Morgunblaðið - 04.04.1995, Blaðsíða 37

36 ÞRIÐJUDAGUR 4. APRÍL 1995
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 4. APRÍL 1995 37

STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
FRJALS SAM-
KEPPNIÁ
LANGTí LAND
STARFSHÓPUR á vegum fjármálaráðherra, sem fjallað hefur
um samkeppnisstöðu íslands árið 2010, telur að um þriðj-
ungur atvinnurekstrar á íslandi sé rekinn án þess að um nokkra
samkeppni sé að ræða. Þetta kom fram í frétt Morgunbiaðsins
á sunnudag.
Sem dæmi um samkeppnisleysi og mikla opinbera íhlutun
nefnir hópurinn framleiðslu og dreifingu raforku, ríkisbankana,
hluta af starfsemi Seðlabankans, opinbera fjárfestingarlána-
sjóði, íbúðalánakerfið, hafnir og flugvelli, Póst og síma, Ríkisút-
varpið, sjúkrahús, heilsugæzlu og menntastofnanir.
Undanfarin ár hefur samkeppni á íslandi orðið mun virkari
en áður var. Þar kemur bæði til aukið aðhald með EES-samningn-
um og nýjum samkeppnislögum og efnahagskreppan, sem hefur
hert baráttu fyrirtækja um viðskiptavini og þvingað þau til hag-
ræðingar og kostnaðarlækkunar.
Hins vegar á fijáls samkeppni á íslandi langt í land, eins og
upptalning starfshóps fjármálaráðherra sýnir. Það er ekki nóg
með að sá rekstur, sem hópurinn nefnir, búi við takmarkaða
samkeppni, heldur eru til dæmis ríkisbankarnir, Póstur og sími
og Ríkisútvarpið í harðri samkeppni við einkaaðila og hafa þar
oft betur, í krafti stöðu sinnar sem ríkisfyrirtæki. Morgunblaðið
hefur á undanförnum misserum tekið heils hugar undir þá gagn-
rýni, sem fram hefur komið á mismunun einkafyrirtækja og
opinberra fyrirtækja og stofnana að þessu leyti.
í mörgum tilfellum — til dæmis hvað varðar ríkisbankana og
Póst og síma — er einkavæðing áhrifaríkasta leiðin til að auka
samkeppni. Á þeim sviðum, þar sem flestir eru sammála um að
hið opinbera eigi að inna ákveðna þjónustu af hendi, til dæmis
í mennta- og heilbrigðismálum, geta lögmál frjálsrar samkeppni
hins vegar gilt í auknum mæli. Utboð þjónustu og þjónustusamn-
ingar við ríkisstofnanir, sém núverandi rikisstjórn hefur beitt
sér fyrir, eru dæmi um slíkt.
Fijáls samkeppni er íslandi lífsnauðsynleg. Eins og fram kem-
ur hjá starfshópnum um samkeppnisstöðu íslands, telur Efna-
hags- og framfarastofnunin, OECD, að ein undirstaða samkeppn-
ishæfni sé að framleiðsla í efnahagslífinu fari fram við skilyrði
fijálsrar og eðlilegrar samkeppni. Samkeppnin stuðlar að beztu
nýtingu auðlinda, fjárfestinga og mannafla og eykur framleiðni
og hagkvæmni í atvinnulífinu. Aðeins með því að ýta undir sam-
keppni innanlands getum við staðið okkur í alþjóðlegri sam-
keppni á næstu öld.
RÁNYRKJA SPÁNVERJA
UMFJÖLLUN brezka blaðsins The Daily Telegraph um fram-
ferði spænskra fiskimanna, sem Morgunblaðið birti saman-
tekt úr síðastliðinn sunnudag, er hrikaleg lesning.
Þar kemur fram að spænskar útgerðir virði óhikað allar kvóta-
reglur að vettugi, færi undirmálsfisk að landi í stórum stíl, noti
ólögleg veiðarfæri, feli fisk í Jeynilestum, búi skipin kraftmeiri
vél'um en reglur kveði á um og gangi á annan hátt á svig við
reglur fiskveiðistefnu Evrópusambandsins.
Segja má að Spánn, sem á jafnstóran flota og hin ESB-ríkin
fjórtán til samans, sé að verulegu leyti ábyrgur fyrir hinu slæma
orði, sem fer af Evrópusambandinu í fiskveiðimálum. Eins og
fram kemur í greinum brezka blaðsins, hefur framkvæmdastjórn
ESB í Brussel mistekizt að sjá til þess að Spánveijar fari eftir
regium. Þeir fara einfaldlega sínu fram og stjórnvöld sinna ekki
þeim skyldum, sem eru lagðar þeim á herðar af hálfu ESB, að
sinna eftirliti og framfylgja reglum um veiðar og afla.
Þessi afstaða Spánveija grefur um leið undan röksemdum, sem
hafðar hafa verið uppi innan ESB og eru að mörgu leyti skynsam-
legar, um að aðildarríkjunum verði í auknum mæli falin fram-
kvæmd fiskveiðistefnunnar.
Eins og meðferð Spánveija á fiskimiðunum hefur verið, hlýtur
krafa jafnt annarra ESB-ríkja sem ríkja utan Evrópusambands-
ins að vera sú, að framkvæmdastjórnin beiti því valdi, sem hún
hefur, og beiti Spánverja hörðu til þess að þeir breyti framkomu
sinni. Að öðrum kosti er tæplega við því að búast að nokkur
vilji gera við jfá samninga á sviði sjávarútvegs, hvorki á evrópsk-
um vettvangi né út á við.
Stuðningur framkvæmdastjórnarinnar við málstað Spánveija
í fiskveiðideilunni við Kanada var vanhugsaður og málflutningur
Emmu Bonino, sem fer með fiskveiðimál í framkvæmdastjórn-
inni, er hreint út sagt fáránlegur. Að kalla Kanadamenn sjóræn-
ingja, þegar aðildarríki Evrópusambandsins verður uppvíst að
öðru eins framferði og lýst var í Morgunblaðinu á sunnudag, er
út í hött.
Boðað hefur verið að niðurstaða sé í nánd í viðræðum Kanada
og ESB. Felist ekki í henni að tekið verði á rányrkju Spánverja
á heimshöfunum, verður erfitt fyrir Evrópusambandið að halda
þeim litla trúverðugleika á sviði sjávarútvegs, sem það kann að
eiga eftir.
Sex framboð takast á um jafnmörg þingsæti á Norðurlandi eystra
Alþjóðleg ráðstefna um hækkandi hitastig í heiminum
NORDURLANDSKJÖRDÆMI EYSTRA:
Úrslit í Alþingiskosníngum 1983, 1987 og 1991
1983 FJðwi
Atkvæði % þingm.
^ ® ® ^ Fjöldi
Atkvæði % þingm.
1991 FJðldl 1995
Atkvæði % þingm. í framboði
Gild atkvæði/Samtals: 13.704 100,0 7 15.631 100,0 7 15.688 100,0 7
Alþýðuflokkur 1.504 11,0 0 2.229 14,3 1 1.522 9,7 1 X +
Framsóknarflokkur 4.751 34,7 3 3.889 24,9 2 5.388 34,3 3 x yt i' m
Sjálfstæðisflokkur 3.727 27,2 2 3.273 20,9 1 3.720 23,7 2 x ^ I
Alþýðubandalag 2.308 16,8 1 2.053 13,1 1 2.795 17,8 1 X
Samtök um kvennalista 791 5,8 0 992 6,4 1 751 4,8 0 X stA JL JiL
Bandalag jafnaðarmanna 623 4,5 1
Samt. um jafnrétti og félagshyggju 1.893 12,1 1 HfSt.
Borgaraflokkur 567 3,6 0
Flokkur mannsins 202 1,3 0 —1.062 FfokkurmannsinsogÞjóðarfiokkur buðu fram sameiainleaa 1991 HT
Þjóðarflokkur 533 3,4 0 6,8 0
Frjálslyndir 148 0,9 0
Heimastjórnarsamtök ff> 302 1,9 0 *v
Þjóðvaki X 6r X
Þingmönnum kjördæm-
isins fækkar um einn
> ^ Reuter
YMSIR umhverfisverndarhópar hafa látið til sín taka á ráðstefnunni í Berlín. Hér ber einn þeirra bíl í formi líkkistu um götur borgarinnar.
Þingmönnum fækkar úr sjö í sex í komandi
alþingiskosningum í Norðurlandskjördæmi
-----------7---------------------
eystra. I samantekt Omars Friðrikssonar
kemur fram að sex listar eru í framboði og
taka allir núverandi þingmenn þátt í barátt-
unni um þingsætin í þessu þriðja stærsta kjör-
dæmi landsins.
Róttækra aðgerða
ekki að vænta
Hart er deilt um hversu mikil áhrif koltvisýr-
ingur og aðrar loftegundir hafa á loftslags-
breytingar. Steingrímur Sigurgeirsson segir
að ekki megi búast við að samkomulag náist
á ráðstefnu þeirri um loftslagsbreytingar, sem
nú stendur yfir í Berlín, um strangari reglur
gegn útblæstri en ákveðið var í Ríó.
SEX stjórnmálasamtök þjóða
fram í Norðurlandskjördæmi
eystra í komandi þingkosn-
ingum; Aiþýðuflokkur, Sjálf-
stæðisflokkur, íjóðvaki, Framsóknar-
fiokkur, Alþýðubandalag og óháðir og
Samtök um kvennalista. Til saman-
burðar komu átta framboðslistar fram
fyrir seinustu kosningar í kjördæminu
og níu fyrir kosningamar árið 1987.
Kjósendur á kjörskrá á Norðurlandi
eystra eru 18.983 eða 9,9% kjósenda
á landinu öllu og hefur þeim fjölgað
um 563 frá seinustu kosningum.
Kosningaþátttaka í kjördæminu var
86,4% í kosningunum árið 1991, sem
var örlítið undir landsmeðaltali.
Þingmenn Norðurlandskjördæmis
eystra voru sjö í kosningunum 1987
og 1991. Sjöunda þingsætið var jöfn-
unarsæti, sem úthlutað var eftir úrslit-
um á landinu öllu. Framsóknarflokkur
átti þijá þingmenn á seinasta kjör-
tímabili, Sjálfstæðisflokkurinn tvo og
Alþýðuflokkur og Alþýðubandalag
einn þingmann hvor. Kvennalistinn
fékk ekki mann kjörinn í kjördæminu
í. seinustu kosningum.
Vegna ákvæða í gildandi kosninga-
lögum um jöfnuð milli kjördæma mun
eitt þingsæti kjördæmisins flytjast tii
Reykjaness í komandi kosningum og
verður því kosið um sex þingsæti á
Norðurlandi eystra 8. apríl. Allir nú-
verandi þingmenn kjördæmisins eru í
framboði í efstu sætum sinna flokka
fyrir komandi kosningar. Er því ljóst
að fækkun þingmanna kjördæmisins
um einn mun valda því að a.m.k. einn
núverandi þingmanna mun ekki ná
kjöri að nýju.
Norðurland eystra hefur verið eitt
af höfuðvígjum Framsóknarflokksins
sem hefur oftast fengið þijá þingmenn
kjörna í kjördæminu á undanförnum
áratugum, nema árið 1978, þegar
flokkurinn fékk 31,9% atkvæða og tvo
menn og 1987 þegar fylgi
flokksins fór niður í 24,9%
og hann fékk tvo menn
kjörna en í þeim kosningum
bauð Stefán Valgeirsson,
sem setið hafði á Alþingi
fyrir Framsóknarflokkinn,
fram sérlista Samtaka um jafnrétti
og félagshyggju. Náði Stefán kjöri
með 12,1% atkvæða. í seinustu kosn-
ingum fékk Framsóknarflokkurinn
34,3% atkvæða (nokkurn vegin sama
fylgi og í kosningunum 1983) og end-
urheimti þriðja þingsætið.
Alþýðuflokkurinn hefur yfírleitt átt
nokkuð erfítt uppdráttar á Norður-
landi eystra og stundum verið án þing-
sætis í kjördæminu. Alþýðuflokkurinn
vann sigur í kosningunum 1978 og
fékk 22,7% eða næstmesta atkvæða-
hlutfall flokka í kjördæminu á eftir
Framsóknarflokknum og tvo menn
kjörna. 1983 fékk A-listinn 11% at-
kvæða sem dugði ekki til þingsætis,
en Árni Gunnarsson náði kjöri í kosn-
ingunum 1987 þpgar flokkurinn fékk
14,3% atkvæða. í seinustu kosningum
fékk flokkurinn 9,7% 'atkvæða og náði
Sigbjörn Gunnarsson kjöri í jöfnunar-
sæti kjördæmisins.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur fengið
tvo þingmenn kjörna á Norðurlandi
eystra allt frá 1971 að kosningunum
1987 undanskildum en þá fengu sjálf-
stæðismenn einn mann kjörinn í kjör-
dæminu. Fylgi flokksins hefur sveifl-
ast á bilinu 20%-30% á þessu tíma-
bili. Sjálfstæðismenn fengu mest fylgi
eða 30,2% í alþingiskosningunum árið
1974 en minnst fylgi 1979 eða 20,5%
og 1987 20,9%. Sjálfstæðisflokkurinn
fékk 23,7% í seinustu kosningum og
tvo menn kjörna eins og áður segir.
Alþýðubandalagið hefur fengið einn
þingmann kjörinn á Norðurlandi
eystra í öllum þingkosningum sem
fram hafa farið frá 1974. Steingrímur
J. Sigfússon hefur leitt G-listann frá
1983. Fylgi flokksins hefur sveiflast
frá um 13%-20% á þessu tímabili.
Fylgi flokksins fór upp í 19,9% í kosn-
ingunum 1978, í 16,8% árið 1983 og
fór svo niður í 13,1% við kosningarnar
1987. í seinustu þingkosn-
ingum fór fylgi alþýðu-
bandalagsmanna upp í
17,8%.
Kvennalistinn býður nú
fram í ljórða sinn á Norður-
landi eystra. Kvennalistinn
fékk 5,8% atkvæða í kosningunum
1983 og- 6,4% árið 1987 þegar Máim-
fríður Sigurðardóttir náði kjöri í jöfn-
unarsæti kjördæmisins. Kvennalistinn
náði ekki þingsæti á Norðurlandi
eystra við seinustu kosningar þegar
fylgi listans fór niður í 4,8%.
Þjóðarflokkurinn, Heimastjórnar-
samtökin og Fijálslyndir buðu öll fram
á Norðurlandi eystra fyrir seinustu
kosningar, án þess að ná þingsæti,
en bjóða ekki fram nú. Samanlagt
fylgi þessara framboða nam tæplega
10% atkvæða kjósenda í kjördæminu
en þar af var fylgi Þjóðarflokksins
6,8%. Má því reikna með að umtals-
vert atkvæðamagn dreifist á önnur
framboð í komandi kosningum, sem
eykur á óvissuna um fylgi framboðs-
listanna á Norðurlandi eystra.
Óverulegar breytingar hafa orðið á
skipan efstu sæta þeirra framboðslista
sem buðu einnig fram fyrir seinustu
kosningar. Sigbjörn Gunnarsson al-
þingismaður skipar áfram efsta sæti
á lista Alþýðuflokks. í öðru sæti er
Anna K. Vilhjálmsdóttir frá Húsavík
sem skipar nú í fyrsta sinn eitt af
efstu sætum á^ framboðslista alþýðu-
flokksmanna. í þriðja sæti er Aðal-
heiður Sigursveinsdóttir frá Akureyri
og er hún ný á lista.
Skipan þriggja efstu sæta á fram-
boðslista framsóknarmanna er óbreytt
frá seinustu kosningum. Guðmundur
Bjarnason alþingismaður er í efsta
sæti. Hann var fyrst kjörinn á þing
fyrir kjördæmið árið 1979. í öðru
sæti er Valgerður Sverrisdóttir alþing-
ismaður og Jóhannes Geir Sigurgeirs-
son alþingismaður í því þriðja.
Skipan þriggja efstu sæta hjá Sjálf-
stæðisflokknum er einnig óbreytt frá
seinustu kosningum. í efsta sæti er
Halldór Blöndal landbúnaðar- og sam-
gönguráðherra. Halldór hefur setið á
þingi fyrir frá 1979. í öðru
sæti er Tómas Ingi Olrich
alþingismaður og Svanhild-
ur Árnadóttir bæjarfulltrúi
í þriðja.
Steingrímur J. Sigfússon
alþingismaður skipar efsta
sæti á lista Aiþýðubandalagsins og
óháðra. Sú breyting hefur orðið hjá
alþýðubandalagsmönnum frá seinustu
alþingiskosningum að Árni Steinar
Jóhannsson Akureyri, sem skipaði
efsta sæti á lista Þjóðarflokksins í
kjördæminu fyrir seinustu kosningar,
skipar nú annað sæti á lista Alþýðu-
bandalagsins. Sigríður Stefánsdóttir
bæjarfulitrúi á Akureyri er í þriðja
sæti en hún var einnig í því sæti á
lista flokksins fyrir kosningarnar
1987.
Nýir frambjóðendur skipa þijú efstu
sæti á lista Samtaka um kvennalista
fyrir komandi kosningar en það eru
Elín Antonsdóttir atvinnuráðgjafi á
Akureyri, sem var í 5. sæti á lista
framboðsins fyrir seinustu kosningar,
Sigrún Stefánsdóttir, húsmóðir Akur-
eyri, sem er í öðru sæti, og er hún ný
á lista hjá Kvennalistanum og Ásta
Baldvinsdóttir skólaritari á Laugum,
er í þriðja sæti. Málmfríður Sigurðar-
dóttir frá Jaðri, sem skipaði efsta
sæti á lista Kvennalistans fyrir kosn-
ingarnar 1983, 1987 og 1991 og var
kjörin þingmaður 1987, skipar nú
heiðurssæti á listanum.
Svanfríður Inga Jónasdóttir, forseti
bæjarstjórnar Dalvíkur, er í efsta
sæti á lista fjóðvaka. Svanfríður var
áður í Alþýðubandalaginu og skipaði
annað sæti á lista flokksins fyrir kosn-
ingarnar 1983 og 1987 og var vara:
maður Steingríms J. Sigfússonar. í
öðru sæti á lista Þjóðvaka er Vilhjálm-
ur Ingi Árnason, formaður Neytenda-
félags Akureyrar. í þriðja sæti er
Magnús Aðalbjörnsson, aðstoðar-
skólastjóri á Akureyri. Viðhjálmur og
Magnús hafa ekki verið á framboðs-
lista í kjördæminu áður.
Framboðin á Norðurlandi eystra
hafa staðið fyrir sex sameiginlegum
framboðsfundum í kjördæminu en
ófærð hefur valdið frambjóðendum
talsverðum erfiðleikum. Helstu kosn-
ingamálin eru atvinnumál, aðgerðir
gegn atvinnuleysi, launamál, sam-
göngumál og menntamál, að sögn
talsmanna einstakra framboða.
Skv. mati viðmælenda minna er
talið nokkuð víst að fjögur efstu þing-
sæti kjördæmisins skiptist þannig að
Framsóknarflokkurinn eigi tvö þing-
sæti og Sjálfstæðisflokkur og Alþýðu-
bandalag eitt sæti hvor flokkur. Oviss-
an er hins vegar um 5. og 6 þingsæt-
ið (jöfnunarsætið). Til að fá kjör-
dæmakjörinn þingmann þurfa fram-
boðin að ná um 13% atkvæða.
Alþýðuflokkurinn á nokkuð undir
högg að sækja skv. könnun-
um og þarf að auka fylgi
sitt umtalsvert til að fá
kjördæmakjörinn þing-
mann og Kvennalistinn
gæti þurft a.m.k að tvö-
falda fylgi sitt til að eiga
möguleika á jöfnunarsætinu. Sam-
kvæmt skoðanakönnun sem gerð var
fyrir Framsóknarflokkinn í kjördæm-
inu fyrir nokkru yrði niðurstaða kosn-
inganna sú að Framsókn fengi þijá
menn, D-listinn og G-listinn einn
mann hvor og jöfnunarþingsætið
kæmi sennilega í hlut íjóðvaka.
Ekki eru þó allir trúaðir á að þetta
verði niðurstaðan en skv. mati nokk-
urra viðmælenda minna mun baráttan
um 5. og 6. sætið aöallega standa á
milli annars manns á D-lista, efsta
manns á lista Þjóðvaka, annars manns
á G-lista og þriðja manns á lista Fram-
sóknarflokks.
RÚMLEGA þúsund fulltrúar
á annað hundrað ríkja hófu
í fyrri viku að ræða hætt-
una á loftslagsbreytingum
af manna völdum á ellefu daga al-
þjóðlegri ráðstefnu í Berlín. Helsta
markmið ráðstefnunnar er að reyna
að draga úr loftmengun í heiminum,
sem talin er stuðla að loftslagsbreyt-
ingum.
Telja sumir sérfræðingar hættu á
að þær muni leiða til þess að yfír-
borð sjávar í heiminum hækki veru-
lega og að mörg landsvæði lendi
undir sjó. Skiptar skoðanir eru þó
um hversu líklegt sé að samstaða
náist um einhverjar marktækar að-
gerðir á ráðstefnunni.
Ráðstefnan í Berlín er haldin í
beinu framhaldi af umhverfísráð-
stefnunni í Ríó árið 1992. Þar skuld-
bundu þátttökuríkin sig til að skera
verulega niður útblástur lofttegunda
á borð við koltvísýring. Er markmið-
ið að árið 2000 verði útblásturinn
orðin sambærilegur og hann var árið
1990.
Olíkir hagsmunir
Margir vonuðust til að á Berlínarr-
áðstefnunni myndi nást samkomulag
um enn frekari niðurskurð fram að
aldamótum. Ríó hefði verið fyrsta
skrefíð og nú yrði hægt að taka það
næsta.
Sú von virðist ekki ætla
að ganga eftir. Flestum
ríkjum hefur ekki tekist
að standa við skuldbind-
ingar sínar frá Ríó og
margir eru komnir á þá
skoðun að ekki sé raunhæft að ætla
sér meira í Berlín en að ná samkomu-
lagi um áframhaldandi viðræður
fram að næstu stóru umhverfisráð-
stefnunni, sem haldin verður árið
1997.
Þýskaland er eitt þeirra ríkja, sem
hvað mesta áherslu hafa lagt á að
aðgerðir verði ákveðnar á ráðstefn-
unni en jafnvel tjóðveijar hafa á
undanförnum dögum gefíð í skyn að
þeir muni sætta sig við að einungis
verði samþykkt „samningsumboð"
fram til ársins 1997. í því umboði
yrðu þó ekki neinar tölur eða dag-
setningar nefndar.
Ríki heimsins eiga mjög mismun-
andi hagsmuna að gæta í þessum
efnum og ekki er heldur samstaða
um hvernig túlka beri niðurstöður
vísindalegra rannsókna. Hafa marg-
ar misvísandi kenningar verið settar
fram um það, hversu mikil hættan á
„gróðurhúsaáhrifum" sé í raun og
hversu brýnt sé að grípa til aðgerða.
Bert Bolin, formaður nefndar Sam-
einuðu þjóðanna um loftslagsbreyt-
ingar, sagði í Berlín að jafnvel þó
að tækist' að halda útblæstri innan
þeirra marka, sem hann var árið
1990, myndi það samt sem áður þýða
að hann væri helmingi meiri en hann
var áður en iðnvæðing
heimsins hófst. „Við get-
um ekki ýtt málinu til hlið-
ar vegna óvissunnar.
Óvissan dregur ekki úr
áhættunni heldur gerir
það einungis erfiðara að
benda á hana,“ sagði Bolin.
Hann viðurkenndi að engin vissa
lægi fyrir um áhrif útblásturs en
sagðist þó telja líklegt að það væri
aukið magn ákveðinna lofttegunda,
sem ylli loftslagsbreytingum. „Við
erum nú að kanna hversu mikil áhrif
útblástursins eru,“ sagði Bolin og
kvað allt eins líklegt að áhrifín væru
meiri en talið hefði verið til þessa.
Enginn vísindalegur
grundvöllur?
Samtök sem kalla sig Aiþjóðlega
loftslagsbandalagið (Global Climate
Coalition - GCC) og eru fulltrúar
sjónarmiða bandarísks viðskiptalífs,
telja hins vegar engan vísindalegan
grundvöll fyrir staðhæfingum um að
loftmen'gun af mannavöidum hafi
leitt til hlýrra loftslags frá því fyrir
iðnbyltinguna.
í greinargerð, sem lögð var fram
á ráðstefnunni, segja samtökin að
allt of snemmt sé að leggja mat á
gagnsemi þeirra aðgerða, sem sam-
þykktar voru í Ríó. Það væri því
frumhlaup, að mati GCC, ef sam-
þykktar yrðu enn strangari aðgerðir
áður en búið væri að meta vísindaleg
og efnahagsleg áhrif þeirra fyrri.
Ríó var málamiðlun
Markmið Ríó-ráðstefn-
unnar, sem margir segja
nú að hafi verið óraunhæf,
voru á sínum tíma málam-
iðlun milli þessara mismun-
andi sjónarmiða. Orðaiag
lokaályktunarinnar var haft nægi-
lega óskýrt og almennt til að allir
gætu verið sáttir.
Afstaða Bandaríkjastjórnar í þess-
um málum vegur einna þyngst.
Bandarískur olíu- og gasiðnaður er
gífurlega öflugur auk þess sem hags-
munir bifreiðaframleiðendanna í
Detroit skipta bandaríska stjórn-
málamenn miklu máli. Á sínum tíma
var talið ólíklegt að George Bush,
þáverandi Bandaríkjaforseti, myndi
undirrita Ríó-sáttmálann. Þó að Bill
Clinton og ekki síst varaforseti hans,
A1 Gore, hafi sýnt umhverfismálum
meiri áhuga þá ráða repúblikanar
ferðinni á Bandaríkjaþingi.
Afstaða Evrópusambandsins er
flóknari enda takast þar á hagsmun-
ir fimmtán mjög ólíkra ríkja. Til
dæmis hafa Spánvetjar, Grikkir,
Portúgalir og írar neitað að draga
úr útblæstri þar sem þeir telja að
slíkt myndi draga úr hagvexti. Norð-
urlandbúum og ekki síst tjóðveijum
er aftur á móti mikið í mun að ná
árangri.
Umhverfismál eru fyrirferðarmikil
í þýskum stjórnmálum og að auki
telja þeir sig bera mikla ábyrgð sem
ráðstefnuhaldarar.
Þróunarríkin klofin
Ríki þriðja heimsins eru einnig
klofin í afstöðunni. Mörg þeirra eru
mjög háð olíuframleiðslu en önnur
eru opnari fyrir aðgerðum en óttast
þó áhrifín á efnahagsþróunina. Þetta
á til dæmis við um Kína og Indland
en fulltrúar þeirra Iýstu því yfir í
Berlín að Kínveijar og Indveijar
myndu leggjast gegn tilraunum til
að herða regiur um útblástur.
Olíuframleiðsluríki á borð við
Baudi-Arabíu hafa einnig krafíst þess
að allar ákvarðanir verði að vera
samhljóða en þar með hefði hver þjóð
í raun neitunarvald. Loks óttast mörg
eyríki í Karíbahafi og Kyrrahafí að
lenda undir sjó vegna loft-
slagsbreytinga.
Evrópusambandið hef-
ur á síðustu dögum rætt
við fulltrúa
JUSCANZ-hópsins svó-
kallaða en í honum eru
Japan, Bandaríkin, Kanada, Ástralía
og Nýja-Sjáland. Þessi ríki eru meðal
þeirra sem hafa mestan útblástur
óæskilegra lofttegunda, miðað við
höfðatöiu. Er markmið viðræðnanná
að reyna að finna einhveija niður-
stöðu, sem jafnt fulltrúar þriðja
heimsins sem iðnríkjanna geta sætt
sig við.
Hver hin sameiginlega niðurstaða
verður að lokum kemur væntanlega
ekki í ljós fyrr en á síðustu dögum
ráðstefnunnar er stjórnmálamenn
taka við af embættismönnum. Það
er þó hæpið að útkoman verði róttæk.
Barátta
um 5. og 6.
þingsætið
Núverandi
þingmenn
vilja sitja
Óvissan dreg-
ur ekki úr
áhættunni
Orðalag var
haft nægilega
óskýrt