖRNS ÓFEIGSSONAR,
Hæðargarði 33,
Reykjavík.
Judith Júlíusdóttir,
Jón Björnsson,
Jóhanna Björnsdóttir, Sigurjón Jónasson,
Ófeigur Björnsson, Hildur Bolladóttir,
Anna Lísa Björnsdóttir, Haukur Alfreðsson,
barnabörn og barnabarnabörn.